Αναδιάρθρωση της ζωής, όχι του χρέους

Πέρα από τη ...λογιστική Αριστερά της δραχμής ή του ευρώ

Τα απανωτά κύματα σαρωτικής επίθεσης σε όλους τους όρους εργασίας και ζωής δεν αφήνουν πια καμιά αμφιβολία: δεν πρόκειται για έναν «εφιάλτη» από τον οποίο μπορούμε να ξυπνήσουμε ένα ωραίο πρωί, μια παροδική κατάσταση από την οποία μπορούμε να απεμπλακούμε με κάποιες, έστω, «απώλειες».

Στην πραγματικότητα, οικοδομείται ένα νέο κοινωνικό και πολιτικό καθεστώς, που ...έρχεται για να μείνει ακόμη κι αν η «κρίση» παρέλθει κάποια στιγμή. Πρόκειται για ένα καθεστώς λεηλασίας της κοινωνίας και των δημόσιων αγαθών, ριζικής υποβάθμισης της εργασίας σε μια κατάσταση «δουλοπαροικίας», απόρριψης και αποκλεισμού ενός μεγάλου μέρους εργαζομένων, μισοεργαζομένων, ανέργων και μεταναστών, καθολικής εμπορευματοποίησης κάθε πτυχής της ζωής, ανεπίστρεπτης καταστροφής του περιβάλλοντος, διαρκούς επιτήρησης, ελέγχου και καταστολής.

Στην ουσία, και τα δύο βάθρα του μεταπολεμικού καπιταλισμού, η έννοια του πολίτη με τα εγγυημένα τυπικά πολιτικά δικαιώματα και η έννοια του εργαζόμενου με τους εγγυημένους όρους αγοραπωλησίας της εργατικής δύναμης, σαρώνονται από την προσπάθεια του κεφαλαίου και του κράτους να ανασυστήσουν την εκμετάλλευση και την κυριαρχία πέρα από κάθε κοινωνικό και φυσικό όριο και φραγμό. Το «κοινωνικό συμβόλαιο» εμφανίζεται πλέον γυμνό, χωρίς το περιτύλιγμα της ελεύθερης δήθεν σύμπραξης, ως αυτό που είναι κάθε αστικό συμβόλαιο: ωμή ισχύς, εξαναγκασμός, βία και επιβολή του ισχυρού. Τα αφεντικά αγοράζουν εργασία όπως θέλουν, όπου θέλουν, για όσο θέλουν. Το κράτος δεν εγγυάται τίποτα, παρά μόνο ότι η θέληση των αφεντικών θα είναι νόμος.

Αυτή η «απομάγευση» της δημοκρατίας και της εργασίας μάς φέρνει αντιμέτωπους με μια κατάσταση όπου δίπλα στην κατάρρευση των υλικών όρων της ζωής καταρρέει και το συμβολικό σύμπαν που μέχρι σήμερα τροφοδοτούσε την ομαλή ένταξη στους καπιταλιστικούς μηχανισμούς αναπαραγωγής της ζωής και της κοινωνίας. Η ανάπτυξη γίνεται, από όνειρο κοινωνικής και καταναλωτικής ανέλιξης, ο προθάλαμος της κατάρρευσης. Η εργασία γίνεται, από μέσο ανεκτής επιβίωσης και βελτίωσης της κοινωνικής θέσης, σκλαβιά που δεν εξασφαλίζει ούτε καν την επιβίωση, και επιπλέον δεν υπάρχει πια για όλους. Η δημοκρατία και οι αντιπροσωπευτικοί θεσμοί γίνονται, από τρόπος ελέγχου και επηρεασμού της εξουσίας, στεγανοί μηχανισμοί ολοκληρωτικής επιβολής. Δεν υπάρχουν πια «προσχήματα».

