"Ελεύθερη αγορά": Το επόμενο στάδιο

Η ισχύς εν τη ενώσει και των εταιρειών

Σύμφωνα με στοιχεία της Dealogic, που δημοσιεύονται στη Wall Street Journal, από τις αρχές του έτους έχουν ανακοινωθεί συμφωνίες αξίας 338 δισ. δολαρίων παγκοσμίως. Το ποσό είναι αυξημένο κατά 25% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2010, με την κινητικότητα να είναι ιδιαίτερα αυξημένη στις ΗΠΑ. Η αξία των συμφωνιών στις οποίες εμπλέκονται αμερικανικές εταιρείες είναι υπερδιπλάσια σε σχέση με πέρυσι. Το μέγεθος των συμφωνιών είναι επίσης πολύ μεγαλύτερο. Από τις αρχές της χρονιάς έχουν ανακοινωθεί συνολικά 12 εξαγορές ή συγχωνεύσεις αξίας άνω των 5 δισ. δολαρίων. Εξ αυτών οι οχτώ είναι, σύμφωνα με τη Dealogic, σε αμερικανικό έδαφος. Την αντίστοιχη περσινή περίοδο είχαν πραγματοποιηθεί μόνο δύο συμφωνίες τέτοιου μεγέθους στις ΗΠΑ. Σε επίπεδο κλάδων, εντονότερες τάσεις συγκέντρωσης καταγράφονται σε αυτούς της ενέργειας, εξόρυξης μεταλλευμάτων, αλλά και διαχείρισης χρηματιστηρίων. Δύο από τις μεγαλύτερες συμφωνίες είναι η συγχώνευση των Duke Energy και Progress Energy ύψους 13,7 δισ. δολαρίων και η εξαγορά της Massey Energy από την Alpha Natural Resources ύψους 7,1 δισ. δολαρίων. Αξιοσημείωτη είναι η υποδοχή που συναντούν οι συμφωνίες στις αγορές μετοχών. Τα μεγάλα εταιρικά deals ανέκαθεν συνέβαλαν στη βελτίωση του επενδυτικού κλίματος. Συνήθως, όμως, ήταν οι εταιρείες, που εξαγοράζονταν, εκείνες που έβλεπαν τη μετοχή τους να επιδίδεται σε ράλι. Αντιθέτως οι αγοραστές έτειναν να δέχονται πιέσεις. Το τελευταίο διάστημα το μοτίβο αυτό έχει αλλάξει Οι μετοχές των επιχειρήσεων, που εξαγοράζουν ανταγωνίστριες, καταγράφουν επίσης μεγάλα κέρδη, σε μία ένδειξη ότι οι επενδυτές πιστεύουν πως τα οφέλη από την κίνησή τους αυτή θα είναι πολύ μεγαλύτερα από το κόστος της. Αυτό συμβαίνει ακόμη και στις περιπτώσεις, που οι επιχειρήσεις καταβάλλουν υψηλό πρίμιουμ για την εξαγορά.

Συγχωνεύσεις στα χρηµατιστήρια
Μεγάλες ανακατατάξεις στις διεθνείς αγορές

Πυρετός γάµων µεταξύ των µεγαλύτερων χρηµατιστηρίων στον κόσµο. Οπως ανακοινώθηκε χθες, το Χρηµατιστήριο NYSE Euronext και το γερµανικό Χρηµατιστήριο (Deutsche Boerse) βρίσκονται σε προχωρηµένες διαπραγµατεύσεις για συγχώνευση, ενώ το Χρηµατιστήριο του Λονδίνου (LSE) και η καναδική κεφαλαιαγορά TMX συµφώνησαν στην εξαγορά της δεύτερης από το πρώτο. Εάν προχωρήσει τελικά το ντιλ µεταξύ NYSE Euronext και Deutsche Boerse θα δηµιουργηθεί µία από τις µεγαλύτερες κεφαλαιαγορές στην Ευρώπη. Εδρες της νέας εταιρείας θα είναι η Νέα Υόρκη και η Φρανκφούρτη. Οταν ανακοινώθηκαν οι συζητήσεις, η διαπραγµάτευση των µετοχών της NYSE Euronext στη Νέα Υόρκη και της Deutsche Boerse στη Φρανκφούρτη ανεστάλη προσωρινά µέχρι να γίνουν οι απαραίτητες ανακοινώσεις. Στη συνέχεια οι µετοχές της NYSE Euronext βρέθηκαν να σηµειώνουν άλµα πάνω από 15%. Στόχος της συµφωνίας είναι µεταξύ άλλων να µειωθεί σηµαντικά το λειτουργικό κόστος. Για να γίνει οποιοδήποτε ντιλ πάντως θαπρέπει να δώσουν το πράσινο φως οι αρµόδιες εποπτικές αρχές. Το ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ του Λονδίνου (LSE-London Stock Exchange) ανακοίνωσε νωρίτερα ότισυµφώνησε στην εξαγορά της TMX Group, της µεγαλύτερης πλατφόρµας διαπραγµάτευσης του Καναδά. Το LSE θα αποκτήσει το 55% των µετοχών της TMX Group. Στόχος η δηµιουργία της µεγαλύτερης πλατφόρµας διαπραγµάτευσης για εισηγµένες µεταλλευτικές εταιρείες. Θα πρόκειται επίσης για το µεγαλύτερο χρηµατιστήριο από πλευράς αριθµού εισηγµένων εταιρειών. Σύµφωνα µε τους «Financial Times», πρόκειται για ντιλ συνολικής αξίας 8,8 δισ. δολαρίων.

