Αν και το ίδιο το ΚΚΚ από το 1981 έχει χαρακτηρίσει το γεγονός σαν «σοβαρό λάθος», οι απανταχού οπαδοί του Μάο θεωρούν την «Πολιτιστική Επανάσταση» σαν ένα πρωτοφανέρωτο μαζικό επαναστατικό κίνημα που καθοδηγήθηκε και στηρίχθηκε στη θεωρητική συνεισφορά του Μάο για τη συνέχιση της επανάστασης στις συνθήκες της δικτατορίας του προλεταριάτου, για την αποτροπή της καπιταλιστικής παλινόρθωσης στην Κίνα.
Από την πλευρά τους οι τροτσκιστές θεωρούν ότι υπήρξε ένας πόλεμος μεταξύ γραφειοκρατών και το ΚΚΚ κινητοποιεί τις μάζες που ελέγχει για να περιορίσει τα αρνητικά χαρακτηριστικά της γραφειοκρατικής διεύθυνσης της κοινωνίας και της οικονομίας (την επικίνδυνη υπερτροφία του γραφειοκρατικού μηχανισμού, τους χαμηλούς ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης, την αύξηση των κοινωνικών ανισοτήτων κ.α.) και την συνακόλουθη όξυνση των κοινωνικών και πολιτικών εντάσεων. Σύμφωνα μ' αυτή την ανάλυση κάποια στιγμή η εξέγερση απέκτησε την δική της δυναμική και κινδύνευε να συντρίψει συνολικά τον γραφειοκρατικό μηχανισμό. Οταν οι μαοϊκοί συνειδητοποιούν ότι η κατάσταση κινδυνεύει να τους ξεφύγει, οπισθοχωρούν και προσπαθούν, χρησιμοποιώντας κυρίως τον στρατό, να σταματήσουν την ανάπτυξη του κινήματος.
Ποιο ενδιαφέρουσα προσέγγιση, σ' αυτό το ιστορικό γεγονός θεωρούμε αυτή που κάνει ο Δημήτρης Γρηγορόπουλος σε ένα κείμενο που που δημοσιεύτηκε στο "Πριν", αποσπάσματα του οποίου παραθέτουμε:
Το 1966 η ταξική πάλη φτάνει στο απόγειό της. Η όξυνση της πολιτικής αντίθεσης της δεξιάς και αριστερής πτέρυγας του ΚΚΚ, δημιουργεί τη ρωγμή, την οποία επιχειρεί να εκμεταλλευτεί μια μαζική νεολαιίστικη και λαϊκή εξέγερση, για να ανατρέψει τη νέα εκμεταλλευτική τάξη που δημιουργείται στην Κίνα από τη δεξιά στροφή. Οι παροτρύνσεις του Μάο «βομβαρδίστε το επιτελείο», «η εξέγερση είναι δίκαιη», η απόφαση της ΚΕ του ΚΚΚ, στις 8 Αυγούστου 1966, που καλέι σε πάλη για «ανατροπή όσων προσώπων της εξουσίας παίρνουν τον καπιταλιστικό δρόμο» δίνει ώθηση στις εξεγερτικές τάσεις.
Στα πανεπιστήμια και τα σχολεία συγκροτούνται ομάδες, που έρχονται σε σύγκρουση με τους καθηγητές και διευθυντές τους, κατηγορώντας τους για αντιδραστική στάση απέναντι στη γνώση και τους ίδιους τους φοιτητές και μαθητές. Ονομάζονται ερυθροφρουροί και εξαπλώνονται σ’ όλη τη χώρα. Σε επίπεδο περιφερειών και πόλεων συγκροτούνται οργανώσεις εργατών και αγροτών που θέτουν υπό αμφισβήτηση την εξουσία των τοπικών επιτροπών του κόμματος.
Η εξέγερση κορυφώνεται στη Σαγκάη τον Γενάρη του 1967. Το επαναστατικό επιτελείο των εργατών καλεί τους εργάτες να κατασχέσουν την περιουσία όλων των καπιταλιστών, να εμποδίσουν την πληρωμή πριμ απ’ τους διευθυντές, να εγκαθιδρύσουν μια διακυβέρνηση τύπου Κομμούνας του Παρισιού. Με μαζικές συγκεντρώσεις εργατών και υπαλλήλων αυτή η προτροπή υιοθετείται σε πολλές πόλεις. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως στην Καντόνα και το Βουχάν, πραγματοποιούνται ένοπλες συγκρούσεις. Εγκαθίστανται επαναστατικές επιτροπές των εργατών που εκτοπίζουν τους διευθυντές και αναλαμβάνουν τη διεύθυνση των εργοστασίων.
Αποδοκιμάζεται η αντίληψη και πρακτική που ανάγει το κέρδος σε κίνητρο και κριτήριο της αποδοτικότητας της παραγωγής ενός εργοστασίου, αλλά και της ατομικής εργασίας. Στις κομμούνες καταργείται η αμοιβή με βάση τους «βαθμούς εργασίας» , καταργείται το πριμ και η δουλιά με το κομμάτι. Καθιερώνεται σύστημα αμοιβής με κριτήριο την αυτοαξιολόγηση και τη συλλογική αξιολόγηση της κομμούνας, ενώ ενισχύθηκαν τα ηθικά κίνητρα της εργασίας.
