Εκατοντάδες καταλήψεις στα πανεπιστήμια, αλλά πόσο μακρυά μπορούν να φτάσουν;

Οι καταλήψεις βγήκαν πριν καλά-καλά ξεκινήσει η χρονιά, μιας και η κυβέρνηση ψήφισε το νέο νόμο-πλαίσιο το καλοκαίρι (όπως προσπαθεί να κάνει πάντα με τα νομοσχέδια που αφορούν την εκπαίδευση, ώστε να ελαχιστοποιεί τη δυνατότητα κινητοποίησης σε όσους δε συμφωνούν με αυτή). Οι φοιτητές κάνουν πορείες με μεγάλη μαζικότητα - σήμερα μάλιστα είχε την πρώτη πανελλαδική πορεία στην Αθήνα, με φοιτητές από όλα τα πανεπιστήμια της χώρας (ομολογώ ότι δε γνωρίζω τίποτα για τη μαζικότητα της πορείας αυτής, διότι δεν ζω Αθήνα, δεν έχω πολύ χρόνο για να το ψάξω, και βέβαια τα κυρίαρχα ΜΜΕ δεν πολυπροβάλλουν τις πορείες αυτές παρά μόνο για να λασπολογήσουν εναντίον τους ή να κεντράρουν στα "μπάχαλα" αν και όταν αυτά συμβαίνουν).

Το "καύσιμο" αυτών των κινητοποιήσεων βέβαια δεν είναι μόνο ο νόμος-πλαίσιο, αλλά η "γενικότερη κατάσταση", [ειδικά] για τη νεολαία, που προορίζεται να γίνει μια "χαμένη γενιά", όπως ήδη την αποκαλούν οι κυβερνώντες. Επειδή λοιπόν η "γενικότερη κατάσταση" είναι τρισάθλια, πυροδοτεί μεγάλες εκρήξεις, που θα μπορούσαν να πάρουν πολύ μεγαλύτερες διαστάσεις από αυτές που ήδη έχουν πάρει.

Τι "έκπληξη" όμως: Προς το παρόν, το φοιτητικό κίνημα ναι μεν είναι μεγάλο, ΑΛΛΑ...δε έχει πχ φτάσει το κίνημα του 2006 (τουλάχιστον όχι ακόμα), παρότι η κατάσταση για το φοιτητή είναι πολύ χειρότερη, και άρα δίνει το κίνητρο στο φοιτητή να παλέψει ακόμα πιο έντονα.

Οι λόγοι που κατά την άποψη μου εμποδίζουν την περαιτέρω ανάπτυξη του φοιτητικού κινήματος είναι δύο (με τον δεύτερο να είναι ο πιο σημαντικός):

Α) Το 2006 υπήρχε πολύ καλύτερη παρέμβαση στους φοιτητές σχετικά με το τι είναι και το τι λέει ο νέος νόμος-πλαίσιο, το άρθρο 16, τα ΙΔΒΕ, η "αξιολόγηση", ο ΔΟΑΤΑΠ, κτλ. Έτσι, οι φοιτητές ήξεραν σε αρκετά μεγάλο βαθμό τι πραγματικά γίνεται, και άρα δε "μάσαγαν" εύκολα στα ψέματα που διέδιδε η κυβέρνηση και τα φερέφωνα της στα κυρίαρχα ΜΜΕ (ενδεικτικά θυμίζω ότι αρχικά υπήρχε πλήρης συσκότιση σχετικά με το τι ακριβώς φέρνει ο νέος νόμος-πλαίσιο, ενώ μετά που άρχισαν να γίνονται καταλήψεις έλεγαν ότι τις καταλήψεις τις κάνουν "μειοψηφίες", "κατευθυνόμενοι", "αιώνιοι και τεμπέληδες φοιτητές". Όσο για το νέο νόμο-πλαίσιο, ουδέποτε αναφέρθηκαν σε ζητήματα όπως οι διδακτικές μονάδες, ο ατομικός φάκελος προσόντων που ουσιαστικά καταργεί τα συλλογικά δικαιώματα των αποφοίτων, την ισοτίμιση των πανεπιστημίων με τα πάσης φύσεως "κολέγια" (την οποία μάλιστα αρνούνταν όταν τους ρωτούσαν και κατηγορούσαν κι από πάνω τους φοιτητές ως "ψεύτες"!))