Ιστότοπος έναντι 315 εκατ. $

Η online εταιρεία AOL ανακοίνωσε ότι εξαγοράζει το δημοφιλή ειδησεογραφικό ιστότοπο Huffington Post για 315 εκατομμύρια δολάρια, σε μια συμφωνία που επιπλέον θα οδηγήσει σε έναν νέο όμιλο-ομπρέλα, με πολύ μεγαλύτερη δύναμη.

Ας θυμηθούμε και μερικές κλασσικές αναλύσεις επί του θέματος:

Ο ιμπεριαλισμός ξεπήδησε απ’ την ανάπτυξη και ως άμεση συνέχιση των βασικών ιδιοτήτων του καπιταλισμού γενικά. Ο καπιταλισμός «έγινε» ιμπεριαλισμός σε μια ορισμένη και πολύ υψηλή βαθμίδα ανάπτυξής του, όταν μερικές βασικές ιδιότητές του άρχισαν να μετατρέπονται στην αντίθεση τους, όταν σε όλη τη γραμμή διαμορφώθηκαν και εκδηλώθηκαν τα γνωρίσματα της μεταβατικής εποχής από τον καπιταλισμό σε ένα ανώτερο κοινωνικό-οικονομικό σύστημα. Σ’ αυτήν την πορεία, το βασικό από οικονομική άποψη είναι η αντικατάσταση του κεφαλαιοκρατικού ελεύθερου συναγωνισμού από τα κεφαλαιοκρατικά μονοπώλια. Τα μονοπώλια γεννήθηκαν σε μια ορισμένη βαθμίδα ανάπτυξης απ’ την τεράστια συγκέντρωση της παραγωγής. Τα μονοπώλια είναι η άμεση αντίθεση του ελεύθερου συναγωνισμού. Ξεπηδούν απ’ τον ελεύθερο συναγωνισμό, δεν τον εξαλείφουν, μα υπάρχουν πάνω σ’ αυτόν και πλάι σ’ αυτόν, γεννώντας έτσι μια σειρά από ιδιαίτερα οξείες και βίαιες συγκρούσεις, προστριβές και αντιθέσεις. Το μονοπώλιο είναι το πέρασμα απ’ τον καπιταλισμό σ’ ένα ανώτερο σύστημα. Λένιν, Ιμπεριαλισμός ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού

...

