Κύκλος ανοικτών μαθημάτων για την
Ιστορία και τη Φιλοσοφία της Επιστήμης
Συντονιστής: Κώστας Στεργιόπουλος
Είναι τόσο διάχυτη, εκτεταμένη και αναμφισβήτητη η επιρροή της επιστήμης στη ζωή μας που δύσκολα θα μπορούσε κανείς να υπερεκτιμήσει τη σημασία της στη σύγχρονη εποχή. Δεν είναι μόνο οι ανακαλύψεις, οι εφευρέσεις και οι τεχνολογικές εφαρμογές τους που διαμορφώνουν την κοινωνία μας, ούτε μόνο οι επιστημονικές θεωρίες που περιγράφουν, εξηγούν το πώς είναι ο κόσμος. Είναι, μαζί με αυτά, και η προνομιακή θέση που απολαμβάνει στην κοινωνία μας η επιστήμη ως το κατ’ εξοχήν πρότυπο έγκυρης γνώσης, ορθολογικής μεθόδου και αντικειμενικού λόγου.
Αυτή, όμως, η σχεδόν ιδεολογικού τύπου κυριαρχία της επιστήμης στη σύγχρονη κοινωνία αποκρύβει τη μεταβαλλόμενη ιστορική της φύση καθώς και τις φιλοσοφικές διαμάχες που διαχρονικά συνοδεύουν την επιστήμη, αποδυναμώνοντας με αυτό τον τρόπο την κριτική μας στάση που είναι απαραίτητη για την κατανόηση του τι είναι επιστήμη και την αποτίμηση του κοινωνικού της ρόλου ή των ιδεολογικών της χρήσεων. Έτσι λοιπόν, στον φετινό «Κύκλο μαθημάτων» θα προσπαθήσουμε να διερευνήσουμε:
• Τι είναι επιστήμη και ποιος είναι ο σκοπός της;
• Ποια είναι η πηγή, η μέθοδος και η εμβέλεια της επιστημονικής γνώσης;
• Πώς εξελίχτηκε ιστορικά η επιστήμη και πώς συναρτήθηκε αυτή η εξέλιξη με τις ευρύτερες πολιτισμικές και κοινωνικές συνθήκες της κάθε εποχής;
Πιάνοντας το νήμα της επιστήμης από τις απαρχές της στην αρχαία Ελλάδα, από τη μια, θα αναζητήσουμε τους μεγάλους σταθμούς και τα κρίσιμα σημεία καμπής της εξέλιξής της μέχρι σήμερα, προσπαθώντας παράλληλα να ανιχνεύσουμε και να αποκαλύψουμε διαδεδομένους ιστοριογραφικούς μύθους που ενδημούν στην καθιερωμένη εικόνα για το πώς εξελίχθηκε επιστήμη στο παρελθόν. Από την άλλη, θα διερευνήσουμε τη διαρκή και απαραμείωτη αλληλεξάρτηση μεταξύ επιστήμης και φιλοσοφίας, δηλαδή τόσο τις φιλοσοφικές καταβολές της επιστήμης όσο και τα προβλήματα που θέτει στη φιλοσοφία η ίδια η ύπαρξη της επιστήμης.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2012-13*
17-10-2012 Οι απαρχές της επιστήμης: Μαθηματικά, αστρονομία και κοσμολογία στην αρχαία Ελλάδα
24-10-2012 Ευγενία Μυλωνάκη, Πανεπιστήμιο Πατρών
Φιλοσοφία στην αρχαία Ελλάδα: Πλάτων και Αριστοτέλης
31-10-2012 Επιστήμη και Φιλοσοφία στον Μεσαίωνα
7-11-2012 Επιστημονική Επανάσταση και Αστρονομία: Κοπέρνικος – Κέπλερ – Γαλιλαίος
14-11-2012 Επιστημονική Επανάσταση και Μηχανοκρατία: Καρτέσιος – Νεύτων
21-11-2012 Επιστημονική Επανάσταση και Νεώτερη Φιλοσοφία: Εμπειρισμός – Ορθολογισμός
28-11-2012 Γιάννης Πίσσης και Τάσος Ψιλογιαννόπουλος, Διδάκτορες φιλοσοφίας
Η Κριτική Φιλοσοφία του Καντ
5-12-2012 Μανώλης Πατηνιώτης, Πανεπιστήμιο Αθηνών
Νεοελληνικός Διαφωτισμός
12-12-2012 Προσκεκλημένος ομιλητής
Δαρβινική Επανάσταση
19-12-2012 Αριστείδης Μπαλτάς, ΕΜΠ
Οι Ανατροπές στα Μαθηματικά και τη Λογική, και η γένεση της Αναλυτικής Φιλοσοφίας στις αρχές του 20ου αιώνα
9-1-2013 Λογικός Θετικισμός
16-1-2013 Ανδρέας Καρίτζης, Πανεπιστήμιο Πατρών
Φιλοσοφία της Γλώσσας
23-1-2013
Μίλτος Θεοδοσίου, συγγραφέας - μεταφραστής
Λούντβιχ Βιτγκενστάιν
30-1-2013
Άρης Αραγιώργης, ΕΜΠ
Οι επαναστατικές εξελίξεις στη Φυσική στις αρχές του 20ου αιώνα: Θεωρία της Σχετικότητας
6-2-2013 Μαρία Παναγιωτάτου και Βασίλης Σακελαρίου, Διδάκτορες φιλοσοφίας της επιστήμης
Οι επαναστατικές εξελίξεις στη Φυσική στις αρχές του 20ου αιώνα: Κβαντομηχανική
13-2-2013 Θόδωρος Αραμπατζής, Πανεπιστήμιο Αθηνών
Επιστήμη και Ατομική Βόμβα
20-2-2013 Στρογγυλό τραπέζι:
Σχετικότητα, Κβαντομηχανική και Φιλοσοφία
27-2-2013 Ο Καρλ Πόπερ και η κριτική στον Λογικό Θετικισμό
6-3-2013 Θοδωρής Δημητράκος, Δρ φιλοσοφίας της επιστήμης
Η Ιστορικιστική Στροφή
13-3-2013 Προσκεκλημένος ομιλητής
Κοινωνιολογία της Επιστήμης
20-3-2013 Προσκεκλημένος ομιλητής
Η Γαλλική σχολή Επιστημολογίας
27-3-2013 Το Πρόβλημα του Ρεαλισμού στη Φιλοσοφία της Επιστήμης
3-4-2013 Μαρία Ρεντεντζή, ΕΜΠ
Επιστήμη και Φύλο
10-4-2013 Μαθηματικά και Φυσική: Ο γρίφος μιας γόνιμης σχέσης
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
(Προσωρινή)
Butterfield, H. (1988), Η Καταγωγή της Σύγχρονης Επιστήμης (1300-1800), μετάφραση Ι. Αρζόγλου, Α. Χριστοδουλίδης, Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης.