Αντίθετα, σήμερα οι φοιτητές μου μοιάζουν να είναι λιγότεροι ενήμεροι και συνειδητοποιημένοι για το τι φέρνει ο νέος νόμος πλαίσιο. Αυτό σημαίνει ότι δε μπορούν εύκολα να αντικρούσουν την ψεύτικη προπαγάνδα της άρχουσας τάξης. Έτσι, οι κινητοποιήσεις αυτές έχουν λιγότερο γερές βάσεις σε σχέση με το 2006.

Από την άλλη, η "γενικότερη κατάσταση" είναι πλέον πολύ χειρότερη, και το μέλλον είναι "πιο θολό από ποτέ" για τους σημερινούς φοιτητές. Γι' αυτό και διαδηλώνουν, έστω και αν γνωρίζουν λιγότερα σχετικά με το νόμο-πλαίσιο. Άλλωστε, ο νόμος αυτός προφανώς είναι το "κερασάκι στην τούρτα", όχι η τούρτα αυτή καθαυτή.

Όμως, αν οι φοιτητές θέλουν να νικήσουν, θα πρέπει να γίνουν πιο "συγκεκριμένοι": Η γενικευμένη οργή που υπάρχει ναι μεν μπορεί να κινητοποιήσει πολύ κόσμο και να το βγάλει στο δρόμο, αλλά δεν αρκεί από μόνη της: Χρειάζεται ξανά να γίνει μαζική παρέμβαση για το τι ακριβώς φέρνει ο νέος νόμος-πλαίσιο (πχ δείτε εδώ για ένα παλιότερο άρθρο, που ναι μεν χρειάζεται μια ανανέωση σε μερικά σημεία, ωστόσο περιγράφει τα βασικά σημεία).

Όσο η συζήτηση περιορίζεται στο αν πρέπει να έχουμε "ανοιχτές" ή "κλειστές" σχολές, η κυβέρνηση θα έχει το πάνω χέρι, διότι δε συζητάμε καθόλου για τα μέτρα που προωθεί, αλλά για τη μορφή των κινητοποιήσεων. Όμως, αν ο κόσμος δεν ξέρει το λόγο των κινητοποιήσεων, τότε...γιατί να τις στηρίξει;

Το μόνο που ξέρει για το νέο νόμο-πλαίσιο ο πολύς κόσμος, ακόμα και πολλοί εκ των φοιτητών είναι αυτά που του λέει η κυβέρνηση και τα φερέφωνα της: Ότι δηλαδή αντιδρούν οι "βολεμένοι" που τώρα "χάνουν τα προνόμια τους" (ισχύει βέβαια ΚΑΙ αυτό για κάποιους μεγαλοκαθηγητάδες, ωστόσο είναι δευτερεύων ζήτημα μπροστά στα υπόλοιπα το νέου νόμου-πλαίσιου).

Μια αρκετή καλή -κεντροαριστερή έστω- ανάλυση επί του θέματος κάνει η Ξένια Χρυσοχόου, Καθηγήτρια Πολιτικής και Κοινωνικής Ψυχολογίας στο Πάντειο:

...Μετά από τρεις εβδομάδες καταλήψεων γίνονται εκκλήσεις να ανοίξουν τα πανεπιστήμια, κινητοποιούνται όλα τα ΜΜΕ και όποιος αντιδρά στο νέο τερατούργημα πρέπει να τοποθετηθεί στο ερώτημα που του τίθεται επιτακτικά “Ανοιχτά ή κλειστά πανεπιστήμια;”

Το ερώτημα αυτό αποτελεί, όπως και πολλά άλλα που μας τίθενται και θα τεθούν υπό μορφή δημοψηφισμάτων, ένα ψευτοδίλημμα και τίθεται εκ του πονηρού για να μεταθέσει τη συζήτηση από τα πραγματικά ερωτήματα. Το ερώτημα δεν είναι αν τα πανεπιστήμια θα είναι ανοιχτά ή κλειστά αλλά αν, με το νέο νόμο θα συνεχίσουν να είναι πανεπιστήμια.

