"Ενας Εχθρός του Λαού"

Το 1882 ο Ερρίκος Ίψεν γράφει μια πικρή κωμωδία με τίτλο "Ενας Εχθρός του Λαού", που υπήρξε μεγάλη θεατρική επιτυχία και έχει την εξής υπόθεση:

Ο γιατρός μιας τουριστικής κωμόπολης ανακαλύπτει ότι τα κρούσματα πυρετού μεταξύ των επισκεπτών των ιαματικών πηγών της οφείλονται στο ότι το νερό δεν είναι καθαρό. Ο γιατρός συγκρούεται με τον δήμαρχο της πόλης, ο οποίος θέλει να συγκαλύψει την μόλυνση του νερού για να μην φύγουν οι τουρίστες. Το μέρος του δημάρχου παίρνουν σιγά-σιγά όλοι οι κάτοικοι της κωμόπολης όταν βλέπουν να θίγονται τα μικροσυμφέροντά τους. Η μικρή εφημερίδα της λουτρόπολης επιτίθεται στον γιατρό που ανακηρύσσεται "εχθρός του λαού" και κινδυνεύει να λιντσαριστεί από το πλήθος.

Έργα όπως το συγκεκριμένο του Ίψεν είναι διαχρονικά, και σαφώς θα μπορούσε κανείς να βρει και ένα σωρό αναλογίες με το σήμερα, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς.

Σε αυτή την ανάρτηση, θα ασχοληθούμε με την άνοδο της ακροδεξιάς στην Ευρώπη, παίρνοντας ως αφορμή και τις εξελίξεις στη Νορβηγία, αλλά και την έναρξη της "δημόσιας διαβούλευσης" στην Ελλάδα για το φράχτη στον Έβρο (προφανώς στη λογική του "Το Τείχος του Βερολίνου έπεσε, ζήτω τα νέα τείχη")

Πέρα λοιπόν από τις σημαντικές-αλλά-ανεπαρκείς καταγγελίες, αλλά και τις ηθικολογίες που θα υποστούμε για κάμποσες μέρες, μέχρι [και] αυτό το ζήτημα να ξεχαστεί και να ξεπεραστεί από τα επόμενα, εμείς θα προσπαθήσουμε -για μια ακόμα-φορά να δούμε λίγο τη 'ρίζα' του προβλήματος. Γιατί ανεβαίνει η ακροδεξιά;

Είναι άραγε επειδή θα επιλύσει με φιλολαϊκό τρόπο την παγκόσμια καπιταλιστική κρίση; Μα πόσοι άραγε πιστεύουν ότι αυτά τα φασισταριά ξέρουν από παγκόσμιες οικονομίες ή οτιδήποτε τέτοιο; Μάλλον ελάχιστοι. Παρόλα αυτά όμως, αυτά τα φασισταριά ξέρουν, έστω και ενστικτωδώς, κάτι το ιδιαίτερα σημαντικό στην πολιτική:

Το Α και το Ω είναι να μπορέσεις να ορίσεις το ποιος είναι ο εχθρός, και να δείξεις και το πώς θα τον καταπολεμήσεις. Οι ακροδεξιοί το κάνουν αυτό, έχουν πει ότι "για όλα φταίνε οι Εβραίοι"...εεε, συγνώμη, "για όλα φταίνε οι Μουσουλμάνοι" ήθελα να πω (αν και συχνά "φταίνε και οι δύο αυτοί"). Και αντί να βλέπουν το πως η άρχουσα τάξη ωφελείται από πχ τις εκστρατείες στη Μ. Ανατολή, μας λένε ότι όλα αυτά γίνονται στα πλαίσια ενός "πολέμου των πολιτισμών", με τους "καλούς χριστιανούς" να κάνουν τις "δικαιολογημένες" σταυροφορίες τους εναντίον των "κακών ισλαμιστών" (και να τσεπώνουν το πετρέλαιο - και όχι μόνο).

Σε παλιότερο άρθρο μας λέγαμε ότι:

Η άρχουσα τάξη σε όλα λίγο-πολύ τα κράτη έχει τρομερό πρόβλημα να πείσει "με το καλό" τους λαούς να δεχτούν μια τρομερή αύξηση της εκμετάλλευσης ("κινεζοποίηση"), προκειμένου οι τραπεζίτες να πάρουν τρις $ σε "πακέτα σωτηρίας", και οι βιομήχανοι να έχουν στη διάθεση τους φτηνούς εργάτες στη δύση ("αλλιώς πάμε και Ασία άμα λάχει..").

Ως εκ τούτου, ολοένα και περισσότεροι εργάτες κινητοποιούνται, και τα κράτη λαμβάνουν το ένα κατασταλτικό μέτρο μετά το άλλο, ώστε να μπορούν να παρακολουθούν και να χτυπούν το λαό, μιας και ξέρουν ότι τον έχουν ρημάξει (και θα τον ρημάξουν κι άλλο), και αυτό ξέρουν ότι οδηγεί το λαό στο να αντιδράσει.

