Η Υπουργός Παιδείας, ο Big Brother και το τέλος της εκπαιδευτικής διαδικασίας

Του Γιώργου Κ. Καββαδία*

Διαβάζεις το ρεπορτάζ: «Η ζωντανή μετάδοση του μαθήματος μέσω... κινητού περιλαμβάνεται μεταξύ άλλων στο σχέδιο του υπουργείου Παιδείας για την επαναλειτουργία των σχολείων …» και δυσκολεύεσαι να το πιστέψεις. Αναρωτιέσαι είναι δυνατόν;
Συνεχίζεις παρακάτω:  «Για τους μαθητές που δε θα πάνε στο σχολείο προβλέπεται αναμετάδοση του μαθήματος σε πραγματικό χρόνο και σβήσιμο απουσιών». Αυτό ανακοίνωσε σήμερα η υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως, μέσω ΣΚΑΙ.
Και ακόμα πιο έντονα αναρωτιέσαι είναι δυνατόν Υπουργός Παιδείας να αναφέρεται στην «αναμετάδοση του μαθήματος» μέσω κάμερας ή κινητού;

Αλίμονο στην παιδεία! Τέτοιες αντιλήψεις και πρακτικές σημαίνουν το τέλος της εκπαιδευτικής διαδικασίας και την αντικατάσταση του δασκάλου από τα τεχνολογικά μέσα.
Μια τέτοια αντίληψη εμπεδώνει τη λογική του Big Brother και στο σχολείο, όπου η νοοτροπία της κλειδαρότρυπας, της πλαστής πραγματικότητας κυριαρχεί έναντι της ζωντανής εκπαιδευτικής διαδικασίας και αυτό συνιστά διαστροφή με συνέπειες, όχι μόνο για τους εκπαιδευτικούς, αλλά κυρίως για τους μαθητές.

Και αν αυτό κρίνεται υπερβολικό θα παραθέσω ακόμα και τη γνώμη υπουργού της κυβέρνησης που θεωρεί ότι η μη φυσική, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση διαταράσσει την ψυχική ισορροπία των μαθητών.
Δήλωσε χαρακτηριστικά ο Γ. Γεραπετρίτης: «Δεν αντιλαμβάνονται για ποιον λόγο θα πρέπει, εάν τα υγειονομικά δεδομένα το επιτρέπουν, να μην επανέλθουμε στο καθεστώς της φυσικής εκπαίδευσης, η οποία έχει να κάνει και με την ψυχική ισορροπία των παιδιών και με την κοινωνικότητά τους και με ένα καθεστώς ισότητας στη γνώση εν τέλει».
(Από συνέντευξη του Υπουργού «Επικρατείας» στην εφημερίδα Πρώτο Θέμα, 29/4/2020)

Ο «μεγάλος αδελφός» αποτελεί έκφραση της κυρίαρχης τάσης του «πανοπτισμού», δηλαδή του ολοκληρωτικού ελέγχου, ακόμα και με λογικές κλειδαρότρυπας, τόσο στο επίπεδο της οικονομίας, όσο και σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής.
Ο εργαζόμενος πρέπει να παρακολουθείται και να ελέγχεται διαρκώς, ο εκπαιδευτικός ομοίως  Η λογική του big brother άλλοτε με τις κάμερες και με τα κινητά διαπερνά και δηλητηριάζει εν γένει τη σχολική ζωή και ειδικότερα την εκπαιδευτική διαδικασία. Η κάμερα αποτελεί διαδικασία αστυνόμευσης που έρχεται σε αντίθεση με κάθε έννοια παιδαγωγικής.

Η εκπαιδευτική διαδικασία και η σχέση εκπαιδευτικού – μαθητή είναι μια σχέση ζωντανή που δεν μπορεί να σύρεται στην προκρούστεια κλίνη του Big Brother και τη λογική της κλειδαρότρυπας, γιατί έτσι χάνεται η αμεσότητα και η αυθεντικότητα της επικοινωνίας εκπαιδευτικών – μαθητών.
Η σχέση δασκάλου –μαθητή δεν μπορεί να υποκατασταθεί από καμιά πλατφόρμα, κανένα ηλεκτρονικό μέσο επικοινωνίας. Δεν είναι θέαμα προς τέρψη ή παρακολούθηση τηλεδιδασκαλίας από τους καναπέδες. Για αυτό και διδασκαλία εξ αποστάσεως αποτελεί σχήμα οξύμωρο. Διδασκαλία και απόσταση είναι έννοιες ασύμβατες.

Στο ασφυκτικό πλαίσιο της κάμερας και τους ασφυκτικού ελέγχου ο εκπαιδευτικός ωθείται να μετατραπεί όχι δε δάσκαλο – εμψυχωτή που μαζί με τους μαθητές του δημιουργεί, παράγει πολιτισμό, αλλά σε γυμναστή – τεχνικό, ο οποίος την ίδια ώρα που μεταδίδει έτοιμες γνώσεις, την ίδια στιγμή που μοιράζει συνταγές επιτυχίας για τις εξετάσεις στο κεφάλι – δοχείο του μαθητή.