Αν με ρωτήσει κανείς να απαντήσω σε αυτό το ψευτο-ερώτημα θα πω:
Ναι θέλω να λειτουργεί:

* ένα πανεπιστήμιο που δεν θα είναι κολέγιο, που θα δίνει πτυχία με γνωστικά αντικείμενα όπως τα συγκροτούν τα τμήματα (departments) σε όλο τον κόσμο.
* ένα πανεπιστήμιο που θα διδάσκει τη γνώση που παράγει μέσω έρευνας μέσα σε πλαίσια ακαδημαϊκής ελευθερίας και θα βγάζει επιστήμονες και όχι απλά καταρτισμένους πτυχιούχους χωρίς επαγγελματικά δικαιώματα.
* ένα πανεπιστήμιο που θα μπορούν να σπουδάζουν οι νέοι ανεξάρτητα από την οικονομική κατάσταση της οικογένειάς τους, που θα στηρίζει τους πιο αδύναμους με σίτιση και στέγαση.
* ένα πανεπιστήμιο, πραγματικά δημόσιο, που θα στηρίζεται οικονομικά σε δημόσιες παροχές ώστε να μην είναι έρμαιο διαπλοκής και οικονομικών συμφερόντων, ένα πανεπιστήμιο που θα το στηρίζει η πολιτεία οικονομικά και ηθικά και δεν θα το απαξιώνει
* ένα πανεπιστήμιο που θα διοικείται δημοκρατικά από την κοινότητά του και όχι από την εκάστοτε κυβέρνηση και όσους διαπλέκονται μαζί της.
* ένα πανεπιστήμιο που θα στηρίζει τον κόπο των λειτουργών του και των φοιτητών

Αν μιλάμε για ένα τέτοιο πανεπιστήμιο τότε να ανοίξει πάραυτα. Ας σταματήσουμε όμως την υποκρισία. Δεν ήταν τέτοιο το πανεπιστήμιο μας αλλά για αυτό δεν έφταιγε το θεσμικό του πλαίσιο.
Ο νέος νόμος θα κάνει τα πράγματα χειρότερα σε καθένα από τα σημεία που προαναφέρθηκαν καθώς:

* Καταργεί τα τμήματα και τα γνωστικά αντικείμενα και ωθεί σε σπουδές κατάρτισης με μειωμένα επαγγελματικά δικαιώματα.
* Δεν προωθεί την έρευνα αλλά μετατρέπει το πανεπιστήμιο σε μεταλυκειακό διδασκαλείο. Εντεταλμένοι ευέλικτοι εργαζόμενοι θα διδάσκουν σε προπτυχιακό επίπεδο ενώ μόνο λίγοι φοιτητές σε μεταπτυχιακό επίπεδο θα μπορούν ενδεχομένως να κάνουν έρευνα.
* Λίγοι θα μπορούν να πάρουν αυτό που σήμερα ονομάζουμε πτυχίο αφού το τέταρτο έτος θα μεταφερθεί σε μεταπτυχιακό επίπεδο το οποίο θα έχει δίδακτρα.
* Η κυβέρνηση με πρόσχημα την αυτοτέλεια των πανεπιστημίων αποποιείται της συνταγματικής της υποχρέωσης να χρηματοδοτεί τα πανεπιστήμια τα οποία θα πρέπει να “βγουν στις αγορές” για να επιβιώσουν. Οι φοιτητές και οι οικογένειές τους θα αναγκαστούν να πληρώσουν, έρευνες θα γίνονται μόνο αν βρεθεί χορηγός και μόνο στα θέματα που βρίσκεται χρηματοδότηση. Η περιουσία του πανεπιστημίου θα μεταφερθεί σε ανώνυμη εταιρεία ώστε να ξεπουληθεί επιτήδεια.
* Η διοίκηση του πανεπιστημίου θα συσσωρευτεί σε χέρια λίγων των οποίων οι αποφάσεις δεν θα ελέγχονται από κανένα και δεν θα λογοδοτούν σε κανένα και οι πανεπιστημιακοί δεν θα μπορούν να αντιδράσουν καθώς αυτοί οι λίγοι θα ορίζουν απολύτως την τύχη τους.
* Το πανεπιστήμιο θα γίνει επιχείρηση όπου οι εργαζόμενοι πανεπιστημιακοί θα στερούνται ακαδημαϊκής ελευθερίας και θα ελέγχονται για το παραγόμενο προϊόν ενώ οι φοιτητές θα είναι χρήστες υπηρεσιών εκπαίδευσης.