Πώς θα αντιδράσει όμως;

Είναι φανερό πως όσο περισσότερο χτυπιέται ο λαός, τόσο περισσότερο θα αναζητά το "ποιος φταίει" για αυτή την επίθεση που δέχεται. Θα αναζητά δηλαδή τον εχθρό.

Ποιος λοιπόν είναι αυτός που ρημάζει άραγε το λαό; Όπως έχουμε δει και πάμπολλα άρθρα μας (πχ εδώ), οι ίδιοι οι αξιωματούχοι της άρχουσας τάξης (όπως πχ οι τραπεζίτες της Citigroup) παραδέχονται πως ελέγχουν ολιγοπωλιακά όλον τον κόσμο, και έχοντας κατορθώσει να αρπάξουν ένα τεράστιο μέρος του παγκόσμιου πλούτου και εξουσίας.

Και εννοείται πως όλα αυτά τα "επιτεύματα" τους οι τραπεζίτες/βιομήχανοι/εφοπλιστές/δεσποτάδες, κτλ δεν τα κατάφεραν μόνοι τους. Είναι προφανές πως οι πολιτικοί της άρχουσας τάξης είναι εκείνοι που υπέγραψαν ένα σωρό αντιλαικούς νόμους, προκειμένου να ευνοήσουν τη συγκέντρωση του πλούτου στα χέρια μιας μικρής ολιγαρχίας.

Όταν λοιπόν ο κόσμος δε φαίνεται πλέον να δέχεται την κυριαρχία αυτής της ολιγαρχίας επάνω του, καθώς η κυριαρχία αυτή γίνεται ολοένα και πιο τυραννική, είναι προφανές πως η άρχουσα τάξη πρέπει εκτός από το να καταστείλει, να δώσει στο λαό ένα θύμα, να τον τον πείσει δηλαδή ότι ο εχθρός που αναζητά δεν είναι η ίδια η κυβέρνηση, οι τραπεζίτες ή οι βιομήχανοι, ούτε βέβαια το καπιταλιστικό σύστημα εν γένει. Αντίθετα, η άρχουσα τάξη προσπαθεί να δώσει στο λαό θύματα όπως οι Εβραίοι επί Χίτλερ, ομάδες δηλαδή στις οποίες φορτώνουν όλο το φταίξιμο, και αποτελούν ένα "σάκο του μποξ" για να ξεσπάσει η [δικαιολογημένη προφανώς] οργή του λαού χωρίς τα "σκάγια" να πάρουν την άρχουσα τάξη.

Αυτός λοιπόν είναι εν πολλοίς ο λόγος της εμφάνισης της ακροδεξιάς.

Ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι αντιμετωπίζουν πλέον πρόβλημα επιβίωσης, και έρχονται αντιμέτωποι με τη φτώχεια. Είτε θα πρέπει να επιτεθούν σε αυτούς που έχουν συσσωρεύσει όλο τον πλούτο και την εξουσία εις βάρος τους, είτε θ οδηγηθούν μοιραία στον "κοινωνικό κανιβαλισμό": Θα εξοντώσουν, ή θα ανεχθούν έστω παθητικά την εξόντωση των πιο αδύναμων, ώστε τα ελάχιστα ψίχουλα που μένουν να μοιραστούν σε λιγότερα στόματα (διότι οι πιο αδύναμοι απλά θα αποδεκατιστούν). Βέβαια, έτσι πολλοί απλά σκάβουν τον τάφο τους, αλλά δεν το καταλαβαίνουν.

Καθήκον της αριστεράς είναι να δείξει στον κόσμο το ποιος είναι ο πραγματικός εχθρός, δηλαδή την ολιγαρχία των τραπεζιτών, βιομήχανων, εφοπλιστών, εκκλησίας και άλλων ντόπιων και ξένων εκμεταλλευτών, και να δείξει το πως θα απαλλαχτούμε από αυτούς.

Αν δεν το κάνει αυτό, τότε "άντε γεια". Το πολύ-πολύ να την πάρει ο λαός στο κυνήγι, σαν το γιατρό στο θεατρικό του Ίψεν, και ας έχει όσο δίκιο θέλει. Αν ο λαός δεν πειστεί για το ότι πρέπει να επιτεθεί εναντίον της άρχουσας τάξης, τότε αναπόφευκτα θα πειστεί τελικά από την άρχουσα τάξη να χτυπήσει τους "κακούς ισλαμιστές" που αυτομάτως είναι όλοι "εξτρεμιστές" και "επικίνδυνοι" (αντίθετα, η άρχουσα τάξη της Δύσης, που έχει ρημάξει [και] τη Μέση Ανατολή, είναι "δημοκρατική", "έχει κουλτούρα", κτλ. Βέβαια, οι πληθυσμοί των κρατών της Μέσης Ανατολής, που τρώνε τη μία βόμβα μετά την άλλη, μάλλον δε θα πολυσυμφωνήσουν μαζί σας, αλλά εντάξει μωρέ, ποιος νοιάζεται για αυτούς - άλλωστε για κάποιον περίεργο λόγο αυτοί είναι "φανατικοί", σε αντίθεση με εμάς τους "καταπληκτικούς" και "νηφάλιους" Δυτικούς (που επιμένουμε φανατικά να δεχόμαστε τις ΝΑΤΟικές εκστρατείες, και μετά "απορούμε" γιατί μερικοί από αυτούς δεν μας γουστάρουν)).