Οι μόνοι που εξακολουθούν να ...τηρούν τα προσχήματα και να τα παίρνουν ακόμη σοβαρά είναι το εργατικό κίνημα και η Αριστερά. Μιλούν ακόμη για επιστροφή σε μιαν ειδυλλιακή κατάσταση όπου (είτε μέσω μιας αντινεοφιλελεύθερης ΕΕ, είτε μέσω της εξόδου από την ΕΕ και της επιστροφής στη δραχμή, είτε μέσω της λαϊκής εξουσίας-οικονομίας) ο καπιταλισμός θα ξαναφορέσει τα καλά ρούχα της «ανάπτυξης», της «εργασίας για όλους» και της «δημοκρατίας». Υιοθετούν την κυρίαρχη αφήγηση για την κρίση (λέγοντας ότι είναι κρίση ανταγωνιστικότητας, κρίση υπερτροφίας του χρηματιστικού και τραπεζικού κεφαλαίου εις βάρος του παραγωγικού, κρίση αποδιάρθρωσης της παραγωγικής βάσης της χώρας, κ.λπ.) και σπεύδουν να προτείνουν τρόπους για να ενισχυθεί το «εθνικό» κεφάλαιο (με την επιστροφή στη δραχμή θα ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα, με εθνικοποιήσεις και παραγωγικές επενδύσεις θα ενισχυθεί η παραγωγική βάση της χώρας, κ.λπ.). Αναζητούν αντιμνημονιακά «εθνικά μέτωπα» απέναντι στην «ξένη κατοχή», τη στιγμή που κατοχή έχει κάνει ο εθνικός ΣΕΒ στην κοινωνία, τα ελληνικά ΜΑΤ στην Κερατέα, οι ελληνικές τράπεζες στα Βαλκάνια και ο ελληνικός στρατός στις χώρες επέμβασης του ΝΑΤΟ... Όσο δε για το ζήτημα του χρέους, η Αριστερά, πάντα ...λελογισμένη, συστήνει επιτροπή λογιστικού ελέγχου, για να εξακριβώσει πόσο ακριβώς είναι το απεχθές και πόσο είναι το δίκαιο. Το ότι θα το πληρώσουμε, προφανώς θεωρείται δεδομένο...

Έτσι, ενώ ο καπιταλισμός επιχειρεί μια επανεκκίνηση ανασυγκροτώντας σε νέες, πιο βάρβαρες, βάσεις τις συνολικές συνθήκες συσσώρευσης και αναπαραγωγής του, η Αριστερά και το εργατικό κίνημα παραμένουν δέσμια ενός κοινωνικού φαντασιακού συγκροτημένου στην προηγούμενη εποχή, στον ορίζοντα, δηλαδή, των διεκδικήσεων κρατικής προστασίας και αναδιανομής του πλούτου. Την ίδια στιγμή που το κράτος είναι ο βασικός οργανωτής και διεκπεραιωτής της αντικοινωνικής αναδιάρθρωσης, αυτοί ζητούν να τα πάρει όλα στα χέρια του το κράτος! Και την ίδια στιγμή που εκτυλίσσεται η μεγαλύτερη ιστορικά αναδιανομή πλούτου από τους πολλούς στους λίγους, αυτοί ζητούν απλώς πίσω ένα μέρος από τα κλεμμένα!

Όμως η θηλιά του κεφαλαίου και του κράτους πάνω στο κοινωνικό σώμα δεν μπορεί να χαλαρώσει, μπορεί μόνο να αφεθεί να μας στραγγαλίσει ή να κοπεί. Η μεγαλύτερη δύναμη που διαθέτει αυτή η θηλιά είναι η απόλυτη εξάρτηση της ζωής μας από την αγορά, το χρήμα, την ιδιοκτησία και το κράτος. Η ασφυξία δεν θα επέλθει από την καταστολή, αλλά από την αδυναμία μας να οργανώσουμε και να φανταστούμε την ικανοποίηση των αναγκών και των επιθυμιών μας με άλλους τρόπους από αυτούς που μας μετατρέπουν καθημερινά σε πειθήνιους εργαζόμενους, μαζικούς καταναλωτές, ναρκωμένους τηλεθεατές και υπηκόους-ψηφοφόρους, δηλαδή σε «δωρητές» πλούτου και δύναμης προς τους πάνω.

Η θηλιά, επομένως, δε θα κοπεί με μια ...έφοδο στα χειμερινά ανάκτορα ή από μια νέα εξουσία, αλλά οργανώνοντας την απεξάρτησή μας από την κυριαρχία των εμπορευμάτων και της μεγα-μηχανής του κράτους, ανοικοδομώντας τη ζωή μας με τα δικά μας ανεξάρτητα μέσα, με κοινότητες αγώνα, αλληλεγγύης, αξιοπρέπειας, ελευθερίας και συνεργατικής δημιουργίας. Υπερασπιζόμενοι τα «κοινά», απελευθερώνοντάς τα από τις περιφράξεις της ιδιοκτησίας και της εξουσίας, επαναδημιουργώντας τα συλλογικά και ισότιμα ως ελεύθερα δημόσια αγαθά για όλους. Ας κινηθούμε σήμερα σε αυτό το δρόμο, κάνοντας τη χειραφέτηση τρόπο ζωής· καμιά φωτισμένη «στρατηγική» και «τακτική» ας μην περιμένουμε να μας σώσει...

Κώστας Χαριτάκης

Από το 5ο τεύχος της εργατικής εφημερίδας ΔΡΑΣΗ που κυκλοφορεί
http://efimeridadrasi.blogspot.com
efimeridadrasi@gmail.com