Σαν σήμερα,στις 10/12/1893, ο Χ.Τρικούπης κηρύσσει πτώχευση δηλώνοντας «Δυστυχώς επτωχεύσαμεν»

Το “δυστυχώς επτωχεύσαμεν” του Χαρίλαου Τρικούπη και η επιβολή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου

Το ιστορικό του “δυστυχώς, επτωχεύσαμεν” Την περίοδο διακυβέρνησης της χώρας από τον Χαρ. Τρικούπη έγιναν οι πρώτες προσπάθειες “δημοσιονομικής εξυγίανσης”. Ορος που περιλάμβανε μεταξύ άλλων και την “αναμόρφωση του δημοσιονομικού και διοικητικού οργανισμού της χώρας, την εκβιομηχάνιση και την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας”. Μια αναμόρφωση κομμένη και ραμμένη στα μέτρα των ξένων, ώστε να λυμαίνονται την ελληνική οικονομία, τον ορυκτό της πλούτο και τον ιδρώτα των εργαζομένων. Παραλλαγή της δημοσιονομικής εξυγίανσης του Χαρίλαου Τρικούπη – αναπροσαρμοσμένη στις σημερινές συνθήκες – αποτελεί και η δημοσιονομική “εξυγίανση” που επιχειρεί η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, καθώς η εμπειρία δείχνει ότι ωθεί την ελληνική οικονομία με μαθηματική ακρίβεια σε νέα πτώχευση. Μετά το θάνατο του Χ. Τρικούπη ακολούθησε ο καταστροφικός ελληνο-τουρκικός πόλεμος του 1897. Η κατάληξη αυτού του πολέμου ήταν η επιβολή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου (ΔΟΕ), από τους ξένους και ντόπιους πιστωτές της Ελλάδας, τους λεγόμενους “ομολογιούχους”. Το ιστορικό μέχρι το “δυστυχώς επτωχεύσαμεν” και την επιβολή του ΔΟΕ – όπως έχει καταχωρηθεί στην ιστορία – έχει ως εξής: Το 1885,ο Δεληγιάννης διαδέχτηκε στην πρωθυπουργία τον Χαρ. Τρικούπη, που είχε κυβερνήσει τη χώρα από το 1882 μέχρι το 1885. Ο Δεληγιάννης, όμως, δεν κατάφερε ν’ ανταποκριθεί στους όρους των δανείων που είχε συνάψει για λογαριασμό του ελληνικού δημοσίου ο Χαρ. Τρικούπης. Ο Χαρ. Τρικούπης, που νίκησε στις εκλογές του Μάη του 1892, δεν κατάφερε κι αυτός να συνάψει νέο εξωτερικό δάνειο και παραιτήθηκε.Δημιουργήθηκε νέο κυβερνητικό σχήμα, με τους Ράλλη και Σωτηρόπουλο,οι οποίοι όμως σύντομα παραχώρησαν και πάλι τη θέση τους στον Χ. Τρικούπη. Το 1893 ο Χαρ. Τρικούπης, εξαιτίας της άσχημης οικονομικής κατάστασης, αναγκάστηκε να πει στη Βουλή σαν πρωθυπουργός τη φράση “κύριοι, δυστυχώς, επτωχεύσαμεν”,που έμεινε ιστορική. Η πτώχευση της Ελλάδας σήμανε κλονισμό της δραχμής και ολοκληρωτικό μαρασμό της ελληνικής οικονομίας. Η κήρυξη της Ελλάδας σε πτώχευση έγινε με αφορμή τη βίαιη ανθελληνική εκστρατεία στο εξωτερικό, αλλά και για την επιβολή δυσβάσταχτων βαρών στις λαϊκές μάζες.