Εικόνες από το ΜΕΛΛΟΝ της Ελλάδας οι εξώσεις στην Ισπανία

Πηγή: Του Λεωνίδα Βατικιώτη - "Επίκαιρα"

Αρκεί μια ματιά στην Ισπανία για να μάθουμε τι θα ακολουθήσει την ειλημμένη απόφαση της κυβέρνησης Σαμαρά να μην ανανεώσει το νόμο που προστατεύει την πρώτη κατοικία από πλειστηριασμούς. Οπότε από την 1 η Ιανουαρίου του 2014, σιγά σιγά στην αρχή και με σαρωτικούς ρυθμούς στη συνέχεια, οι τράπεζες θα αρχίσουν τις κατασχέσεις σπιτιών που είχαν αγοραστεί με δάνεια που έχουν πάψει να εξυπηρετούνται, προχωρώντας ταυτόχρονα και στην έξωση των δανειοληπτών.

Στη χώρα του Θερβάντες, με ένα ποσοστό ιδιοκατοίκησης κοντά στο 80%, που συναγωνίζεται το ελληνικό, απαιτείται πολύ μεγάλη μεροληψία για να κατηγορήσει κανείς τους ίδιους τους Ισπανούς για τα δάνεια που πήραν. «Δεν θέλουμε μια χώρα προλετάριων, θέλουμε μια χώρα που να αποτελείται από ιδιοκτήτες σπιτιών», δήλωνε δημόσια το 1957 ο πρώτος υπουργός Κατοικίας του δικτάτορα Φράνκο.

Η πιο πρόσφατη ώθηση στο (πολύ κοντινό μας) όνειρο κάθε Ισπανού να αποκτήσει το δικό του σπίτι δόθηκε στα τέλη της δεκαετίας του '90 κι αμέσως μετά την υιοθέτηση του ευρώ. Ήταν η εποχή που η Γερμανία ξεπερνούσε την οικονομική της κρίση, διατάσσοντας την ΕΚΤ να χαμηλώσει τα επιτόκια του ευρώ και πλημμυρίζοντας κατ' αυτό τον τρόπο τη Νότια Ευρώπη με φθηνό χρήμα.
Στην Ισπανία -όπως και στην Ιρλανδία- ο πακτωλός πιστωτικού χρήματος κατευθύνθηκε κατά κύριο λόγο στην κατοικία, δημιουργώντας μια πρωτοφανή σε μέγεθος φούσκα. Εκτιμάται ότι από το 1995 και μέχρι πριν από λίγα χρόνια το απόθεμα κατοικιών στην Ισπανία αυξήθηκε κατά εφτά εκατομμύρια, ενώ οι τιμές αυξήθηκαν κατά 220%!

Ρεκόρ ανεργίας και εξώσεων

Αυτή η πορεία ανακόπτεται για πρώτη φορά με την κρίση του 2008 και απότομα όταν ξεκινά η εφαρμογή των πρώτων μέτρων λιτότητας από την προηγούμενη κυβέρνηση, του Θαπατέρο, που ως αποτέλεσμα έχουν η Ισπανία να κατέχει επί χρόνια μεταξύ των χωρών της ΕΕ το χρυσό στην ανεργία -μ' ένα ποσοστό 26%, το οποίο μεταξύ των νέων κάτω των 25 ετών γίνεται 57%-, μέχρι που την πρώτη θέση κατέλαβε η Ελλάδα - εν προκειμένω... με το σπαθί της, χωρίς χρειαστούν ελληνοποιήσεις αλλοδαπών η να ανιχνευθούν ύποπτες χημικές ουσίες.

 Το κοινωνικό δράμα των εξώσεων κάνει την εμφάνιση του στην Ισπανία το 2011-2012, όταν λήγει η διετία κατά την οποία οι άνεργοι λαμβάνουν, σύμφωνα με το νόμο το σχετικό επίδομα. Από το 2008 μέχρι το 2012 οι εξώσεις έφτασαν τις 363.00 ενώ κάθε μέρα υπολογίζεται ότι ογδόντα οικογένειες διώχνονταν κακήν κακώς από σπίτια τους, κατόπιν εντολής της Αστυνομίας, με τη συνοδεία της Πυροσβεστικής.

