Τουρκία: Το δώρο του Αλλάχ

Προσθήκη λεζάντας

Μετάφραση – Επιμέλεια: Παναγιώτης Γαβάνας

Μετά το άρθρο του Nick Brauns από την εφημερίδας junge Welt, παραθέτουμε από το ίδιο έντυπο το κείμενο του Peter Schaber (δημοσιεύτηκε χτες), αλλά με μια κάπως διαφορετική προσέγγιση σε ό,τι αφορά το ερώτημα για το αν το πρόσφατα αποτυχημένο πραξικόπημα στην Τουρκία ήταν σκηνοθετημένο από τον Ερντογάν. Σημειώνουμε πληροφοριακά εδώ, ότι και οι δυό αρθρογράφοι είναι ιδιαίτερα καλοί γνώστες της κατάστασης στην Τουρκία (ΠΓ). 

Η προσπάθεια μερικών στρατιωτικών να πάρουν την εξουσία τη νύχτα της Παρασκευής έχει αποτύχει. Λίγες ώρες αφότου οι πραξικοπηματίες διάβασαν στην τουρκική κρατική τηλεόραση τη δήλωσή τους, ήταν ήδη καθαρό ότι η ανατροπή της κυβέρνησης του ΑΚΡ δεν θα πετύχαινε. Αυτό που απομένει είναι η αμηχανία για το τι συνέβη γενικά εδώ και ποιος βρίσκεται πίσω απ΄ αυτή την εξαιρετικά ερασιτεχνική ενέργεια.

Η ερμηνεία των γεγονότων που διαδόθηκε από την τουρκική κυβέρνηση και από τα μέσα ενημέρωσης που εξαρτώνται από αυτήν, είναι απλή: Μια «παράλληλη δομή» που συνδέεται στενά με τον ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν, ο οποίος ζει εξόριστος στις ΗΠΑ, ήθελε να εξαλείψει «τη δημοκρατία» στην Τουρκία, όμως απέτυχε λόγω της μαζικής αντίστασης του λαού.

Η πατρότητα του κινήματος-Γκιουλέν (Cemaat), η οποία στην αρχή της κυβερνητικής περιόδου του ΑΚΡ θεωρούνταν ακόμη ως σύμμαχός του, στο μεταξύ όμως χαρακτηρίζεται από τον Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και τον πρωθυπουργό Μπιναλί Γιλντιρίμ ως «τρομοκρατική οργάνωση», είναι μολαταύτα κάθε άλλο παρά αληθοφανής. Η επιρροή του Γκιουλέν όσο μεγάλη κι αν ήταν στο δικαστικό μηχανισμό και στα μεσαία επίπεδα της κρατικής γραφειοκρατίας καθώς και στην αστυνομία, στο στρατό δεν υπήρχε σχεδόν καθόλου. Οι δηλώσεις των πραξικοπηματιών φέρουν επιπλέον έναν κεμαλικό-κοσμικό τόνο, όχι το θρησκευτικό κίνημα-Γκιουλέν.

Σ΄ αυτά προστίθεται ότι οι ενέργειες των εξεγερθέντων στρατιωτικών ήταν εξαιρετικά αντιεπαγγελματικές. Κατά την έναρξη του πραξικοπήματος δεν συνελήφθη κανένα από τα στελέχη του ΑΚΡ, ούτε και φυλακίστηκε. Οι στρατιώτες φαινόταν συγκλονισμένοι, μερικοί ισχυρίστηκαν ότι είχαν αναχωρήσει μόνο υπό την πρόφαση μιας «άσκησης». Τα κανάλια των κυβερνητικών μέσων ενημέρωσης εξουδετερώθηκαν αργά ή καθόλου, η συμμετοχή των στρατηγικά σημαντικών στρατιωτικών μονάδων όπως αυτή του Πρώτου Στρατού που σταθμεύει στην Κωνσταντινούπολη δεν είχε εξασφαλιστεί.