Οι λαοί της Δύσης καλούνται να αναθεωρήσουν ριζικά τη συναίνεση τους στις ιμπεριαλιστικές εκστρατείες στο ΝΑΤΟ, που έχουν ρημάξει, σκοτώσει, ξεκληρίσει και βυθίσει στη φτώχεια, στη μιζέρια και στα καραβάνια σκλαβιάς προς τη Δύση τόσους και τόσους.

Βέβαια, και η αριστερά καλείται να αναθεωρήσει τις θέσεις της, όπως έχουμε ξαναπεί (πχ εδώ).

Στόχος της αριστεράς δεν είναι η υπεράσπιση των "μεταναστών". Στόχος της αριστεράς είναι η υπεράσπιση των εργατών (ντόπιων + αλλοδαπών). Δε γίνεται να υπερασπιζόμαστε κάποιον μόνο και μόνο επειδή είναι μετανάστης (όπως ακριβώς δε γίνεται να υπερασπιζόμαστε κάποιον μόνο και μόνο επειδή είναι Έλληνας).

Η αριστερά μιλά για ταξική πάλη, αλλά ξεχνά ότι ο Μαρξ και ο Λένιν μίλησαν για το προλεταριάτο, αλλά μίλησαν και για το λούμπεν προλεταριάτο (ζητιάνους, μικροεγκληματίες, κτλ - δείτε και το λινκ που παραθεσαμε για καλύτερη ανάλυση), το οποίο δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι θα πάρει το μέρος μας, και άρα δε μπορεί να το ταυτίζουμε με την εργατική τάξη. Δεν θα τους αφήσουμε να γίνουν το ιδανικό "εξιλαστήριο θύμα" στο οποίο θα φορτωθούν όλα από τη ακροδεξιά, αλλά όχι και να βαφτίζουμε "όλους" τους μετανάστες εργάτες, τη στιγμή που κάποιοι από αυτούς ΔΕΝ είναι.

Όπως και να έχει πάντως, προσεγγίσεις του στιλ "είμαστε όλοι άνθρωποι" δεν λειτουργούν πλέον - άνθρωπος είναι βλέπετε και ο χειρότερος φασίστας, άνθρωπος είναι και ο τραπεζίτης, άνθρωπος είναι και ο εργάτης που (δε) ζει με μισθούς πείνας, άνθρωπος είναι και ο ρημαγμένος Αφγανός μετανάστης που ψάχνει για δουλειά, άνθρωπος είναι και ο μικροεγκληματίας, άνθρωπος είναι και το λαμόγιο, κτλ, κτλ, κτλ. Μπορούν ποτέ όλοι αυτοί να ζήσουν αρμονικά; Δε νομίζω.

Όπως γράψαμε και πιο πάνω, από τη στιγμή που ο κόσμος ρημάζεται, θα αναζητήσει να βρει το ΠΟΙΟΣ του τα κάνει αυτά τα πράγματα, και θα του επιτεθεί, ώστε να δώσει ένα τέλος στο ρήμαγμα αυτό. Άρα, ειδικά η "ροζ" αριστερά, καλό θα ήταν να αφήσει κατά μέρος τις αόριστες αναφορές σε "υψηλά ιδεώδη" που δεν λένε και πολλά στον πεινασμένο εργάτη, και να του δείξει το ποιος φταίει, καθώς και έναν τρόπο για να τον ανατρέψει. Αλλιώς, αν δεν ανατραπεί η άρχουσα τάξη, τότε θα μας εξωθήσει σε κανιβαλιστικές συμπεριφορές.

Για να το πετύχει αυτό η αριστερά, θα πρέπει όμως καταρχήν η ίδια να ξεκαθαρίσει με τον εαυτό της ότι όντως έχει στόχο να βρεθεί στην "πρώτη γραμμή" μιας λαικής επανάστασης με σκοπό την ανατροπή της άρχουσας τάξης. Και εδώ έχει δίκιο ο βομβιστής στη Νορβηγία όταν λέει ότι "Ενας άνθρωπος που έχει άποψη ισούται με 100.000 ανθρώπους που έχουν μόνο ενδιαφέροντα".

Αν είναι η αριστερά να το μισο-πιστεύει, να το μισο-θέλει, τότε δε θα καταφέρει τίποτα. Χρειάζεται ανθρώπους που να το πιστεύουν, και να αντιλαμβάνονται την αναγκαιότητα του να απομακρυνθεί η άρχουσα τάξη από την εξουσία, διότι έχει σκοπό να μας γυρίσει σε εποχές τεράστιας βαρβαρότητας, εποχές που πολλοί νόμιζαν ότι ανήκαν στο παρελθόν, αλλά να που τώρα κάνουν ένα δυναμικό "come-back". Αν δεν υπάρξει αυτό, τότε η ήττα είναι δεδομένη.