Η μεγαλύτερη οικολογική καταστροφή στην ιστορία των ΗΠΑ

Οι προσπάθειες καθαρισμού της BP κάνουν την καταστροφή στον Κόλπο χειρότερη, η κυβέρνηση στην Ουάσιγκτον παίζει το παιχνίδι του καταλογισμού ευθυνών, ενώ όλο και περισσότερο πετρέλαιο χύνεται στον κόλπο, γράφει στο άρθρο που ακολουθεί ο Eric Ruder.

Το αργό πετρέλαιο που διέρρευσε από το υπέδαφος του Κόλπου του Μεξικού στο σημείο που βρίσκεται η εξέδρα άντλησης πετρελαίου της BP δημιούργησε τεράστιες πετρελαιοκηλίδες, και σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις, έχουν μήκος 10 μίλια, τρία μίλια πλάτος και 300 πόδια (90 μέτρα) πάχος σε ορισμένες περιοχές.

Αυτά τα εφιαλτικά στοιχεία, που έρχονται στο φως της δημοσιότητας, αποδεικνύουν ότι η καταστροφή στον Κόλπο του Μεξικού είναι
 πολύ χειρότερη από ό, τι ισχυρίζονται, είτε ο εταιρικός γίγαντας BP είτε οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι, και ότι είναι ήδη μία από τις χειρότερες οικολογικές καταστροφές στην ιστορία των ΗΠΑ.

«Υπάρχει μια απίστευτη ποσότητα πετρελαίου σε μεγάλα βάθη, σε σχέση με αυτό που βλέπετε στην επιφάνεια», δήλωσε η Samantha Joye, ερευνήτρια του Πανεπιστημίου της Γεωργίας η οποία ανήκει σε μια ομάδα επιστημόνων που μελετά τα αποτελέσματα της εξάπλωσης της πετρελαιοκηλίδας. «Υπάρχει μια τεράστια ποσότητα πετρελαίου σε πολλαπλά στρώματα, υπάρχουν τρία ή τέσσερα ή ακόμη και πέντε στρώματα πετρελαίου κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.»

Το πετρέλαιο καταστρέφει το ζωογόνο-οξυγόνο στα νερά του Κόλπου, θέτοντας σε κίνδυνο χιλιάδες θαλάσσια είδη που είτε έρχονται σε επαφή με το αργό πετρέλαιο, είτε με τις τοξικές χημικές ουσίες που χρησιμοποιεί η BP για να διασπάσει το πετρέλαιο, οι οποίες αυτό που βασικά κάνουν στην πραγματικότητα είναι να δημιουργούν μια αίσθηση βελτίωσης απλώς στην επιφάνεια της θάλασσας.

Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι οι δορυφορικές εικόνες από την επιφάνεια του Κόλπου δείχνουν ότι η διαρροή του πετρελαίου (από βάθος ενός μιλίου κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας) είναι 5.000 βαρέλια την ημέρα, ή πάνω από 200.000 γαλόνια κάθε 24 ώρες. Αλλά η Dr. Joye και άλλοι επιστήμονες φοβούνται ότι η πραγματική τιμή είναι κοντά στα 25.000 ή ακόμα και 80.000 βαρέλια ημερησίως.

Οι εκτιμήσεις σύμφωνα με το χειρότερο σενάριο (ρυθμός διαρροής 80.000 βαρέλια την ημέρα), είναι ότι 84 εκατομμύρια γαλόνια αργού πετρελαίου έχουν ήδη διαρρεύσει στα νερά του Κόλπου του Μεξικού από την εξέδρα άντλησης πετρελαίου της ΒΡ, η οποία εξερράγη στις 20 Απριλίου, σκοτώνοντας 11 εργαζόμενους. Για να έχουμε μέτρο σύγκρισης, αξίζει να αναφέρουμε ότι από το πετρελαιοφόρο Exxon Valdez διέρρευσαν περίπου 11 εκατομμύρια γαλόνια πετρελαίου στο Prince William Sound, της Αλάσκα, το 1989 (από την πρόσκρουση σε ύφαλο), και δύο δεκαετίες μετά, πολλές από τις παραλίες της περιοχής εξακολουθούν να είναι τοξικές και πολλά είδη άγριων ζώων δεν έχουν επιστρέψει. Αν από την άλλη ο πραγματικός ρυθμός διαρροής πετρελαίου είναι 25.000 βαρέλια ημερησίως, η πετρελαιοκηλίδα είναι ήδη διπλάσια σε μέγεθος από αυτή που προκάλεσε το πετρελαιοφόρο Exxon Valdez.