ένα τέτοιο πανεπιστήμιο δεν θέλω να ανοίξει και θα αντισταθώ...

Β) Ο δεύτερος λόγος για τον οποίο οι φοιτητές δεν έχουν βγει ακόμα όσο μαζικά θα μπορούσαν και θα έπρεπε είναι διότι υπάρχει απογοήτευση/ηττοπάθεια σχετικά με το μέλλον τους, ή υπάρχει άγνοια/μη κατανόηση αυτού του μέλλοντος.

Έτσι, πολλοί φοιτητές δεν έχουν ακόμα κατανοήσει πλήρως ότι προορίζονται να ζήσουν (ή και να πεθάνουν) μέσα στη φτώχεια, σε ένα περιβάλλον όπου δύσκολα θα βρίσκουν δουλειά, και η δουλειά αυτή θα είναι με πολύ χειρότερους όρους από αυτούς που ήξεραν ως τώρα (άσε που οι εργαζόμενοι από εδώ και πέρα, ακόμα και αν έχουν δουλειά, θα τρέμει το φυλλοκάρδι τους μην τυχόν τους απολύσουν, ή βάλει λουκέτο η επιχείρηση, κτλ). Και όλα αυτά στην "καλή" περίπτωση που δεν συμβεί πόλεμος.

Ακόμα όμως και αν τα έχουν κατανοήσει όλα αυτά, ή αρχίζουν να τα κατανοούν, υπάρχει μια γενικότερη απογοήτευση, για την οποία βέβαια δεν ευθύνεται μόνο το φοιτητικό κίνημα, ωστόσο προφανώς επηρεάζεται από αυτήν: Ο κόσμος θα βγει μαζικά στο δρόμο μόνο αν του δωθεί μια συνολική πολιτική λύση για το μέλλον του, και θα κατεβεί στο δρόμο "μέχρι τέλους". Μόνο τότε θα γίνει και η περίφημη "σύνδεση του φοιτητικού με το εργατικό κίνημα". Ο κόσμος δεν πρόκειται να κατέβει σε μαζική κλίμακα απλά "για να εκτονωθεί" (πέρα από αυτούς που πάντα κατεβαίνουν, είτε από αγωνιστική συνέπεια, είτε από αριστερίστικο "ενθουσιασμό" που "τη βρίσκει" με τις πορείες).

Και όχι μόνο αυτό, αλλά υπάρχει [και] στους φοιτητές ένα κομμάτι κόσμου που απλά "έχει σκύψει το κεφάλι". Δε βλέπει, ή δε θέλει να βλέπει, το τι γίνεται γύρω του, και απλά ελπίζει να βγάλει ήσυχα-ήσυχα τη σχολή του, και μετά "ας ελπίσουμε ότι κάτι θα γίνει". Μόνο που...δε θα γίνει τίποτα. Η άρχουσα τάξη αρνείται να επενδύσει στη Δύση, αποσαθρώνοντας τον παραγωγικό ιστό της, μέχρις ότου οι εργάτες αποδεχτούν μια όσο το δυνατόν μεγαλύτερη "κινεζοποίηση" τους. Τότε και μόνο τότε θα έχουμε (ίσως) νέες επενδύσεις. Όσο για τη νέα γενιά, είναι μια "χαμένη γενιά", που θα θυσιαστεί σε τεράστιο βαθμό προκειμένου να ολοκληρωθεί με επιτυχία αυτή η "δημιουργική καταστροφή" που επιχειρείται.