(σ. σ Μήπως αυτά θυμίζουν κάτι; Μήπως παρόμοιες δηλώσεις για επίθεση από το Διευθυντήριο των Βρυξελλών, τους υπερατλαντικούς μας συμμάχους και άλλους κύκλους στο εξωτερικό δε γίνονται και σήμερα. Η ιστορία λέει επίσης ότι ο Χαρ. Τρικούπης έσπευσε στην Ευρώπη και και ζήτησε δάνεια για την οικονομική στήριξη της υπερχρεωμένης ελληνικής οικονομίας. Οι κυβερνήτες και οι τραπεζίτες της Ευρώπης, παίζοντας καλά το παιχνίδι στη σκακιέρα του εμπορικού και πολιτικού μοιράσματος του κόσμου, αρνήθηκαν τη χορήγηση νέου δανείου – και φυσικά τη στήριξη που αναζήτησε σ’ αυτούς ο Τρικούπης. Ετσι, ο τελευταίος έχασε στις εκλογές του Απρίλη του 1895 – δηλαδή πριν περίπου 101 χρόνια – και αποσύρθηκε από την πολιτική και πέθανε ένα χρόνο αργότερα (το 1896) στη Ριβιέρα της Γαλλίας. Στις εκλογές του 1895, τη μάχη κέρδισε ξανά ο Δεληγιάννης, ο οποίος – με τη βοήθεια των ξένων “συμμάχων μας” – σύρθηκε σε πόλεμο με τους Τούρκους τον Απρίλη του 1897, που κατέληξε σε πανωλεθρία για τους Ελληνες. Πριν τα τέλη Απρίλη του 1897, ανέλαβε πρωθυπουργός ο Ράλλης, τον οποίο διαδέχτηκε στη συνέχεια ο Ζαϊμης. Η κατάσταση για την Ελλάδα γινόταν όλο και πιο συγκεχυμένη, εξαιτίας των αντικρουόμενων συμφερόντων των μεγάλων δυνάμεων και των πιέσεων που ασκούσαν οι “ομολογιούχοι”.Τελικά, η Ελλάδα βγήκε από τον τυχοδιωκτικό αυτό πόλεμο νικημένη και ταπεινωμένη, καθώς της επιβλήθηκε πολεμική αποζημίωση και Διεθνής Οικονομικός Ελεγχος. Η επιβολή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου Η συνέχεια του “δυστυχώς επτωχεύσαμεν” ήταν ο Διεθνής Οικονομικός Ελεγχος που επέβαλαν στην Ελλάδα, με το δάνειο των 150 εκατ. φράγκων το 1897 – τις συνέπειες του οποίου πληρώνουμε ακόμη σήμερα – οι ξένοι τραπεζίτες (σ.σ. πράμγατι - είναι χαρακτηριστικό ότι μόλις το 1998, επί Σημίτη δηλαδή, ξεπληρώθηκε ένα δάνειο (συν τους τόκους βεβαίως βεβαίως) από το 1898 με την Τράπεζα της Γαλλίας. Όσο για τα επόμενα δάνεια, αυτά διαιωνίζονται ακόμα...) Η καρέκλα που κάθεστε είναι από την εποχή που στην Ελλάδα επιβλήθηκε ο Διεθνής Οικονομικός Ελεγχος (ΔΟΕ). Η ενδιαφέρουσα – από ιστορική άποψη – αυτή πληροφορία βγήκε σε μια συζήτηση το καλοκαίρι του 1996 στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, στην οδό Πανεπιστημίου, με τον τότε υπουργό Οικονομικών Αλ. Παπαδόπουλο και σήμερα υπουργό Εσωτερικών – Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης. Η συζήτηση εκείνη είχε επίκεντρο την πορεία και τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας και κυρίως τα κρατικά ελλείμματα και τη “Λερναία Υδρα” του δημόσιου χρέους. Με δεδομένο ότι ο ΔΟΕ επιβλήθηκε το 1897, η ζωή της καρέκλας στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους έχει ιστορία 99 ετών από τη μέρα που οι Ευρωπαίοι – και τότε – εταίροι της Ελλάδας ανέλαβαν για λογαριασμό της ελληνικής κυβέρνησης να “νοικοκυρέψουν” την ελληνική οικονομία. Φέτος, κλείνουν ήδη 103 χρόνια από την ιστορική εκείνη μέρα, που ο τότε πρωθυπουργός της Ελλάδας Χαρίλαος Τρικούπης – κάτω από το βάρος του δημόσιου χρέους – είπε δημόσια από το βήμα της ελληνικής Βουλής, το γνωστό “δυστυχώς κύριοι, επτωχεύσαμεν”!