7/4/1943: Ο ΕΛΑΣ Αθήνας απελευθερώνει 56 κομμουνιστές κρατούμενους στη «Σωτηρία» (Βίντεο)

Σαν χτες, στις 7 Απρίλη 1943, ο ΕΛΑΣ Αθήνας με συμμετοχή του Σπ. Κωτσάκη (Νέστορα), ελευθερώνει 56 κομμουνιστές κρατούμενους στο Νοσοκομείο «Η Σωτηρία» της Λεωφόρου Μεσογείων.

Δείτε σχετικό βίντεο και διαβάστε απόσπασμα από το βιβλίο του Ιάσονα Χανδρινού «Το τιμωρό χέρι του λαού- Η δράση του ΕΛΑΣ και της ΟΠΛΑ στην κατεχόμενη πρωτεύουσα 1942-1944», εκδόσεις ΘΕΜΕΛΙΟ, σελ. 99-101. (περισσότερα σχετικά με το βιβλίο εδώ.)

Ένα άρτιο δίκτυο πληροφοριών
ΒΑΣΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ για τη δύναμη μιας παράνομης οργάνωσης είναι η αρτιότητα του δικτύου πληροφοριών της. Η δικτύωση του ΕΑΜ/ΚΚΕ στον κατοχικό κρατικό μηχανισμό έγινε για πρώτη φορά γνωστή στις πραγματικές της διαστάσεις τη νύχτα της 6ης προς 7η Απριλίου 1943, όταν μια ομάδα ενόπλων χωροφυλάκων μπήκαν στο σανατόριο φυματικών «Η Σωτηρία» στη λεωφόρο Μεσογείων, αφόπλισαν τους έκπληκτους συναδέλ­φους τους της φρουράς και ελευθέρωσαν 56 κομμουνιστές κρατούμενους που είχαν μεταχθεί από τις φυλακές της Ακροναυ­πλίας. Άλλες ομάδες είχαν κόψει τις τηλεφωνικές γραμμές και είχαν κόψει με σιδεροπρίονο τα συρματοπλέγματα που έφραζαν την είσοδο του παρακείμενου ρέματος, από όπου κρατούμενοι και ελευθερωτές διέφυγαν χωρίς να πέσει ούτε πυροβολισμός. Το σχέδιο και η εκτέλεση της επιχείρησης αυτής, που οργανώ­θηκε από την ηγεσία της ΚΟΑ και του ΕΛΑΣ Αθήνας (με προσω­πική συμμετοχή του Κωτσάκη), βασίστηκε στη συνδρομή αστυφυλάκων και χωροφυλάκων οργανωμένων στο ΚΚΕ, που διέθε­σαν όπλα, στολές για το καμουφλάζ, συνθήματα, και τα 18 από τα 24 πρόσωπα της ομάδας «εισβολής». 1*

Εκείνη την περίοδο, οι κομματικοί πυρήνες σε Αστυνομία και Χωροφυλακή συγκροτούσαν μια μυστική στρατιωτική οργάνω­ση, γνωστή με τον τίτλο «26 ΣΤ’ Γκρούπα», άμεσα ελεγχόμενη από το Π.Γ. και καθοδηγούμενη από ανώτατο κομματικό στέλε­χος. Η «γκρούπα» ήταν υπεύθυνη για όλη τη διαφωτιστική και διαβρωτική δουλειά στα Σώματα Ασφαλείας, διακίνηση παρά­νομου υλικού και φυσικά συλλογή πληροφοριών, τομέας ο ο­ποίος έφτασε σε τέτοιο επίπεδο, ώστε για τις «εμπιστευτικές διαταγές του αρχηγείου, πρώτα ελάμβανε γνώση το Πολιτικό Γραφείο και μετά οι υπηρεσίες της Αστυνομίας». 2* Αντίγραφα αναφορών του Υπουργείου Εσωτερικών, επιχειρησιακά σχέδια και οργανογράμματα εθνικών οργανώσεων και κάθε είδους ε­σωτερικές πληροφορίες έφταναν στο Κόμμα σε χρόνο μηδέν, ε­νώ δεν έλειπαν και οι πολιτικές εκδηλώσεις, όπως η καθοδήγη­ση της απεργίας των αστυνομικών τον Ιούνιο του 1943 και ρί­ψεις προκηρύξεων μέσα σε οχήματα της Χωροφυλακής, 3* ακόμα και δολιοφθορές στον οπλισμό, όπως είχε συμβεί με τα κινητά ουραία των εκπαιδευτικών τυφεκίων στη Σχολή Υπαστυνόμων. Ένα μικρό δίκτυο πληροφοριών (που πιθανότατα να μην υπε­ρέβαινε τα 5-10 άτομα) με τον εντυπωσιακό τίτλο «Γύπες», ε­πανδρωμένο κυρίως από κομμουνιστές φοιτητές, και ειδικότερη αποστολή την παρακολούθηση προσώπων και σπιτιών, είχε υπό την άμεση εποπτεία του ο Βασίλης Μπαρτζιώτας.

