"Οι πρόδρομοι της Αριστεράς στην Ελλάδα"

Του  Γ. Γ.

Εκτιμώντας ότι είναι αρκετά ενδιαφέρον -τουλάχιστον για όσους/ες ενδιαφέρονται για την ιστορία- το θέμα με το οποίο κυκλοφόρησε χτες το Hot History -ένθετο της εφημερίδας Documento- σας το παραθέτουμε, ολόκληρο.

Εχει τίτλο "Οι πρόδρομοι της Αριστεράς στην Ελλάδα" και το εισαγωγικό κείμενο που υπογράφει η Βασιλική Λάζου αναφέρει:

Ιδιομορφίες μιας προγονικής Αριστεράς

Ο «ελληνικός» τρόπος πρόσληψης του σοσιαλιστικού οράματος παρουσιάζει ιδιομορφίες και χρονικές υστερήσεις.
Παρά τις ευρωπαϊκές της καταβολές, η πρώιμη σοσιαλιστική σκέψη στην Ελλάδα δεν συμπίπτει με την ουτοπική περίοδο του σοσιαλισμού στη δυτική Ευρώπη ή το ανεπτυγμένο σοσιαλιστικό κίνημα της Β' Διεθνούς. 
Οι μορφές κοινωνικής κριτικής που προτάθηκαν δεν είχαν το κατάλληλο κοινωνικό υπόβαθρο και την απαιτούμενη πολιτική εμβέλεια ώστε να δημιουργήσουν οργανωμένα εργατικά ή αγροτικά κόμματα.
Η απουσία διαμορφωμένης ταξικής συνείδησης έχει τις ρίζες της στα ρευστά όρια μεταξύ αυτοαπασχόλησης, αγροτικής ημιαπασχόλησης και μισθωτής εργασίας καθώς και στο πελατειακό κράτος και τις ευκαιρίες κοινωνικής ανέλιξης που προσέφερε.

Τα πρώιμα κινήματα -αρχικά με το προοδευτικό εθνικιστικό πρόσημο της περιόδου και έπειτα με πιο ριζοσπαστικό προσανατολισμό- συγκροτήθηκαν στα Επτάνησα. 
Τη σκυτάλη πήραν σοσιαλιστικές ομάδες και διανοούμενοι, με κύριους στόχους την εθνική ολοκλήρωση και την οικονομική ανάπτυξη με έμφαση στην ανάγκη εκβιομηχάνισης. Στη δυτική Πελοπόννησο με τις σκληρές ταξικές σχέσεις (σταφιδικό, πρωτοβιομηχανία) αναπτύχθηκε αναρχικό κίνημα με επιρροές από Ιταλούς πρόσφυγες, αναρχικούς που κατέφευγαν στην Πάτρα.
Οι ηγέτες του είτε μετασχηματίστηκαν σε σοσιαλιστές είτε προσχώρησαν μέσω του εθνικισμού στον μοναρχισμό.

Εντονα ανθρωπιστικά στοιχεία και ουτοπικές μεσσιανικές επαγγελίες χαρακτήρισαν τη σοσιαλιστική κριτική που μεταδόθηκε μέσα από μια κοινωνική πρόσληψη του χριστιανισμού. 

Ο Πλάτων Δρακούλης και οι «αρδηνιστές» επιδίωξαν την ηθικοποίηση της κρατικής εξουσίας πρεσβεύοντας ένα «χαλαρό σύνολο σοσιαλιστικών ιδεών».
Ο Κεντρικός Σοσιαλιστικός Σύλλογος του σαφώς ριζοσπαστικότερου Σταύρου Καλλέργη εξέφραζε ποικίλα σοσιαλιστικά αιτήματα, από την οργάνωση μιας ουτοπικής - ιδανικής κοινωνίας στην Κρήτη μέχρι την αποδοχή κάθε μέσου -ακόμη και της επαναστατικής βίας- για την εγκαθίδρυση του σοσιαλισμού.

Ο Μαρίνος Αντύπας εξέφρασε μια «κοινωνιστική ριζοσπαστική» τάση η οποία θα οδηγούσε στην «ηθική» επανάσταση και υποστήριξε την ανάγκη μετατροπής της «ατελούς» σε «τελείαν» επανάσταση. Σύμφωνα με τις παραδοχές τους, ο διεθνισμός της εργατικής τάξης δεν αντέφασκε με την «περιφρούρηση των δικαίων του ελληνισμού».

Τα παρακάτω κείμενα διερευνούν τους τρόπους διαμόρφωσης και απήχησης των σοσιαλιστικών ιδεών στην Ελλάδα και τη σταδιακή ριζοσπαστικοποίηση ορισμένων ρευμάτων τους μέχρι τη συγκρότηση της Φεντερασιόν στην οθωμανική Θεσσαλονίκη και έως τις παραμονές ίδρυσης του ΣΕΚΕ κάτω από τις φλογερές ιδέες της Οκτωβριανής Επανάστασης.

Διαβάστε:

ΝΗΠΙΑΚΗ ΚΑΙ ΕΦΗΒΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ      Του Θανάση Γάλλου

Η εμφάνιση των πρώτων σοσιαλιστικών ιδεών και σχηματισμών στην Ελλάδα

1861, Η ΠΡΩΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ Του Γιάννη Μπαζού

Το αναρχικό κίνημα στην Ελλάδα

ΠΟΛΕΜΟΙ 1912-13, ΤΟ ΔΙΧΑΣΤΙΚΟ 1916 Του Κώοτα Παλούκη

Κοινωνική διάρθρωση και συνείδηση στο μεταίχμιο 19ου και 20ού αιώνα

DOC FILES   Της Βασιλικής Λάζου

«Αντιτρομοκρατικές» διεργασίες στην Ελλάδα του 1872