Αν το συνειδητοποιήσει αυτό, θα πρέπει να παλέψει. Παρατηρώ ένα σωρό νέους, που είναι "με την αγχόνη πάνω από το κεφάλι τους" να προσπαθούν να συμπεριφερθούν ως "φιλήσυχοι πολίτες" - αυτό έκαναν άλλωστε και οι γονείς τους στη γενική περίπτωση, και το σύστημα τους "αντάμειψε" με ένα σπιτάκι, ένα αυτοκινητάκι, μια δουλίτσα, μια οικογένεια, μια σύνταξη, κτλ.

Αυτά τέλος όμως - και όσο γρηγορότερα το καταλάβουν αυτό οι νέοι, τόσο το καλύτερο για αυτούς. Το σύστημα "αποκοίμησε" τους εργάτες, και μετά εξαπέλυσε την επίθεση του εναντίον του, κάνοντας αδύνατη τη σοσιαλδημοκρατία και τα μικροαστικά όνειρα του παρελθόντος. Πλέον, "τα κεφάλια μέσα" - ολοταχώς προς έναν νέο μεσαίωνα, με λίγους φεουδάρχες και πολλούς κολίγους. Αυτή είναι η κοινωνία που πασχίζουν να δημιουργήσουν πάνω στα αποκαΐδια της παλιάς.

Και εδώ είναι που όσοι δεν το δέχονται αυτό θα πρέπει να βάλουν μια κόκκινη γραμμή.

Οι υπόλοιποι θα προβάλλονται από την άρχουσα τάξη ως "παραδείγματα προς μίμηση" -δείτε το πως πανηγυρίζουν τα κυρίαρχα ΜΜΕ όταν μειώνονται οι καταλήψεις, δείτε το πως προβάλουν αυτούς που δε θέλουν τις καταλήψεις (χωρίς να προβάλουν αυτούς που αποτελούν την πραγματική πλειοψηφία στις συνελεύσεις αν αυτές βγάζουν κατάληψη), δείτε το πως χειροκροτούν αυτούς που δεν καταλαβαίνουν το μαύρο μέλλον που τους επιφυλάσσουν, ή δεν έχουν το σθένος για να το καταπολεμήσουν.

Τους τρέχουν τα σάλια, σα λύκοι που βλέπουν τα πρόβατα να τους ανοίγουν την πόρτα για να μπουν στο μαντρί...

Για το τέλος, κάτι ακόμα που νομίζω θα αποτελέσει "τροφή για σκέψη" - δείτε κατρχήν ένα απόσπασμα από ένα παλιότερο άρθρο του Δελαστίκ για τις αναδιαρθρώσεις στην εκπαίδευση, που προωθούνται πανευρωπαικά (στα πλαίσια της "συνθήκης της Μπολώνια"):

«Tα ζόμπι του μπάτσελορ» είναι ο τίτλος ρεπορτάζ της Frankfurter Allgemeine για τις γερμανικές φοιτητικές κινητοποιήσεις και έκδηλη από την αρχή η συμπάθεια για τους φοιτητές: «Aισθάνονται στη φοιτητική καθημερινότητά τους σαν ζόμπι, σαν άβουλα όντα που τους έχουν κλέψει την ψυχή και αμύνονται ενάντια σ’ αυτό, καταλαμβάνοντας τα αμφιθέατρα» γράφει.