Συνέπεια της κήρυξης της Ελλάδας σε πτώχευση ήταν η ένταση της εξάρτησης της εθνικής ανεξαρτησίας της χώρας από το χρηματιστικό κεφάλαιο. Αδιάψευστος μάρτυρας, το γεγονός ότι 4 χρόνια μετά την πτώχευση του 1893 και υπό την πίεση της στρατιωτικής ήττας του 1897, επιβλήθηκε στην Ελλάδα ο Διεθνής Οικονομικός Ελεγχος (ΔΟΕ) με το νόμο ΒΦΙΘ/23 – 2 – 1898,με τη μορφή …”οικονομικής βοήθειας”. Η οικονομική “βοήθεια”, που πρόσφεραν με το δάνειό τους οι ξένοι τραπεζίτες στην Ελλάδα, συνοδεύτηκε με σκληρούς πολιτικούς όρους και φυσικά την παραχώρηση του δικαιώματος στους ξένους να κάνουν κουμάντο στην ελληνική οικονομία. Οπως σημειώνουν και οι ιστορικοί, ο έλεγχος που επιβλήθηκε τότε στην Ελλάδα ήταν βαρύτερος σε σχέση με τους ελέγχους που επιβλήθηκαν σε άλλες υπανάπτυκτες χώρες, όπως η Τυνησία, το Μαρόκο, η Αίγυπτος, η Τουρκία. Ο έλεγχος των δημόσιων προσόδων και η “εξυγίανση” των δημόσιων οικονομικών – έτσι είχαν βαφτίσει και τότε τη ληστεία που γινόταν από το χρηματιστικό κεφάλαιο σε βάρος της ελληνικής οικονομίας και του λαού της – εξασφάλιζαν για τους ξένους ομολογιούχους την τακτική είσπραξη των τοκοχρεολυσίων (των δανείων), ελαχιστοποιώντας ταυτόχρονα τον κίνδυνο μη καταβολής τους.Η “εξυγίανση” των δημόσιων οικονομικών, στην κατεύθυνση της φτηνής διαχείρισης, επέβαλε τη σταδιακή μείωση του χαρτονομίσματος που κυκλοφορούσε για λογαριασμό του ελληνικού κράτους (παράγραφοι 3 και 4 του άρθρου 30 του νόμου ΒΦΙΘ). Την όλη επιχείρηση διάσωσης των συμφερόντων των πιστωτών στήριξε το εγγυημένο δάνειο των 151,3 εκατ. φράγκων. Με το δάνειο αυτό καλύπτονταν: 1) Οι αποζημιώσεις,που υποχρεώθηκε να καταβάλει η Ελλάδα στην Τουρκία συνολικού ύψους 93,9 εκατ. φράγκων. 2) Το κυμαινόμενο κρατικό χρέος ύψους 31,4 εκατ. φράγκων. 3) Το έλλειμμα του ελληνικού δημοσίου για το έτος 1897 ύψους 22,5 εκατ. φράγκων και 4) Οι δαπάνες έκδοσης του δανείου (προμήθειες, μεσιτικά κλπ.) ύψους 3,5 εκατ. φράγκων. Η συνταγή ήταν απλή και σίγουρη. Το κράτος λειτουργεί και με μεγάλες δαπάνες για την εξυπηρέτηση των ξένων ομολογιούχων και υπηρετεί με συνέπεια (αφού αφαιρεθούν οι κυριότεροι πρόσοδοι για εξυπηρέτηση των εξωτερικών δανείων) το φιλελεύθερο ιδεώδες της χρηστής χρηματοδότησης. Η οικονομικοκοινωνική εξέλιξη της χώρας ανάγεται σε υπόθεση της ιδιωτικής οικονομίας και στην περίπτωσή μας στο αναιμικό ντόπιο κεφάλαιο, στα εμβάσματα των Ελλήνων του εξωτερικού και στο αναμενόμενο ενδιαφέρον του ξένου κεφαλαίου, για το οποίο οι νέες συνθήκες κρίνονται ελκυστικές.

Ενδιαφέρον θα έχει τέλος και η εκπομπή της ΝΕΤ, "Μηχανή του χρόνου", σήμερα στις 22.00, που έχει αφιέρωμα στο γεγονός αυτό. Δε ξέρουμε πόσο θα αξίζει η παρουσίαση που θα κάνει, αλλά πάντως το θέμα είναι επίκαιρο