Ο Γκράμσι για τις πολιτικές και ιδεολογικές μάχες

...Τίθεται το ζήτηµα αν θα ήταν καλύτερα να αναφερθεί µόνο στους µεγάλους αντίπαλoυς διανοουµένους και να αφήσει στην άκρη τους δευτερεύοντες εκείνους που απλώς επαναλαµβάνουν έτοιµες φράσεις. Δημιουργείται η εντύπωση ότι θέλει να πολεµήσει µόνο τους πιο αδύναµους και να αγωνιστεί εναντία στις λιγότερο στέρεες θέσεις (ή έστω χειρότερα υποστηριγμένες από τους πιο αδύναµους), ώστε να πετύχει εύκολες λεκτικές νίκες (δεδοµένου ότι δεν µπορούµε να µιλήσουµε για πραγματικές νίκες).

Αυτό δεν σημαίνει ότι υπάρχουν οµοιότητες ανάµεσα στο ιδεολογικό µέτωπο και το στρατιωτικό-πολιτικό µέτωπο (σε κάθε περίπτωση η οµοιότητα είναι τυπική και μεταφορική). Στην πολιτική και στρατιωτική µάχη µπορεί να εξυπηρετεί η τακτική της επίθεσης στα σηµεία µε τη µικρότερη αντίσταση, για είναι µετά δυνατή η επίθεση στο πιο ισχυρό σημείο µε µεγαλύτερες δυνάµεις, που είναι διαθέσιμες ακριβώς επειδή έχουν πρώτα εξολοθρευτεί οι πιο αδύναµοι βοηθητικοί κ.λπ. Μέσα σε καθορισµένα όρια οι πολιτικές και στρατιωτικές νίκες έχουν διαρκή και καθολική αξία και ο στρατηγικός στόχος µπορεί να επιτευχθεί µε αποφασιστικό τρόπο µε γενικά αποτελέσµατα για όλους. Στο ιδεολογικό µέτωπο αντίθετα, η ήττα των µικρότερων υποστηρικτών έχει ασήµαντο αντίκτυπο• οι µάχες πρέπει να δίνονται εναντίον των πιο διαπρεπών. Αλλιώς συγχέουµε την εφηµερίδα µε το βιβλίο, τη µικρή καθηµερινή πολεµική µε την επιστηµονική εργασία - πρέπει να εγκαταλείψουµε τους µικρούς υποστηρικτές στην ατέλειωτη καζουιστική της πολεµικής των εφημερίδων.

Μια νέα επιστήµη κατορθώνει να δοκιµάσει την αποτελεσµατικότητα της και τη γόνιµη ζωτικότητά της όταν αποδεικνύει ότι ξέρει να αντιμετωπίζει τους µεγάλους προασπιστές των αντίθετων τάσεων, όταν επιλύει µε δικά της µέσα τα ζωτικά ζητήµατα που έχουν θέσει εκείνοι, ή όταν αποδεικνύει κατηγορηµατικά ότι αυτά τα ζητήµατα είναι ψεύτικα προβλήµατα. Είναι βέβαιο ότι μια ιστορική εποχή και μια δεδομένη κοινωνία αντιπροσωπεύονται από τον μέσο όρο των διανοούμενων και έπειτα από τους μέτριους, αλλά η μαζική διάχυτη ιδεολογία πρέπει να διαχωριστεί από τα επιστημονικά έργα, από τις μεγάλες φιλοσοφικές συνθέσεις -οι οποίες εξάλλου είναι τα πραγματικά κλειδιά- και αυτές πρέπει καθαρά να τις ξεπεράσουμε, είτε αρνητικά, αποδεικνύοντας την έλλειψη θεμελίων τους, είτε θετικά, αντιτάσσοντας σε αυτές φιλοσοφικές συνθέσεις μεγαλύτερης σπουδαιότητας και σημασίας. Διαβάζοντας το Δοκίμιο (σ.σ. ο Γκράμσι αναφέρεται σε ένα έργο του Μπουχάριν) έχουμε την εντύπωση ενός που δεν μπορεί να κοιμηθεί επειδή τον ενοχλεί το φως του φεγγαριού και αγωνίζεται να σκοτώσει όσες περισσότερες πυγολαμπίδες μπορεί σίγουρος ότι έτσι το φως θα λιγοστέψει ή θα εξαφανιστεί.

…

Αυτό συνδέεται µε ένα γενικότερο µεθοδολογικό κριτήριο: δεν είναι πολύ «επιστημονικό» ή «πολύ σοβαρό» να επιλέγουµε για αντιπάλους µας τους πιο ανόητους και τους µέτριους ή να επιλέγουµε από τις απόψεις των αντιπάλων µας τις λιγότερο ουσιώδεις και περισσότερο τυχαίες και να θεωρούµε ότι «καταστρέψαμε» τον αντίπαλo επειδή καταστρέψαμε µία από τις δευτερεύουσες και συμπτωματικές απόψεις του, ή ότι καταστρέψαµε µια ιδεολογία ή µια διδασκαλία επειδή απoδείξαµε τη θεωρητική ανεπάρκεια ενός τρίτης και τέταρτης διαλογής προασπιστή της. Επιπλέον: «πρέπει να είµαστε δίκαιοι µε τους αντιπάλους µας» µε την έννοια ότι οφείλουµε να προσπαθούµε να καταλάβουµε αυτό που εκείνοι θέλουν πραγµατικά να πουν και όχι να επιμένουμε µε κακία στην επιφανειακή και άµεση σηµασία των εκφράσεών τους. Αυτό βέβαια, αν εκείνo που επιδιώκουμε είναι να ανεβάσουµε τον τόνο και το πνευµατικό επίπεδo των υποστηρικτών µας και όχι να ερημώσουμε το τοπίο γύρω µας µε κάθε µέσο και τρόπο. Πρέπει να υιοθετήσουμε την εξής άποψη: εκείνος που µας ακoλoυθεί πρέπει να συζητεί και να υποστηρίζει την άποψή µας όταν βρίσκεται µε αντίπαλους ικανούς και ευφυείς και όχι µόνο µε ανθρώπους αδέξιους και απροετοίμαστους, οι οποίοι πείθονται «µε το συναίσθηµα» ή «µε την αυθεντία».