Η BP, ο ιδιοκτήτης της εξέδρας άντλησης πετρελαίου, δεν έχει ακόμη καταλήξει στο πώς θα σταματήσει ή ακόμη και στο πως θα περιορίσει τη συνεχιζόμενη τοξική διαρροή πετρελαίου. Οι προσπάθειες μέχρι τώρα έχουν αποτύχει, όπως έγινε με τη συσκευή σε σχήμα θόλου, βάρους 100 τόνων, που βυθίστηκε πριν γίνει δυνατό να τοποθετηθεί πάνω στο σημείο διαρροής καθώς και μια δεύτερη προσπάθεια με μια μικρότερη συσκευή.

Η BP ισχυρίζεται ότι έχει και άλλες στρατηγικές κατά νου. Αλλά η μόνη εγγυημένη μέθοδος είναι μια νέα γεώτρηση (που θα αντλούσε το πετρέλαιο από το σημείο που υπάρχει η διαρροή), κάτι που δεν θα έχει ολοκληρωθεί πριν τον Αύγουστο, σύμφωνα με τους υπεύθυνους της BP.

Σε κάθε περίπτωση, μια άνευ προηγουμένου οικολογική καταστροφή έχει ήδη συντελεστεί. Η καταστροφή των ευαίσθητων οικοσυστημάτων του Κόλπου έχει ήδη ξεκινήσει, η διαρροή δεν μπορούσε να έρθει σε χειρότερη στιγμή, με τον μεγάλο θαλάσσιο τόνο του Ατλαντικού να κατευθύνεται στον Κόλπο για ωοτοκία και αμέτρητα αποδημητικά πουλιά μαζί με αυτά που ζουν μόνιμα εκεί να φωλιάζουν στα έλη στις εκβολές του ποταμού Μισισιπή, που βρίσκονται 50 μίλια από την πηγή της διαρροής.

Σε μια απελπισμένη προσπάθεια να αποδείξει ότι κάνει κάτι, η εταιρεία BP ανακοίνωσε τη χρήση πολύ μεγάλων ποσοτήτων του χημικού (διαλυτικό) Corexit. Υπάρχουν όμως οι αντιρρήσεις αυτών, συμπεριλαμβανομένων των αρχών της Λουιζιάνας, που ισχυρίζονται ότι η ΒΡ εκτελεί ένα «τοξικό πείραμα» που θα χειροτερέψει τα πράγματα αντί να τα βελτιώσει.

Η BP υποστηρίζει ότι το Corexit έχει περάσει από “πολλές δοκιμές” και είναι βιοδιασπώμενο. Αλλά το Corexit αποτελείται από ενεργά συστατικά, όπως η 2-butoxyethanol, που έχει δείξει ότι μειώνει τη γονιμότητα σε ζώα, και την προπυλενογλυκόλη, που είναι το κύριο συστατικό αντιψυκτικών και ουσιών που χρησιμοποιούνται για να μην παγώνουν τα αεροπλάνα (jet deicing). Αυτές οι ουσίες μειώνουν περαιτέρω την περιεκτικότητα του ωκεανού σε οξυγόνο.

«Δεν έχουμε οποιαδήποτε στοιχείο ή αποδείξεις για τη χρήση αυτών των χημικών ουσιών στο νερό», δήλωσε ο Alan Levine, επικεφαλής του Τμήματος Υγείας της Λουιζιάνας. «Αυτή τη στιγμή ουσιαστικά χρησιμοποιούμε ένα από τα πλουσιότερα οικοσυστήματα στον κόσμο σαν εργαστήριο.»

Όμως, η BP ζήτησε και έλαβε άδεια από την ομοσπονδιακή Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος να συνεχίσει να χρησιμοποιεί το διαλυτικό αυτό, παρά την έλλειψη δεδομένων που να υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητά του στη μείωση της εξάπλωσης της πετρελαιοκηλίδας.