Αυτοί οι μηχανισμοί ήταν οι προδρομικές μορφές της «Οργά­νωσης Περιφρούρησης Λαϊκού Αγώνα (ΟΠΛΑ)», η οποία ουσια­στικά ξεπήδησε από τις μυστικές διακλαδώσεις («φράξιες») του Κόμματος στα Σώματα Ασφαλείας αναλαμβάνοντας στη συνέ­χεια αντίστοιχα «αστυνομικά» καθήκοντα στα πλαίσια του εαμικού κινήματος. Η ταύτιση φαίνεται να μην περιορίζεται στην τε­χνογνωσία ή στις λειτουργίες του μηχανισμού, αλλά προεκτείνε­ται και στα πρόσωπα, αφού έχει διατυπωθεί εσωκομματικά ότι οι πρώτες ομάδες εκτελεστών της ΟΠΛΑ συγκροτήθηκαν από κομμουνιστές αστυνομικούς που επιφορτίστηκαν με την τιμω­ρία «προδοτών».

---

1* Σπ. Κωτσάκης, Εισφορά…,., σ. 114-126· Α. Φλούντζης, Ακροναυπλία και Ακροναυπλιώτες, ό.π., σ. 414-421. Μαγνητοφωνημένη συνέντευξη Πανα­γιώτη Μ. (υπεύθυνου ΕΑΜ Χωροφυλακής). ΑΣΚΙ, Αρχείο ΚΚΕ,κ. 407, Φ=22/1/23. Έκθεση Λαμπρινάκου προς την Κ.Ε. του ΚΚΕ. Για τα γεγονότα της Σωτηρίας υπάρχει και γερμανική πηγή η οποία κάνει λόγο, πιθανότατα επηρεασμένη α­πό τις υπερβολικές αναφορές της Χωροφυλακής, για «80 συμμορίτες ντυμέ­νους με ελληνικές στρατιωτικές και αστυνομικές στολές».

2* ΑΣΚΙ, Αρχείο ΚΚΕ, κ. 428, <5=26/3/21 Νικολός Τζαμαλόκας, «Δράση της κομματικής οργάνωσης Αστυνομικών και Χωροφυλάκων της Αθήνας», 20.8.1960. Για την υπαγωγή αυτού του στρατιωτικού τομέα πληροφοριών στην Κ.Ε. του ΕΛΑΣ μέσω της καθοδηγητικής παρουσίας του λοχαγού Θεόδωρου Μακρίδη («Έκτορα») βλ. ΑΣΚΙ, Αρχείο ΚΚΕ, κ. 407, Φ=22/1/62, Γιώργος Σπανός προς Πολιτικό Γραφείο, 23.9.1950.

3* Μαγνητοφωνημένη συνέντευξη Παναγιώτη Βαζούρα (ΕΑΜ Χωροφυλακής, ΟΠΛΑ).