Ο Μαρξ εξηγεί πως ο ίδιος ο αγώνας του ανταγωνισμού δρα σα μια δύναμη συγκεντροποίησης του κεφαλαίου. Γράφει χαρακτηριστικά στον πρώτο τόμο του Κεφαλαίου: "Η πάλη του συναγωνισμού διεξάγεται με τη μείωση στις τιμές των εμπορευμάτων. Η φθήνια των εμπορευμάτων εξαρτάται από την παραγωγικότητα της εργασίας και εκείνη πάλι από την κλίμακα παραγωγής. Γι΄ αυτό τα μεγάλα κεφάλαια νικούν τα μικρά". Μέσα σ΄ αυτό το πλαίσιο συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης, οι μεγάλες εταιρείες κυριαρχούν στην καπιταλιστική αγορά και διαμοιράζουν την αγορά μεταξύ τους σύμφωνα με το συσχετισμό δυνάμεων τη δεδομένη στιγμή. Ανοίγει δηλαδή ο δρόμος για τη σύναψη διαφόρων μορφών συμφωνιών μεταξύ των καπιταλιστών. Ο Λένιν με έναν εξαιρετικά απλό και παραστατικό τρόπο περιγράφει αυτού του τύπου τη διαδικασία στο άρθρο του "Η συγκέντρωση της παραγωγής στη Ρωσία". Γράφει: "Στο καπιταλιστικό καθεστώς η κάθε αυτοτελής επιχείρηση βρίσκεται σε πλήρη εξάρτηση από την αγορά. Και σε μια τέτοια εξάρτηση όσο μεγαλύτερη είναι η επιχείρηση τόσο φθηνότερα μπορεί να πουλάει το προϊόν της. Ο μεγάλος καπιταλιστής αγοράζει φθηνότερα τα ακατέργαστα υλικά, τα καταναλώνει οικονομικότερα, χρησιμοποιεί καλύτερες μηχανές. Οι μικρές επιχειρήσεις καταστρέφονται και χάνονται. Η παραγωγή όλο και περισσότερο συναθροίζεται, συγκεντρώνεται στα χέρια λίγων εκατομμυριούχων. Τα πολύ μεγάλα εργοστάσια πνίγουν τα μικρά και συγκεντρώνουν όλο και περισσότερο την παραγωγή. Ολοένα και μεγαλύτερες μάζες εργατών συγκεντρώνονται σε ένα μικρό αριθμό επιχειρήσεων". Ο Λένιν αναφέρει χαρακτηριστικά: "Δεν έχουμε πια μπροστά μας την πάλη του συναγωνισμού των μικρών και των μεγάλων, των τεχνικά καθυστερημένων και των τεχνικά προοδευμένων επιχειρήσεων. Εχουμε μπροστά μας το πνίξιμο από τους μονοπωλητές εκείνων που δεν υποτάσσονται στα μονοπώλια, στο ζυγό τους, στην αυθαιρεσία τους". Ο Λένιν σημειώνει ότι ο ελεύθερος ανταγωνισμός γεννά τη συγκέντρωση της παραγωγής, αυτή όμως η συγκέντρωση σε μια ορισμένη βαθμίδα ανάπτυξης την οδηγεί στο μονοπώλιο. Ο μονοπωλιακός καπιταλισμός, λοιπόν, είναι η εποχή που η συγκέντρωση του κεφαλαίου και η κοινωνικοποίηση της παραγωγής φθάνει σε μια τόσο υψηλή βαθμίδα ανάπτυξης ώστε να δημιουργηθούν τα μονοπώλια. Τα μονοπώλια που παίζουν αποφασιστικό ρόλο στην οικονομική ζωή, αποτελούν για το Λένιν το πρώτο και βασικότερο οικονομικό γνώρισμα του ιμπεριαλισμού. Γενικά τα μονοπώλια είναι μεγάλες καπιταλιστικές επιχειρήσεις που κυριαρχούν στην καπιταλιστική παραγωγή και αγορά και τα οποία έχουν σαν βασικό γνώρισμα, σαν βασικό σκοπό της δράσης τους την απόσπαση μονοπωλιακού υπερκέρδους. Σαν μονοπωλιακό υπερκέρδος ορίζεται το κέρδος που ιδιοποιούνται τα μονοπώλια χάρη στην εγκαθίδρυση της κυριαρχίας τους σ΄ ένα κλάδο ή ένα τομέα της παραγωγής και το οποίο υπερβαίνει σημαντικά το μέσο ποσοστό κέρδους. Τα μονοπώλια, λόγω της κυριαρχίας τους στην παραγωγή και την αγορά, έχουν την δυνατότητα να καθορίζουν μονοπωλιακά υψηλές ή και μονοπωλιακά χαμηλές τιμές. Ηδη ο Μαρξ γράφει χαρακτηριστικά "Η μονοπωλιακή τιμή ορισμένων εμπορευμάτων απλώς μεταφέρει ένα μέρος από το κέρδος των άλλων παραγωγών στα εμπορεύματα που πουλιούνται σε μονοπωλιακή τιμή." Ο Μαρξ υπογράμμιζε με τη σειρά του, στο έργο "Αθλιότητα της Φιλοσοφίας": "Στην πρακτική ζωή δεν βρίσκουμε μόνο το συναγωνισμό, το μονοπώλιο και τον ανταγωνισμό τους, αλλά συνάμα και τη σύνθεση τους η οποία δεν είναι τύπος αλλά κίνηση. Το μονοπώλιο παράγει το συναγωνισμό, ο συναγωνισμός παράγει το μονοπώλιο".