Το διαλυτικό αυτό είναι αποτελεσματικό μόνο για τη διαχείριση των δημοσίων σχέσεων της BP, που έχουν εξελιχθεί σε εφιάλτη. Σύμφωνα με τον Mark Floegel, ο οποίος γράφει σχετικά με την πετρελαιοκηλίδα στην ιστοσελίδα της Greenpeace:

Το Corexit δρα όπως ένα κοινό απορρυπαντικό ή σαπούνι. Η ουσία αυτή έλκει το πετρέλαιο που επιπλέει μέσα στο νερό, σχηματίζει συσσωματώματα, και βυθίζεται στο βυθό. Αυτό είναι πολύ χρήσιμο για την BP, διότι έτσι μειώνεται το μέγεθος της πετρελαιοκηλίδας στην επιφάνεια της θάλασσας που καταγράφουν τα τηλεοπτικά συνεργεία.

Όπως διαπιστώσαμε και στο ατύχημα στην περιοχή Prince William Sound πριν δύο δεκαετίες και την πετρελαιοκηλίδα του Exxon Valdez, το πετρέλαιο που βυθίζεται στον πυθμένα αναμοχλεύεται από τις καταιγίδες και επαναδιαλύεται στον ωκεανό. Η μεγάλη συχνότητα τυφώνων στον Κόλπο του Μεξικού, θα έχει ως αποτέλεσμα η ζημιά από το πετρέλαιο της BP να είναι μεγάλη και θα επηρεάσει και τις επόμενες γενιές.

Ποιος θα σκεφτόταν να ρίξει χημικά που δηλητηριάζουν και προκαλούν ασφυξία στα ψάρια μέσα σε μια πετρελαιοκηλίδα που απειλεί ήδη τη ζωή τους; …Όσο λιγότερα διαλυτικά χρησιμοποιηθούν, τόσο πιο πολλά θα είναι τα νεκρά πουλιά (μαύρα στην όψη από το πετρέλαιο) και οι χελώνες, που μετά θα ξεβραστούν στη στεριά. Όσο περισσότερα διαλυτικά χρησιμοποιηθούν, τόσο περισσότερα θα είναι τα νεκρά ψάρια, κάποια από τα οποία θα καταλήξουν στη στεριά, πολλά όμως θα βυθιστούν στον πυθμένα του Κόλπου και δεν θα είναι ορατά. Φαντάζομαι ότι το τμήμα δημοσίων σχέσεων της ΒΡ προτιμά τα νεκρά ψάρια από τα νεκρά πουλιά και τις χελώνες.

Όταν οι αξιωματούχοι από την ΒΡ, την Transocean και την Halliburton, οι τρεις εταιρίες που είναι υπεύθυνες για διαφορετικές πτυχές της κατασκευής και της λειτουργίας της εξέδρας εξόρυξης πετρελαίου που εξερράγη, βρέθηκαν στο Καπιτώλιο στις 11η Μαΐου για ακρόαση σχετικά με τη διαρροή, ο καθένας από αυτούς είχε ένα επιχείρημα που έριχνε την κύρια ευθύνη στους άλλους.

Το θέαμα ήταν τόσο άσχημο, με κάθε αξιωματούχο να κουνάει το δάχτυλο στον άλλον και να του μεταθέτει τις ευθύνες, που ο Barack Obama είπε ότι αποτελούν ένα “γελοίο θέαμα”. Επίσης ο Ομπάμα επέκρινε τις “φιλικές σχέσεις” μεταξύ των εταιρειών πετρελαίου και των ομοσπονδιακών υπηρεσιών που ρυθμίζουν την εξόρυξη πετρελαίου, την αρχή Minerals Management Service (MMS), και υποσχέθηκε να σταματήσει τη χορήγηση αδειών γεώτρησης που «πολύ συχνά εκδίδονται μόνο στη βάση των εγγυήσεων ασφαλείας που καταθέτουν οι πετρελαϊκές εταιρείες ».

Αλλά οι ευθύνες είναι πολλές και το Δημοκρατικό Κόμμα και ο Ομπάμα έχουν το δικό τους μερίδιο σε αυτές.