Το Διαδίκτυο πλημμύρισε από φωτογραφίες πυροσβεστών που, έχοντας λυγίσει μπροστά σε τόση βία, έβαζαν τα κλάματα, γύριζαν την πλάτη, έβγαζαν το κράνος και πετώντας το το δήλωναν ότι αρνούνταν να συνεχίσουν να βοηθούν σε αυτό το -καθ' όλα νόμιμο- έγκλημα.

Το κίνημα εναντίον των εξώσεων βρήκε υποστηρικτές όχι μόνο μεταξύ των πυροσβεστών, που σε δύο τουλάχιστον αυτόνομες περιφέρειες (Καταλονία και Κορούνια) ψήφισαν ότι αρνούνται να συμβάλουν στο ξεσπίτωμα οικογενειών ανέργων και φτωχών, αλλά ακόμη και στις τάξεις των κλειδαράδων, οι οποίοι επισήμως, μέσω των ενώσεων τους, ανακοίνωσαν ότι δεν πρόκειται οι ίδιοι να αλλάξουν κλειδαριές σε σπίτια που μετά την κατάσχεση και την έξωση περνουν στην ιδιοκτησία των τραπεζών.

Η ορμή του κινήματος κατά των εξώσεων και η τεράστια ανταπόκριση που συνάντησε στην ισπανική κοινωνία σχετίζεται σημαντικά με τις αλλεπάλληλες περιπτώσεις αυτοκτονιών που σημειώθηκαν όταν άνθρωποι χωρίς κανέναν πόρο και χωρίς καμία προοπτική άρχισαν να πετιούνται στο δρόμο σαν ακυλιά.
Συγκλονιστική, για παράδειγμα, ήταν η περίπτωση ενός ζευγαριού συνταξιούχων από τη Μαγιόρκα, που έβαλαν τέλος στη ζωή τους το Φεβρουάριο του 2012, όταν η τράπεζα προχώρησε στην κατάσχεση του σπιτιού που ζούσαν και ταυτόχρονα ενημερώθηκαν ότι συνεχίζουν να χρωστούν στην τράπεζα 84.000 ευρώ! Δεν ήταν, μάλιστα, η μοναδική περίπτωση...

Και άστεγοι και με χρέος

Εκ των υστέρων, όταν ήταν πια αργά για να αντιδράσουν, οι περισσότεροι δανειολήπτες μάθαιναν ότι στους όρους των δανείων που είχαν συμφωνήσει με τις τράπεζες περιλαμβανόταν κι η υποχρέωση τους να αποζημιώσουν την τράπεζα στην περίπτωση που ακόμη και μετά την κατάσχεση η αξία του κατασχεθέντος σπιτιού υπολειπόταν της αξίας του ανεξόφλητου δανείου!

Έτσι, οι τράπεζες -που εν τω μεταξύ χρηματοδοτήθηκαν με 41 δις τον Ιούνιο του 2012 για να αποφύγουν τη χρεοκοπία- δεν αρκούνταν στην κατάσχεση του σπιτιού, αλλά ο δανειολήπτης, άστεγος πλέον, πέρα κι από άνεργος στις περισσότερες περιπτώσεις, έπρεπε να συνεχίζει να εξοφλεί τις δόσεις του δανείου για ένα σπίτι που δεν είχε πια στην κατοχή του!
Δεδομένης δε της φούσκας που δημιουργήθηκε την εποχή που «έβρεχε» δάνεια αλλά και της πτώσης στις τιμές των κατοικιών που ακολούθησε, μπορούμε βάσιμα να υποθέσουμε πως ανάλογες περιπτώσεις -με την αξία του σπιτιού να είναι σημαντικά χαμηλότερη της αξίας του υπόλοιπου του δανείου- αποτελούσαν τον κανόνα και όχι την εξαίρεση.

Οι κινητοποιήσεις των Ισπανών ενάντια στο αίσχος των εξώσεων κορυφώθηκαν στις αρχές της άνοιξης, όταν ενέταξαν στο οπλοστάσιο τους μια μορφή κινητοποίησης που είχε δοκιμαστεί μια δεκαετία πριν στην Αργεντινή: «estraches» στα ισπανικά. Στην πράξη, περικύκλωση των σπιτιών πολιτικών του κυβερνώντος δεξιού Λαϊκού Κόμματος για να μάθει ο κόσμος ποιοι είναι αυτοί οι πολιτικοί που για χάρη των τραπεζών ξεσπιτώνουν τους φτωχούς.