Στο προαναφερθέν άρθρο της η κριτική της εφημερίδας είναι ανελέητη: «Tώρα ήρθε η ώρα να εξετάσουμε νηφάλια τι απέγινε μια επιστημονική κουλτούρα που είχε θεμελιωθεί στην επιχειρηματολογία, είχε θεσμοποιήσει την αμφιβολία, επεδίωκε να προάγει την ανεξάρτητη σκέψη και τη μακροπρόθεσμη γνωστική διαδικασία. Eχει αναπτυχθεί μια κενή σκηνοθεσία επιστήμης, στην οποία έχουν εκτοπίσει την επιστημονική αντιπαράθεση τύποι άνευ ουσίας, νομιμότητες διαδικασιών και συμφέροντα ισχύος. Δεν διεξάγεται πλέον έρευνα, επειδή ένα ερώτημα χρήζει απαντήσεως, αλλά επειδή πρέπει να εισρεύσουν στα λογιστικά βιβλία χρηματικοί πόροι» υπογραμμίζει.
...
H γερμανική αστική τάξη έχει βαθιά επίγνωση του ρόλου της επιστήμης και της γνώσης στον διαρκή εκσυγχρονισμό, άρα και τη δυνατότητα κυριαρχίας του ίδιου του καπιταλιστικού συστήματος και δεν έχει κανέναν ενδοιασμό να την εκφράσει, έστω και αν συγκρούεται με τον, βραχυπρόθεσμα παρασιτικά, πιο κερδοφόρο νεοφιλελευθερισμό. Δεν βρίζουν οι Γερμανοί αστοί τους φοιτητές ως «τεμπέληδες».

Tο αντίθετο. Aναγνωρίζουν τη συμβολή των φοιτητικών αγώνων στην πρόοδο της παιδείας. «Aν γίνει τώρα κάτι καλύτερο, αυτό θα οφείλεται στους φοιτητές και τις διαμαρτυρίες τους. Xωρίς αυτούς, ποτέ δεν θα σταθεί στα πόδια της η παιδεία στη Γερμανία», καταλήγει το άρθρο της δεξιάς Frankfurter Allgemeine. 

Τα πράγματα είναι απλά: Η Γερμανία είναι η μοναδική χώρα της Δύσης που έχει διατηρήσει τον παραγωγικό ιστό της. Αυτό το κατάφερε λόγω της ανώτερης ποιότητας και τεχνογνωσίας που έχει να αντιπαρατάξει στη φτηνότερα κινέζικα/ινδικά κτλ προιόντα.

Για να συνεχίσει η Γερμανία να έχει υχηλή ποιότητα και τεχνογνωσία, ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ εργάτες και μηχανικούς με γνώσεις και κριτική ικανότητα. Δεν τους θέλει βέβαια ιδιαίτερα πολιτικοποιημένους (αλλοίμονο), αλλά σίγουρα τους θέλει "ξύπνιους", ειδικά σε ότι αφορά τους τομείς εκείνους που ενδιαφέρουν τον κεφαλαιοκράτη.

Η συνθήκη της Μπολώνια όμως, ως τέκνο του "αγγλοσαξωνικού νεοφιλελευθερισμού", δημιουργήθηκε σε χώρες με αποσαθρωμένη παραγωγική βάση, που δε θέλουν να την ανασυγκροτήσουν, αλλά...να διαλύσουν ότι έχει μείνει, ώστε μετά να δεχτούν οι εκεί εργάτες να εργασθούν για ψίχουλα. Τότε τα ξαναλέμε. Η Μπολώνια λοιπόν ΔΕΝ είναι κατάλληλη για χώρες όπως η Γερμανία - όπως σωστά το θέτει και ο Δελαστίκ "H γερμανική αστική τάξη έχει βαθιά επίγνωση του ρόλου της επιστήμης και της γνώσης στον διαρκή εκσυγχρονισμό, άρα και τη δυνατότητα κυριαρχίας του ίδιου του καπιταλιστικού συστήματος και δεν έχει κανέναν ενδοιασμό να την εκφράσει, έστω και αν συγκρούεται με τον, βραχυπρόθεσμα παρασιτικά, πιο κερδοφόρο νεοφιλελευθερισμό."

Αντίθετα, εδώ στην Ελλάδα δε θέλουν αυτή τη στιγμή να δώσουν στους νέους ούτε καν μια αστική εκπαίδευση "της προκοπής". Γι' αυτό και "δε δίνουν βιβλία, αλλά δακρυγόνα". Γιατί το βασικότερο μάθημα που θέλουν να διδάξουν στη νέα γενιά είναι...το να σκύψει το κεφάλι και να αποδεχτεί το νέο μεσαίωνα που ονειρεύονται για να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους εις βάρος μας.