Για παράδειγμα, όταν ο γερουσιαστής Μπιλ Νέλσον δήλωσε ότι η προηγούμενη πρόταση της κυβέρνησης του Ομπάμα για να δοθούν περισσότερες άδειες για υπεράκτιες γεωτρήσεις ήταν «εξ αρχής λανθασμένη» η γερουσιαστής Mary Landrieu αντέδρασε χρησιμοποιώντας το κλασσικό επιχείρημα της βιομηχανίας πετρελαίου ότι οι κίνδυνοι είναι ελάχιστοι.

«Έχουν γίνει χιλιάδες γεωτρήσεις στον Κόλπο του Μεξικού, όλες με ασφάλεια και χωρίς προβλήματα», είπε. «Δεν πιστεύω ότι πρέπει να σταματήσει μια βιομηχανία, επειδή είχαμε ένα περιστατικό. Όταν ένα αεροπλάνο πέφτει, μήπως καθηλώνουμε όλα τα αεροσκάφη στο έδαφος για πάντα;»

Αντί να κρούει τον κώδωνα του κινδύνου λόγω της πιθανότητας κάποια εξέδρα άντλησης πετρελαίου (από τις πολλές που υπάρχουν στον Κόλπο) να γίνει εστία διαρροής εκατομμυρίων βαρελιών πετρελαίου ή λόγω της πιθανότητας κάποια εξέδρα να καταστραφεί από τους συχνούς ανεμοστρόβιλους στην περιοχή, η Landrieu ήταν έτοιμη να καταγγείλει οποιαδήποτε πρόταση θα σταματούσε την εξάπλωση των υπεράκτιων γεωτρήσεων, θεωρώντας την πρόταση επικίνδυνη και υπερβολική.

Ακόμη και οι εμπειρογνώμονες της βιομηχανίας πετρελαίου πιστεύουν ότι η συστηματική έλλειψη συστημάτων ασφαλείας για υπεράκτιες γεωτρήσεις πρέπει να αντιμετωπιστεί. «Αν συγκριθούμε με την βιομηχανία εμπορικών πτήσεων, ή αυτή της πυρηνικής ενέργειας, ή ακόμη και αυτή των διυλιστηρίων, θα δείτε ότι η πιθανότητα να πάει κάτι στραβά είναι 10, αν δεν είναι 100, φορές μεγαλύτερη στην δική μας περίπτωση», είπε ο Leta Smith, διευθυντής του Cambridge Energy Research Associates (CERA), που θεωρείται κορυφαίος αναλυτής στον τομέα του.

Ένας άλλος Δημοκρατικός, ο Gene Taylor (Μισισιπή), πέταξε πάνω από την περιοχή της διαρροής με αεροπλάνο του Λιμενικού Σώματος και υποβάθμισε τις ανησυχίες που εκφράζονται, λέγοντας ότι η «σκούρα πετρελαιοκηλίδα» δεν ήταν και «τόσο άσχημη», όπως περίμενε και είχε αρχίσει να «διαλύεται με φυσικό τρόπο.»

Παρά την σκληρή ομιλία του Ομπάμα, και τις μεγάλες ελπίδες των οικολόγων ότι θα θέσει ένα τέλος στην εποχή Μπους, όταν οι εταιρείες πετρελαίου απολάμβαναν απεριόριστη πρόσβαση σε αυτούς που διαμορφώνουν την πολιτική του Λευκού Οίκου, η κυβέρνηση δεν έχει κάνει τίποτα για να επιβραδύνει την επέκταση των υπεράκτιων γεωτρήσεων πετρελαίου.

Ο Obama όχι μόνο υπερασπίστηκε την πολιτική των υπεράκτιων γεωτρήσεων πετρελαίου στις αρχές Απριλίου, αλλά διόρισε και ένα γνωστό υπέρμαχο της βιομηχανίας πετρελαίου, τον Ken Salazar, πρώην γερουσιαστή από το Κολοράντο, σε καίρια θέση (Interior Secretary). Περιττό να πούμε ότι ο Salazar διορίστηκε χωρίς δυσκολία σε αυτή τη θέση. Σύμφωνα με τα λόγια του Billy Wharton που αρθρογραφεί στο CounterPunch.org:

