Λιβύη: Προετοιμασίες για μια νέα επέμβαση;

Tου Παναγιώτη Γαβάνα

Μετά την ιμπεριαλιστική επέμβαση στη Λιβύη το 2011 η χώρα σπαράσσεται από έναν ατελείωτο εμφύλιο πόλεμο. Σήμερα ουσιαστικά είναι χωρισμένη σε τρία κομμάτια. Το ανατολικό και ένα μέρος της νότιας Λιβύης με έδρα το Τομπρούκ που υποστηρίζεται από τους δυτικούς, ένα τμήμα της κεντρικής και δυτικής Λιβύης με έδρα την Τρίπολη και τη νοτιοδυτική Λιβύη που ελέγχεται από δυνάμεις των Τουαρέγκ. Παράλληλα, στη βόρεια Λιβύη το «Ισλαμικό Κράτος» (IS), εκμεταλλευόμενο τον εμφύλιο πόλεμο, αναπτύσσεται με προπύργιο την πόλη Σύρτη, ενώ σε μια σειρά περιοχές έχουν σταθερές βάσεις διάφοροι φύλαρχοι.

Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ μέχρι τον Αύγουστο του 2015 υπήρχαν στη Λιβύη 435.000 εσωτερικοί πρόσφυγες, ενώ περίπου ένα εκατομμύριο την εγκατέλειψαν με κατεύθυνση την Τυνησία. Ενάμισι εκατομμύριο άνθρωποι υποφέρουν από έλλειψη τροφής και την πείνα –σε έναν πληθυσμό 6.400.000 κατοίκων-, μέχρι δε τον Αύγουστο του 2015 πέθαναν περισσότεροι από 2.000 στη προσπάθειά τους να διαφύγουν στην Ευρώπη μέσω της Μεσογείου.

Η Λιβύη βρίσκεται σήμερα σε μια κατάσταση χαοτική. Εκεί ακριβώς οδήγησε η ιμπεριαλιστική επέμβαση των νατοϊκών –και όχι μόνο στη Λιβύη. Καταστάσεις που δυστυχώς αδυνατούν να κατανοήσουν ακόμη και πολλές οργανώσεις της Αριστεράς στη χώρα μας, με την έννοια ότι προσπαθούν να κρατήσουν κάθε φορά «ίσες αποστάσεις» ή «ουδέτερη στάση» -αν είναι δυνατόν!

Αυτό έγινε στο όνομα του καταπιεστή Καντάφι, στο όνομα του αιμοσταγούς Σαντάμ Χουσεΐν. Η ίδια ιστορία επαναλαμβάνεται και σήμερα στη Συρία με τον Άσαντ. Οι πολιτικές αποφάσεις πολλών αριστερών οργανώσεων χαρακτηρίζονται από μισόλογα. Η τακτική αυτή φαίνεται ότι βολεύει. Και με την ευκαιρία, μιας και αναφέραμε τη Συρία, θα προτιμούσαν μια σοσιαλιστική Συρία κατακερματισμένη; Διότι με την εξάπλωση του IS αυτό ακριβώς θα συμβεί. Μόνο ένας πολιτικά άσχετος δε μπορεί να το αντιληφθεί. Και ποιο από τα κομμάτια της Συρίας θα ήταν σοσιαλιστικό; Ας μας πουν ακόμη, αν σήμερα τουλάχιστον, υπάρχει ταξικό κίνημα και ένα επαναστατικό μαρξιστικό κόμμα με μαζική επιρροή που θα επιχειρούσε κάτι τέτοιο. Ζητήματα που αποφεύγουν να πάρουν θέση. Εν πάση περιπτώσει, ας παραμείνουμε στο θέμα.

(Το τμήμα της χώρας που είναι χρωματισμένο «πορτοκαλί» βρίσκεται υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης στο Τομπρούκ, ενώ εκείνο που είναι «πράσινο» με έδρα την Τρίπολη βρίσκεται υπό τον έλεγχο κυβερνητικής συμμαχίας μετριοπαθών ισλαμιστικών κομμάτων. Το χρωματισμένο «κίτρινο» ελέγχεται από τις δυνάμεις των Τουαρέγκ, ενώ το «καφέ» στο βόρειο τμήμα της χώρας βρίσκεται υπό τον έλεγχο του IS. Οι «μπλε» κουκίδες είναι τοποθεσίες που ελέγχονται από τοπικούς φυλάρχους).

* * *
Στις 23 Δεκεμβρίου 2015 το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ αποφάσισε ομόφωνα το Ψήφισμα 2259, το οποίο προετοιμάζει το έδαφος για μια νέα στρατιωτική επέμβαση στη Λιβύη. Μια μέρα πριν η γαλλική συντηρητική εφημερίδα Le Figaro ανέφερε ότι η γαλλική κυβέρνηση εργάζεται για το σχηματισμό μιας πολεμικής συμμαχίας, ότι η Ιταλία είναι έτοιμη να αναλάβει έναν ηγετικό ρόλο στρατιωτικής αποστολής, κυρίως ανάμεσα στα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ και ότι η Μ. Βρετανία θέλει να στείλει στη Λιβύη μέχρι 1.000 στρατιώτες. Η καμπάνια για την «εξόντωση» των θέσεων του IS στη βόρεια Λιβύη αναφέρεται ότι θα αρχίσει σε έξι μήνες.