Απ’ τις επαναστατικές κατακτήσεις και τη στοχοθεσία της αποδείχθηκε ότι η Πολιτιστική Επανάσταση δεν ήταν απλώς όργανο της αριστερής πτέρυγας το ΚΚΚ εναντίον της δεξιάς πτέρυγας. Υπερέβη αυτόν τον ρόλο στον οποίο την κατεύθυνε ο Μάο. Στην ουσία επρόκειτο για την ταξική σύγκρουση μιας πλατιάς συμμαχίας της νεολαίας και μεγάλου τμήματος της εργατικής τάξης και της αγροτιάς, απ’ τη μια, και της αστικής κρατικής τάξης, απ’ την άλλη.
Η Πολιτιστική Επανάσταση παρά την πολιτική αυτοτέλειά της στην επαναστατική πράξη, χειραγωγούμενη εξαρχής απ’ τον Μάο και την «αριστερή γραφειοκρατία» κατανίκησε μεν την φιλοκαπιταλιστική τάση, αλλά τελικά εγκλωβίστηκε σε μια νέα κατανομή εξουσιών υπέρ της αριστερής πτέρυγας, χωρίς όμως να καταργήσει τα εκμεταλλευτικά πλαίσια των ήδη διαμορφωμένων εκμεταλλευτικών σχέσεων, χωρίς να ανατρέψει την εξουσία του γραφειοκρατικού κοινωνικοπολιτικού στρώματος υπέρ μιας πραγματικής εργατικής εξουσίας.
Παρά τον ριζοσπαστικό χαρακτήρα της η Πολιτιστική Επανάσταση υπήρξε ένα κίνημα αντιφατικό, έντονα βολονταριστικό, με προσωπολατρικό χαρακτήρα και θεοποίηση του Μάο, χυδαία τυποποίηση της θεωρίας και εκφυλισμό της σε θρησκεία, με το «κόκκινο» βιβλίο του Μάο.
Οι επαναστατικές αντιλήψεις της Πολιτιστικής Επανάστασης αξιοποιήθηκαν για την ισχυροποίηση του δεσποτικού ρόλου του κράτους και της γραφειοκρατίας, για την ενίσχυση της αυταρχικής διαχείρισης, που εκτόπισε την εργατική δημοκρατία με τη στρατιωτικοποίηση της κοινωνίας, την εμπέδωση της βίαιης αυταρχικής διαχείρισης, τη διακυβέρνηση με διατάγματα και στρατιωτικές μεθόδους, την καταστολή της διακίνησης ιδεών και της όποιας ιδεολογικής διαφοροποίησης, τη βίαιη διαπαιδαγώγηση δικαίων και αδίκων σε στρατόπεδα εργασίας.
Η Πολιτιστική Επανάσταση δέσμια των εγγενών αντιφάσεών της και της χειραγώγησής της από την «αριστερή γραφειοκρατία», εκφυλίστηκε σε μια παρωδία των ιδεών της και στη μετατροπή τους στο αντίθετό τους, στην ενίσχυση του γραφειοκρατικού εκφυλισμού και της κυριαρχίας του εκμεταλλευτικού γραφειοκρατικού στρώματος.
Οι υπερβολές της Πολιτιστικής Επανάστασης, η ανασταλτική επίδρασή της στην οικονομική λειτουργία και το βιοτικό επίπεδο, οδήγησαν άμεσα μεν στην ανακατανομή της εξουσίας υπέρ της «αριστερής γραφειοκρατίας» αλλά τελικά στην επικράτηση της ανοιχτά φιλοκαπιταλιστικής τάσης της γραφειοκρατίας (όπως συνέβη και στα άλλα καθεστώτα του «υπαρκτού σοσιαλισμού»). Η τάση αυτή, αξιοποιώντας τις υπερβολές της Πολιτιστικής Επανάστασης, απ’ το 1976 ώθησε την κοινωνία σε μια στροφή 180° με την εισαγωγή καθαρών μορφών εκμεταλλευτικών σχέσεων και την εγκαθίδρυση, τελικά, ενός άγρια εκμεταλλευτικού και πολιτικά αυταρχικού καπιταλισμού.
Ειδοποιός διαφορά του κινέζικου καπιταλισμού είναι η διατήρηση των πολιτικών δομών του ΚΚΚ και του σοσιαλιστικού κράτους. Στην πραγματικότητα αποτελούν ένα απλό κέλυφος που περικλείει την αστική δικτατορία ενός πλήρως εγκαθιδρυμένου καπιταλισμού. Η διατήρηση υπολειμμάτων του προηγούμενου καθεστώτος είναι σύνηθες ιστορικό φαινόμενο στη μετάβαση από ένα εκμεταλλευτικό καθεστώς («υπαρκτός σοσιαλισμός») σ’ένα άλλο εκμεταλλευτικό καθεστώς (νεοφιλελεύθερος ολοκληρωτικός καπιταλισμός).
Ωστόσο, η Πολιτιστική Επανάσταση παρά τις αντιφάσεις της και την οικτρή ήττα της άφησε στο επαναστατικό κίνημα πολύτιμες παρακαταθήκες: Την επιβεβαίωση της ανάγκης της διαρκούς επανάστασης μέχρι τον κομμουνισμό. Την αντίληψη ότι η νίκη της επανάστασης δεν οδηγεί στον σοσιαλισμό, αλλά σε μια μεταβατική κοινωνία, στην οποία δεν αποκλείεται η νίκη της αντεπανάστασης. Την αναγνώριση ότι η ταξική πάλη συνεχίζεται, ότι υφίστανται ανταγωνιστικές αντιθέσεις και ότι μια ιδιότυπη αστική εκμεταλλευτική τάξη αναπαράγεται στο κόμμα, το κράτος και στις επιχειρήσεις (διευθυντές). Τη βασισμένη στην εμπειρία κριτική των εμπορευματοχρηματικών σχέσεων, του νόμου της αξίας, του κέρδους.
Δημοσίευση σχολίου