Ο Γερουσιαστής Ron Wyden έγραψε για το περιστατικό (της ακρόασης για το διορισμό του Salazar που διεξάγει η Αμερικανική Γερουσία) «το κλίμα στη συνεδρίαση ήταν εορταστικό” (Denver Post, 15/1/2009). Ακόμη και ο Jim DeMint, ο πολιτικά παρανοϊκός Ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής από τη Νότια Καρολίνα, ξέκλεψε χρόνο από την καμπάνια του για να «σώσει την ελευθερία» από το «σοσιαλιστικό πρόγραμμα του Ομπάμα» για να επαινέσει τον Salazar. Στην αρχή ο DeMint ήταν πεπεισμένος ότι ο Salazar θα ήταν ο επικεφαλής ενός μεγάλου σχεδίου του Ομπάμα να «διακόψει τον ενεργειακό εφοδιασμό της Αμερικής», αλλά φεύγοντας από την ακρόαση δήλωσε πεπεισμένος ότι «είμαστε λίγο πολύ στο ίδιο στρατόπεδο (με τον Salazar).»

Η ομοσπονδιακή υπηρεσία (MMS), συνεχίζει να εξαιρεί τις εταιρείες φυσικού αερίου και πετρελαίου από την υποχρέωση να συντάσσουν εκτενείς περιβαλλοντικές μελέτες στον Κόλπο του Μεξικού. “Διευκολύνσεις” (με παραθυράκια στη νομοθεσία) συνεχίζουν να δίνονται ακόμη και από τότε που άρχισε η διαρροή.

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ των McClatchy Newspapers:
Οι νομοθετικές “διευκολύνσεις” δόθηκαν παρά την υπόσχεση του Προέδρου Barack Obama ότι η κυβέρνησή του θα ξεκινήσει μια «αδυσώπητη προσπάθεια» για να σταματήσει η διαρροή και να αποτραπεί μεγαλύτερη καταστροφή στον Κόλπο. Μία από αυτές δόθηκε την Παρασκευή, μια ημέρα αφού ο επικεφαλής Ken Salazar ανακοίνωσε την προσωρινή παύση των υπεράκτιων γεωτρήσεων…

«Υπάρχει ή όχι αναστολή των υπεράκτιων γεωτρήσεων;» αναρωτήθηκε ο Peter Galvin, επικεφαλής του Κέντρου για τη Βιοποικιλότητα, της περιβαλλοντικής ομάδας που αποκάλυψε ότι η κυβέρνηση συνέχισε την έγκριση “διευκολύνσεων”. «Ακόμη και μετά την χειρότερη, κατά πάσα πιθανότητα, περιβαλλοντική καταστροφή στην ιστορία των ΗΠΑ, τίποτα δεν φαίνεται να έχει αλλάξει.»

Ο έμπειρος οικολόγος ακτιβιστής Χάρβεϊ Wasserman επιτέθηκε στην κυβέρνηση που ενέδωσε στην πετρελαϊκή βιομηχανία.

«Τα Μέσα Ενημέρωσης θα έπρεπε να δείχνουν την εικόνα ενός Προέδρου αφοσιωμένου και αποφασισμένου να κινητοποιήσει όλα τα διαθέσιμα μέσα για τον περιορισμό των ζημιών,» γράφει ο Wasserman. «Αντί αυτού, ο Μπαράκ Ομπάμα υπερασπίζεται τις υπεράκτιες γεωτρήσεις και τη συνέχιση της φαλαινοθηρίας, αν και μπορεί να μην υπάρχουν φάλαινες μετά από μια τέτοια καταστροφή. Ένας αυτοκαταστροφικός φόρος τιμής στην εξουσία των εταιρειών.»

Οι Ρεπουμπλικάνοι από την πλευρά τους, είναι υπέρμαχοι των υπεράκτιων γεωτρήσεων. Η Γερουσιαστής Lisa Murkowski μπλόκαρε ένα νομοσχέδιο της Γερουσίας που θα μπορούσε αναδρομικά να αυξήσει το ποσό που πρέπει να καταβάλουν οι εταιρείες πετρελαίου σε περίπτωση διαρροής (για την ρύπανση που προκαλούν) από τα 75 εκατομμύρια δολάρια στα 10 δισεκατομμύρια. Οι εκλογικές δωρεές που η γερουσιαστής Murkowski έχει συγκεντρώσει όλα αυτά τα χρόνια από τη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου είναι 300.000 δολάρια.