Chalmers, A. F. (1996), Τι είναι αυτό που το λέμε Επιστήμη;, μετάφραση Γ. Φουρτούνης, επιμέλεια Α. Μπαλτάς, Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
Cottingham, J. (2003), Φιλοσοφία της Επιστήμης Α’: Οι ορθολογιστές, μετάφραση Σ. Τσούρτη, Αθήνα: Πολύτροπον.
Crombie, A.C. (1992), Από τον Αυγουστίνο στον Γαλιλαίο, μετάφραση Μ. Ιατρίδου, Δ. Κούρτοβικ, τόμοι Α΄ και Β΄, Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης.
Debus, A. (1997), Άνθρωπος και φύση στην Αναγέννηση, μετάφραση Τ. Τσιαντούλας, επιμέλεια Κ. Γαβρόγλου, Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
Duhem, P. (2007), Σώζειν τα Φαινόμενα, εισαγωγή, μετάφραση-επιμέλεια Δ. Διαλέτης, Γ. Χριστιανίδης, Αθήνα: Νεφέλη.
Gillispie, C.C. (1986), Στην Κόψη της Αλήθειας: Η εξέλιξη των επιστημονικών ιδεών από το Γαλιλαίο ως τον Einstein, μετάφραση Δ. Κούρτοβικ, Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης.
Grant, E. (1994), Οι Φυσικές Επιστήμες τον Μεσαίωνα, μετάφραση Ζ. Σαρίκας, Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
Hankins T.L. (1998), Επιστήμη και Διαφωτισμός, μετάφραση Γ. Γκουνταρούλης, Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. Kenny, A. (επιμ.) (2005), Ιστορία της δυτικής φιλοσοφίας, μετάφραση Δέσποινα Ρισσάκη, Αθήνα: Νεφέλη.
Kenny, A. (επιμ.) (2005), Ιστορία της δυτικής φιλοσοφίας, μετάφραση Δέσποινα Ρισσάκη, Αθήνα: Νεφέλη.
Koyré, A. (1991), Δυτικός Πολιτισμός, μετάφραση Β. Κάλφας και Ζ. Σαρίκας, Αθήνα: Υψιλον.
Kraft, V. (1986), O κύκλος της Βιέννης και η γένεση του νεοθετικισμού, μετάφραση Γ. Μανάκου, Αθήνα: Γνώση.
Kuhn, T.S. (1987), Η δομή των επιστημονικών επαναστάσεων, εισαγωγή-επιμέλεια Β. Κάλφας, μετάφραση Γ. Γεωργακόπουλος, Β. Κάλφας, Θεσσαλονίκη: Σύγχρονα Θέματα.
Le Goff, J. (1993), Ο πολιτισμός της μεσαιωνικής Δύσης, μετάφραση Ρ. Μπενβενίστε, Θεσσαλονίκη: Βάνιας.
Lindberg, D. (1997), Οι Απαρχές της Δυτικής Επιστήμης, μετάφραση Η. Μαρκολέφας, Αθήνα: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις ΕΜΠ
Salmon, et al. (1998), Εισαγωγή στη Φιλοσοφία της Επιστήμης, μετάφραση Π. Θεοδώρου, Κ. Παγωνδιώτης, Γ. Φουρτούνης, Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
Shapin, S. (2003), Η Επιστημονική Επανάσταση, Αθήνα: Κάτοπτρο.
Westfall, R.S. (1993), Η Συγκρότηση της Σύγχρονης Επιστήμης, μετάφραση Κ. Ζήση, Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
Woolgar, S. (2003), Επιστήμη: Η ιδέα καθ' αυτήν, μετάφραση Δ. Παπαγιαννάκος, επιμέλεια Μ. Ασημακόπουλος, Αθήνα : Κάτοπτρο.
Woolhouse, R.S. (2004), Φιλοσοφία της Επιστήμης Β’: Οι Εμπειριστές, μετάφραση Σ. Τσούρτη, Αθήνα: Πολύτρο
Κοινωνικό-Πολιτιστικό Κέντρο Βύρωνα
«Λαμπηδόνα»
Δημοσίευση σχολίου