«Αγνοεί», φαίνεται η Υπουργός Παιδείας και τα στοιχειώδη, τη σχετική νομοθεσία για την προστασία των προσωπικών δεδομένων. Εύστοχα επισημαίνεται σε ανακοίνωση της ΟΛΜΕ σχετικά με τη βιντεοσκόπηση και ζωντανής αναμετάδοση των μαθημάτων: «είναι προφανές ότι κάτι τέτοιο αντιβαίνει σε άρθρα του Συντάγματος, της ελληνικής νομοθεσίας αλλά και των Διεθνών Κανονισμών περί προστασίας προσωπικών δεδομένων. Ενδεικτικά αναφέρουμε:
Άρθρο 9A του Συντάγματος: (Προστασία προσωπικών δεδομένων)
Κανονισμός (ΕΕ) 679/2016 (GDPR) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
Έγγραφο ΥΠΕΘ Αρ. Πρωτοκόλλου : Φ.25/103373/Δ1 22-6-2018
Απόφαση Α.Π.Δ.Π.Χ. Γ/ΕΞ/2274/2011 – ΦΕΚ 548/Β/7-4-2011 (ΟΔΗΓΙΑ 1/2011)
Aπόφαση  21/2019  της  ΑΡΧΗΣ   ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ  ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ  ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ  ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ»

Βεβαίως το άνοιγμα των σχολείων στη «νέα κανονικότητα» συνδέεται με πολλαπλά και ίσως πιο σοβαρά προβλήματα που συνδέονται με την υγεία και τη ζωή των μαθητών, του εκπαιδευτικού και του προσωπικού των σχολείων, όπως και των γονιών.
Την κατάσταση των κτηριακών εγκαταστάσεων και της υλικοτεχνικής υποδομής, που είναι άθλια. Τις αίθουσες κλουβιά, τους εσωτερικούς διαδρόμους, τους χώρους διδασκαλίας, που δεν αερίζονται διαμπερώς, τις ανεπαρκείς ή διαλυμένες τουαλέτες, τους ανεπαρκείς χώρους στα προαύλια.
Τις ελλείψεις σε είδη ατομικής προστασίας και υγιεινής, το απαράδεκτο εργασιακό καθεστώς που βιώνουν οι καθαρίστριες. Το γερασμένο εκπαιδευτικό προσωπικό, λόγω της αδιοριστίας αλλά και της αύξησης των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης στα 67 χρόνια.
Στη Δευτεροβάθμια πάνω από 50 ετών είναι το 73% – μόλις το 5% είναι κάτω των 40 ετών, ενώ στην Πρωτοβάθμια το 50% είναι άνω των 40 ετών.

Οι αποστάσεις ανάμεσα στους μαθητές, με βάση τις οδηγίες του Υπουργείου και του ΕΟΔΥ, πρέπει να είναι 1,5 μέτρο, ενώ δε θα πρέπει να βρίσκονται πάνω από 15 μαθητές ανά τάξη. Με βάση όμως τον μέσο όρο των μαθητών ανά τάξη και τα τ.μ. των σχολικών αιθουσών, το μέτρο είναι πρακτικά ανεφάρμοστο! 
Πρακτικά, για να τηρηθεί η απόσταση του 1,5 μ. σε αίθουσες, που σε λίγες περιπτώσεις ξεπερνούν τα 40 τ.μ., ο αριθμός μαθητών ανά τάξη πρέπει να είναι από 4 έως 8 μαθητές. Ακόμα και αν η Υπουργός καταφέρει να τετραγωνίσει τον κύκλο, ακτίνα 1,5 m απαιτεί περίπου 7m2 (E=πr2=3,141,52 =7,065 m2) για κάθε μαθητή. Αντίστοιχα είναι πρακτικά αδύνατο να φτιαχτούν ωρολόγια προγράμματα, όταν χιλιάδες εκπαιδευτικοί μετακινούνται σε 3 ή και περισσότερα σχολεία.

Εν κατακλείδι έχουν κάθε δικαίωμα οι εκπαιδευτικοί να μην αποδεχτούν ότι το σχολείο μπορεί να υποκατασταθεί από την κάμερα και την εξ αποστάσεως εκπαίδευση και να αντισταθούν στην έλλειψη των αναγκαίων συνθηκών και μέτρων προστασίας. Με αυτό τον τρόπο υπερασπίζονται τον παιδαγωγικό τους ρόλο και το δικαίωμα των μαθητών στη μόρφωση, χωρίς φραγμούς και διακρίσεις  
Η στήριξη όλων των μαθητών και η υπεράσπιση των μορφωτικών τους δικαιωμάτων συνδέεται αναπόσπαστα με την  ανάπτυξη και τον ριζοσπαστικό προσανατολισμό του  εκπαιδευτικού κινήματος .

* Ο Γιώργος Κ. Καββαδίας είναι φιλόλογος, μέλος της ΣΕ του περιοδικού «Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης», του «Εκπαιδευτικού Ομίλου» και του ΔΣ της ΕΛΜΕ Πειραιά