Στο επίκεντρο της περιβαλλοντικής απειλής που θέτει η υπεράκτια εξόρυξη πετρελαίου είναι το γεγονός ότι οι εταιρείες πετρελαίου βάζουν τα κέρδη τους πάνω από οποιοδήποτε άλλο παράγοντα, όπως το περιβάλλον, την άγρια ζωή, ακόμη και τις ζωές των ίδιων των εργαζομένων τους.

Το 1990, οι γεωτρήσεις σε βαθιά νερά στον Κόλπο του Μεξικού αντλούσαν περίπου 20.000 βαρέλια ημερησίως αργού πετρελαίου. Το περασμένο έτος, ο αριθμός αυτός είχε αυξηθεί σε 1 εκατομμύριο, 50πλάσια τιμή σε διάστημα 20 χρόνων, σύμφωνα με την CERA (Cambridge Energy Research Associates).

Ταυτόχρονα η βιομηχανία πετρελαίου δεν έχει αυξήσει αντίστοιχα τις επενδύσεις για την πρόληψη ή τη διαχείριση των διαρροών πετρελαίου στον Κόλπο. Οι ειδικές βαλβίδες (blowout preventers -BOP- ), που υποτίθεται ότι παρέχουν πολλαπλή ασφάλεια (και διακόπτουν τη διαρροή), σε περίπτωση ατυχήματος στην εξέδρα εξόρυξης πετρελαίου, δεν εμπόδισαν την καταστροφή.

Μια έκθεση του 2003 από τον τότε επικεφαλή τεχνολογικής ανάπτυξης της εταιρείας Transocean είχε επισημάνει ότι η μεγάλη πίεση που υπήρχε για τη συνεχή λειτουργία των γεωτρήσεων, δεν έδινε τη δυνατότητα να αντιμετωπιστούν τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι βαλβίδες BOP. Έτσι, οι έλεγχοι δεν είναι επαρκείς, λόγω πίεσης χρόνου, και οι βλάβες αντιμετωπίζονταν καθ’ οδόν, χωρίς ποτέ να αντιμετωπίζεται ο πυρήνας του προβλήματος.

Η έκθεση αναφέρει :

«Όλοι οι εργολάβοι υπεράκτιων γεωτρήσεων αντιμετωπίζουν συχνά καθυστερήσεις λόγω κακής αξιοπιστίας και αυξημένου κόστους των βαλβίδων BOP.» Ενώ αναφέρει επίσης: «Λόγω της πίεσης που υπάρχει να διορθωθούν οι βλάβες γρήγορα και να συνεχιστούν οι εργασίες, η ανάλυση των κύριων αιτιών των βλαβών κατά κανόνα δεν γίνεται … Σε πολλές περιπτώσεις, η συντήρηση θεωρείται ένα αναγκαίο κακό για να αποφευχθεί η διακοπή της παραγωγής.»

Λόγω του ότι οι γεωτρήσεις σε βαθιά ύδατα στον Κόλπο του Μεξικού πραγματοποιούνται σε μαζική κλίμακα, ένα ατύχημα του μεγέθους που βλέπουμε σήμερα ήταν σχεδόν βέβαιο ότι θα συμβεί.

Η πικρή αλήθεια είναι ότι πολύ λίγα μπορούν να γίνουν για να καθαρίσει η μεγάλη πετρελαιοκηλίδα στη θάλασσα. Ο μόνος τρόπος για την προστασία του περιβάλλοντος και της άγριας πανίδας, καθώς και του εισοδήματος των ψαράδων και των άλλων κλάδων που εξαρτώνται από τα οικοσυστήματα της περιοχής, είναι η πρόληψη τέτοιου είδους ατυχημάτων.

Αυτό μπορεί να γίνει μόνο με την άμεση αναστολή των εργασιών των γεωτρήσεων σε βαθιά ύδατα. Σε αντίθετη περίπτωση, το οικολογικό κόστος είναι αδύνατο να υπολογιστεί.

Από το blog "Αφορμή"