Πρέπει να αποδεχόµαστε και να δικαιολογούµε την πιθανότητα λάθους, το οποίο δεν µειώνει την αξία της δικής µας αντίλnψης, γιατί αυτό που έχει σηµασία δεν είναι η γνώµη του καθενός από εµάς, αλλά το σύνολο των γνωµών που έχουν γίνει συλλογικές, που έχουν γίνει κοινωνικό στοιχείο και κοινωνική δύναμη – και αυτές χρειάζεται να εξουδετερώνουμε, στους πιο αξιοσέβαστους θεωρητικούς εκφραστές τους, τους αξιοσέβαστους για το υψηλό επίπεδο του στοχασμού τους και ακόμη για την άμεση «ανιδιοτέλεια» τους, χωρίς να πιστεύουμε ότι μαζί τους «καταστρέψαμε» και το κοινωνικό στοιχείο και την κοινωνική δύναμη που τους αντιστοιχούν (κάτι που θα ήταν καθαρός διαφωτιστικός ορθολογισμός), παρά μόνο ότι απλώς συμβάλαμε: α) στη διατήρηση και την ενίσχυση του πνεύματος διαφοροποίησης και διάσπασης, β) στη δημιουργία του εδάφους από το οποίο η δική μας πλευρά θα απορροφήσει και θα ζωντανέψει μια δική της πρωτότυπη και χαρακτηριστική διδασκαλία, αντίστοιχη στις δικές μας συνθήκες ζωής.

…

Ο χριστιανισμός ήταν επαναστατικός σε σχέση µε τον παγανισµό γιατί ήταν στοιχείο ολοκληρωτικής ρήξης ανάµεσα στους υποστηρικτές του παλιού και του νέου κόσµου. Μια θεωρία είναι «επαναστατική» στο µέτρο που είναι στοιχείο συνειδητού διαχωρισµού και διάκρισης σε δύο στρατόπεδα, στο µέτρο που είναι µια απρόσιτη κορυφή για το αντίπαλo στρατόπεδο. Το να θεωρήσουµε ότι η φιλοσοφία της πράξης δεν είναι δοµή της σκέψης πλήρως αυτόνοµη και ανεξάρτητη, αντιτιθέμενη σε όλες τις παραδοσιακές θρησκείες και φιλοσοφίες σημαίνει στην πραγματικότητα ότι δεν έχουµε σπάσει τους δεσµούς µε τον παλαιό κόσµο, αν δεν σημαίνει πολύ απλά και ξεκάθαρα ότι έχουµε συνθηκoλoγήσει. Η φιλοσοφία της πράξης δεν χρειάζεται ετερογενή υποστήριξη - είναι τόσο σθεναρή και γόνιµη σε νέες αλήθειες, ώστε ο παλιός κόσμος ανατρέχει σε εκείνη για να εφοδιαστεί µε σύγχρονα και αποτελεσµατικά όπλα. Αυτό σημαίνει ότι η φιλοσοφία της πράξης αρχίζει να ασκεί ηγεµονία πάνω στην παραδοσιακή κουλτούρα, αλλά η τελευταία είναι ακόµη εύρωστη και κυρίως πιο εκλεπτυσμένη και επιτηδευμένη και τείνει να αντιδράσει, όπως η ηττημένη Ελλάδα για να καταλήξει συντετριμμένη κάτω από τον άξεστο Pωµαίo νικητή.

Απόσπασμα από το έργο του Γκράμσι "Για την πολιτική και το σύγχρονο κράτος"

-----

Και κάτι από μια παλιότερη ανάρτηση μας:


The Matrix - Subway Fight
Ανέβηκε από stoinstoin. - Δείτε επιλεγμένες ταινίες και ολόκληρα τηλεοπτικά show.
Δώστε προσοχή στο κομμάτι 0'.25''-0'.45'': Ως εκείνη τη στιγμή, η πλευρά των "επαναστατών" στην ταινία ναι μεν τοποθετούνταν "εναντίον του συστήματος", αλλά δεν το αντιμετώπιζαν ποτέ "στα ίσα", αποφεύογντας να συγκρουστούν με τα "πρωτοπαλίκαρα του'. Στη σκηνή, αυτή, έστω και με μπόλικο "κουνγκ φου" και άλλα τέτοια χολιγουντιανά, βλέπουμε πως για πρώτη φορά η πλευρά των "επαναστατών" δεν "τρέχει να κρυφτεί" (όπως έκανε ως τότε), αλλά πιστεύει στις δυνάμεις της και "δίνει τη μάχη". Και για να γυρίσουμε στον "πραγματικό κόσμο", πέρα του κινηματογραφικού "matrix", πότε ήταν η τελευταία φορά που η αριστερά κόντραρε στα ίσα τις απόψεις των τραπεζών, των βιομήχανων, κτλ, παρουσιάζοντας τη δική της πρόταση για το πώς να ζούμε;