Αξιοσημείωτο ήταν επίσης ότι κανένας από τους υπεύθυνους δεν στάθηκε δημοσίως με όνομα και πρόσωπο πίσω από τη δήλωση της κατάληψης της εξουσίας, αλλά το πραξικόπημα μέχρι το τέλος του παρέμεινε εντελώς ανώνυμο. Συμφωνίες με τα κόμματα της αντιπολίτευσης, για παράδειγμα με το κεμαλικό CHP, προφανώς δεν υπήρξαν επίσης, επειδή όλες οι κοινοβουλευτικές ομάδες του τουρκικού κοινοβουλίου καταδίκασαν την ενέργεια αδιαμφισβήτητα και άμεσα. Η επιδιωχθείσα κατάληψη της εξουσίας παρέμεινε έτσι σχεδόν χωρίς υποστήριξη από τον πληθυσμό και ήταν καταδικασμένη σε αποτυχία.

Εξαιτίας των μη μεθοδικών ενεργειών των στρατιωτικών μερικοί σχολιαστές –που φτάνουν μέχρι και τα γερμανικά αστικά κυρίαρχα ΜΜΕ- αναφέρουν ότι το πραξικόπημα μπορεί να ήταν μια σκηνοθέτηση του Ερντογάν, ώστε να μπορεί να επεκτείνει παραπέρα τη δική του εξουσία. Ωστόσο, ενάντια σ΄ αυτό τον ισχυρισμό στρέφονται ο φόρος αίματος του πραξικοπήματος καθώς και το γεγονός ότι οι τώρα συλληφθέντες στρατιώτες, αξιωματικοί και νομικοί, οι οποίοι ανέρχονται σε χιλιάδες, είναι απίθανο να ξεφύγουν χωρίς σκληρή τιμωρία. Τι συμφέρον θα είχαν από μια τέτοια σκηνοθέτηση;

Πιο πιθανή είναι μια πιο μέτρια παραλλαγή: «Αν αυτός το έβλεπε να έρχεται (ο Ερντογάν το πραξικόπημα, της Σύντ.) –ή το είχε πιθανώς σκηνοθετήσει;», ρωτά ο επιστήμονας για θέματα του Ισλάμ, Ούντο Στάϊνμπαχ, στη συζήτηση με το περιοδικό Focus. «Δεν θέλω να το καταλογίσω αυτό στον Ερντογάν. Αλλά πολλά πράγματα συσσωρεύουν ήδη ερωτήματα. Είναι εκπληκτικό ότι ένα τέτοιο πραξικόπημα γενικά, συμβαίνει ξαφνικά, όταν σκεφτεί κανείς τη σύνθεση του στρατού. Εκεί όλοι είναι ενημερωμένοι για όλους, υπάρχει στρατιωτική μυστική υπηρεσία».

Πέρα απ΄ όλες τις εικασίες παραμένει μια βεβαιότητα. Ο μεγάλος κερδισμένος του αποτυχημένου πραξικοπήματος ονομάζεται Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ακόμη και κατά τη διάρκεια της καταστολής της εξέγερσης ο Πρόεδρος την αποκάλεσε «δώρο του Αλλάχ». Και επιδέξια ήξερε να χρησιμοποιήσει το δώρο. Περίπου 3.000 δικαστές καθαιρέθηκαν, 140 από αυτούς συνελήφθησαν, μεταξύ αυτών οι δυό δικαστές του Συνταγματικού Δικαστηρίου, Αλπαρσλάν Αλτάν και Ερντάλ Τετσάν. Στο στρατό αρχίζει ένα κύμα εκκαθαρίσεων ιστορικών διαστάσεων. Και χιλιάδες φανατικοί ισλαμιστές γέμισαν τις πλατείες της χώρας, επιτέθηκαν, ανεξάρτητα από οποιαδήποτε σύνδεση με το πραξικόπημα, σε όλους τους αντιπάλους του ΑΚΡ: στρατιώτες λιντσαρίστηκαν, γραφεία του αριστερού κουρδικού HDP καταστράφηκαν, επιτέθηκαν σε αλεβίτικες συνοικίες, όπως στην Γκαζί της Κωνσταντινούπολης.

Ο Ερντογάν εν όψει του αποτυχημένου πραξικοπήματος θα χρησιμοποιήσει τη μαζική κινητοποίηση και την πολιτική πίεση πάνω στα κόμματα της αντιπολίτευσης για να επιβάλλει το δικό του, εδώ και χρόνια προωθούμενο αργό πραξικόπημα: την εγκαθίδρυση μιας κομμένης στα μέτρα του προεδρικής δικτατορίας.