Το πόσο αληθείς είναι αυτοί οι ισχυρισμοί, αυτό δεν είναι βέβαιο. Η Figaro επικαλέστηκε ανώνυμες πηγές του γαλλικού υπουργείου Άμυνας. Οι αναφορές για τη στάση της ιταλικής κυβέρνησης αντιφάσκουν. Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει επίσημη θέση της Ρώμης. Οι ΗΠΑ ως σημαντικός παράγοντας μιας στρατιωτικής επέμβασης προς το παρόν είναι συγκρατημένες. Η βρετανική κυβέρνηση απ΄ τη μεριά της επιβεβαίωσε την είδηση της Figaro για τη στρατιωτική δύναμη, ανέφερε όμως ότι πρόκειται για μια δύναμη η οποία θα περιοριστεί στην εκπαίδευση και σε συμβουλευτικό ρόλο λιβυκών ενόπλων δυνάμεων.

Στη σημερινή φάση το πιο πιθανό είναι ο βομβαρδισμός από το ΝΑΤΟ του εδάφους που ελέγχεται από το IS, το οποίο (έδαφος)  εκτείνεται μερικές εκατοντάδες χιλιόμετρα ανατολικά και δυτικά του λιμανιού της Σύρτης. Η Γαλλία έχει ξεκινήσει ήδη από το Νοέμβριο αναγνωριστικές πτήσεις πάνω από αυτή την περιοχή, ενώ οι ΗΠΑ εδώ και μερικούς μήνες διεξάγουν πτήσεις με αεροπλάνα και με μη επανδρωμένα αεροσκάφη πάνω από το λιβυκό εναέριο χώρο.

Το Ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ ήταν σε μεγάλο βαθμό αναμενόμενο, αφότου προηγουμένως μερικοί Λίβυοι πολιτικοί συμφώνησαν, στις 17 Δεκεμβρίου 2015 στη μαροκινή πόλη Σκιράτ υπό διεθνή επίβλεψη, για το σχηματισμό μιας «κυβέρνησης εθνικής ενότητας» (Government of National Accord, GNA). Κανένα όμως από τα δυό αντίπαλα κοινοβούλια, τόσο αυτό που έχει έδρα την Τρίπολη όσο και εκείνο στην πόλη Τομπρούκ της ανατολικής Λιβύης, δεν είχε εξουσιοδοτήσει τους υπογράφοντες για συμφωνίες.

Στο Ψήφισμα 2259, μεταξύ άλλων, χαιρετίζεται η πολιτική συμφωνία της 17ης Δεκεμβρίου 2015 που «προβλέπει μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας» και ζητά να γίνουν ενέργειες ώστε μέσα σε ένα μήνα να σχηματιστεί μια τέτοια κυβέρνηση. Καλούνται επίσης τα κράτη-μέλη του ΟΗΕ να διακόψουν τις σχέσεις τους με όλες τις λιβυκές δυνάμεις που δεν θα υποταχθούν στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας. Όλοι οι Λίβυοι που θα αντιταχθούν στο μονοπώλιο της εξουσίας απειλούνται με απαγορεύσεις εξόδου από τη χώρα και κατάσχεση των τραπεζικών τους λογαριασμών στο εξωτερικό.

Σε πολλά σημεία αυτού του Ψηφίσματος το Συμβούλιο Ασφαλείας ζητά «επειγόντως» από τα κράτη-μέλη του ΟΗΕ να υποστηρίξουν όλα τα αιτήματα της GNA. Αυτό ισχύει τόσο σε ό,τι αφορά την πάλη ενάντια στο IS και άλλες τρομοκρατικές οργανώσεις όσο και την επιβολή της συμφωνίας που επετεύχθη στην πόλη Σκιράτ ενάντια στους ανταγωνιστές. Τονίζεται επίσης η ανακατάληψη της Τρίπολης, η οποία από τον Ιούλιο του 2014 ελέγχεται από μια συμμαχία μετριοπαθών ισλαμιστικών κομμάτων. Το Ψήφισμα 2259 όμως δεν περιέχει συγκεκριμένα στοιχεία για τη μορφή με την οποία θα δοθεί αυτή η υποστήριξη.

Σημειώνουμε ακόμη ότι η Ρωσία και η Κίνα το Μάρτιο του 2011, με το «λευκό» που ψήφισαν στο Συμβούλιο Ασφαλείας άνοιξαν το δρόμο για τη στρατιωτική επέμβαση του ΝΑΤΟ ενάντια στην κυβέρνηση Καντάφι. Λίγα μόνο χρόνια αργότερα, γενικά, δεν αναμενόταν ότι θα συμφωνούσαν για μια εν λευκώ εξουσιοδότηση.