Υπό το βάρος της τεράστιας αυτής πολιτικής πίεσης που δέχτηκαν τα στελέχη του κυβερνώντος κόμματος κι αφού οι μέθοδοι καταστολής -με την Αστυνομία να κόβει πρόστιμα στους διαδηλωτές ακόμη και 1.500 ευρώ και να σχηματίζει οδοφράγματα σε ακτίνα 300 μέτρων γύρω από κάθε σπίτι-απέτυχαν να αναστείλουν τις κινητοποιήσεις που κέρδιζαν συνεχώς σε επιρροή, με το 80% των ερωτηθέντων να τις επιδοκιμάζει, προχώρησαν σ' έναν πολιτικό συμβιβασμό που μπορεί να θεωρηθεί μια πρώτη νίκη του κινήματος ενάντια στις εξώσεις.

Για πολλούς, το κίνημα αυτό ήταν η συνέχεια του κινήματος των «Αγανακτισμένων» και των Πλατειών, που έκανε την εμφάνιση του το 2011.
Για το επίμαχο θέμα των εξώσεων οι Ισπανοί, αφού επανειλημμένες φορές απέτρεψαν εξώσεις με την επιτόπια παρουσία τους κι ερχόμενοι σε σύγκρουση με την Αστυνομία -που είναι περιττό να πούμε ότι εξαντλούσε την αυστηρότητα της-, προέβησαν στη συλλογή υπογραφών, κατ' εφαρμογήν μιας συνταγματικής πρόβλεψης που επιτρέπει να εισαχθεί νόμος στη Βουλή από την ίδια την κοινωνία, εάν συγκεντρωθεί ο κατάλληλος αριθμός υπογραφών, όπως και έγινε.

Το κείμενο κάτω από το οποίο μάζεψαν ενάμισι εκατομμύριο υπογραφές κατέληγε σε τρία αιτήματα: διακοπή των κατασχέσεων και εξώσεων, παύση οποιασδήποτε απαίτησης της τράπεζας από τους δανειολήπτες όταν ολοκληρώνεται η κατάσχεση και άνοιγμα των ανοίκιαστων σπιτιών που έχουν υπό την κατοχή τους οι τράπεζες και αρνούνται να προσφέρουν προς ενοικίαση.

Η Στατιστική Υπηρεσία της Ισπανίας εκτιμά ότι το 14% του αποθέματος κατοικιών σε όλη τη χώρα ή 3,4 εκατομμύρια σπίτια παραμένουν ξενοίκιαστα και σφραγισμένα - την ίδια ώρα που οι άστεγοι φτάνουν τους σαράντα χιλιάδες, εκ των οποίων ο ένας στους τέσσερις έχει αποκτήσει κάποιας μορφής τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Ο νόμος τον οποίο ψήφισε η ισπανική Βουλή τον Απρίλιο του 2013 κι αφού το Νοέμβριο του 2012 είχε ψηφίσει έναν ακόμη σχετικό νόμο (ορισμό της αναποτελεσματικότητας) δεν περιελάμβανε κανένα από τα παραπάνω αιτήματα και χαρακτηρίστηκε «χάνζαπλαστ σε αιμορραγία», μια και εξαντλούσε την προστασία του σε ακραίες περιπτώσεις φτώχειας, όπου έδωσε μια περίοδο χάριτος δύο ετών. Ήταν, ωστόσο, μια πρώτη επιτυχία.

Γι' αυτό ακόμη και τώρα οι λαϊκές κινητοποιήσεις ενάντια στις εξώσεις συνεχίζονται αμείωτες. Στα επιτεύγματα δε της οργάνωσης που έχει πρωτοστατήσει στο μπλοκάρισμα των εξώσεων (ΡΑΗ), όπως ομολογείται από την ιστοσελίδα της, περιλαμβάνεται η αποτροπή 725 εξώσεων. Ως τώρα...