Δυο κείμενα για τον Νίκο Ζαχαριάδη

Σήμερα Κυριακή 2 Οκτώβρη και ώρα 11.30 το πρωί η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ διοργανώνει στο Α' Νεκροταφείο Αθήνας εκδήλωση για την παρουσίαση της Απόφασης της Πανελλαδικής Συνδιάσκεψης του ΚΚΕ (16 Ιούλη 2011), που αποκατέστησε στο Κόμμα τον Νίκο Ζαχαριάδη, Γενικό Γραμματέα της ΚΕ του ΚΚΕ (1931 - 1956). Με την ευκαιρία δημοσιεύουμε δυο κείμενα για την προσωπικότητα του Νίκου Ζαχαριάδη που διατυπώνονται από διαφορετική οπτική σκοπιά. Το πρώτο είναι του Νίκου Μπογιόπουλου από τον χθεσινό "Ριζοσπάστη" και το δεύτερο το υπογράφει η Μαρίνα Βούλγαρη και δημοσιεύτηκε στο θεωρητικό περιοδικό της ΣΑΚΕ (αυτή η οργάνωση, Συνεπής Αριστερή Κίνηση Ελλάδας, δεν υπάρχει πια), ΜΑΛΕΠ, τον Γενάρη του 1991. Στην ίδια κατεύθυνση είναι και σχόλιο απ' την ιστοσελίδα της εφημερίδας "Κόντρα" 

Από τον "Ριζοσπάστη"

«Και δεν θα υπογράψει»!
«Στο πρόσωπο του Νίκου Ζαχαριάδη τιμάμε όλους τους αντιιμπεριαλιστές αγωνιστές της ηρωικής υπερενενηντάχρονης πορείας του ΚΚΕ. Τους αγωνιστές του μεσοπολέμου, της τεταρτοαυγουστιανής δικτατορίας 1936 - 1941 και της ΕΑΜικής Αντίστασης, που έκαναν μετερίζι της λαϊκής πάλης "κάθε βράχο, την κάθε ρεματιά, το κάθε χωριό, καλύβα με καλύβα την κάθε πόλη, σπίτι με σπίτι".

*

Τιμάμε το μεγαλύτερο δημιούργημα του ΚΚΕ, τον αγώνα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, που αποτελεί την κορυφαία ώρα της ταξικής πάλης στην Ελλάδα κατά τον 20ό αιώνα.

*

Τιμάμε τους Μπελογιάννηδες, τις χιλιάδες αντρών, γυναικών και εφήβων που πέρασαν από τα κολαστήρια των στρατοδικείων, των εκτελέσεων, των τόπων εξορίας και φυλάκισης.

*

Μαζί με τον γνήσιο πατριωτισμό, δηλαδή εκείνον που ταυτίζεται με τα λαϊκά συμφέροντα, με το σοσιαλισμό, ο Νίκος Ζαχαριάδης εξέφρασε με συνέπεια και τις αρχές του προλεταριακού διεθνισμού.

*

Συνεχίζουμε στο δρόμο αυτών των αρχών, που το ΚΚΕ ακολουθεί από την ίδρυσή του. Αναδείχνουμε τις μεγάλες στιγμές της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στις χώρες του σοσιαλισμού που γνωρίσαμε. Και διδασκόμαστε από τα λάθη και τις παρεκκλίσεις για να ισχυροποιηθεί η λαϊκή πάλη σήμερα, για να αναζωογονηθεί το κομμουνιστικό ιδανικό. Ο σοσιαλισμός είναι αναγκαίος και επίκαιρος. Αυτό ακριβώς γνωρίζει και φοβάται ο ιμπεριαλισμός και οι εκπρόσωποί του.

*

Η δραματική ζωή του Νίκου Ζαχαριάδη δείχνει τη σκληρότητα της ταξικής πάλης. Αυτό το στοιχείο οφείλουμε να το κρατήσουμε με καθημερινή επαγρύπνηση και δράση, ιδιαίτερα στις σημερινές συνθήκες που εξ αντικειμένου είναι πρόσφορο το έδαφος για ισχυρές κοινοβουλευτικές αυταπάτες.

*

Ο Νίκος Ζαχαριάδης στάθηκε αλύγιστος. Χάρη στους αλύγιστους, το ΚΚΕ δεν υπέγραψε δήλωση μετανοίας στην αστική τάξη. Και δεν θα υπογράψει».

*

(Από την τοποθέτηση του ΚΚΕ στην εκδήλωση που διοργάνωσε στον τάφο του Νίκου Ζαχαριάδη η ΚΟΑ του Κόμματος στις 23/8/2009).

Από την "ΜΑΛΕΠ"

Το αντεπαναστατικό πραξικόπημα στο ΚΚΕ και η δολοφονία του Νίκου Ζαχαριάδη

Πάλη πολιτική

Η πρόσφατη φιλολογία γύρω από την εξόντωση του Νίκου Ζαχαριάδη, πέρα απ' όλα τ' άλλα, έρχεται να συσκοτίσει το σημαντικότερο κατά τη γνώμη μας ζήτημα που αναδεικνύει η "υπόθεση Ζαχαριάδη": τον ταξικό-πολιτικό και όχι προσωπικό της χαρακτήρα. Μας παρουσιάζεται η εικόνα ενός ανθρώπου, ασυμβίβαστου μεν μέχρι θανάτου, ο οποίος όμως δίνει μια προσωπική μάχη απέναντι σε κείνους που τον διώκουν, οι οποίοι και πάλι τον διώκουν απλώς γιατί δεν δέχτηκε το "φάγωμά" του από την "καρέκλα" του ΓΓ του ΚΚΕ, γιατί εξακολουθεί να είναι "πεισματάρης".

Ετσι, στην όλη η υπόθεση, με τη συνεπικουρία των αστυνομικής πλοκής διηγήσεων, δίνεται η εικόνα μιας ανακτορικής ίντριγγας, η οποία (όπως όλες αυτές οι ιστορίες) έχει τους "καλούς", τους "κακούς" και τους "ενδιάμεσους" και όλα τα συναφή. Η "υπόθεση Ζαχαριάδη" αποκόπτεται από το κοινωνικό-ιστορικό της πλαίσιο, από τη γενικότερη πολιτικοϊδεολογική διαμάχη που ξεσπά στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα εκείνη την περίοδο και παρουσιάζεται σαν κάτι αντίστοιχο της διαμάχης "συντηρητικών" και "ανανεωτικών" στην ηγεσία του σημερινού αναθεωρητικού "Κ"ΚΕ, στην οποία μάλιστα χρησιμοποιήθηκε αρκούντως σαν βοηθητικός πολιορκητικός κριός της μιας φράξιας ενάντια στην άλλη.

Ακόμη κι έτσι, όμως, μέσα από μια τέτια "ηθικοπλαστική" οπτική, ο Ζαχαριάδης αναδεικνύεται στον "καλό" της υπόθεσης, μολονότι την αστική τάξη θα βόλευε να βγει σαν ο "κακός". Μέσα από τον ορυμαγδό των δημοσιευμάτων, αναδεικνύεται η εικόνα ενός σύγχρονου "αγίου", που θυσιάζεται για τη "θρησκεία" του. Εστω και σ' αυτό το επίπεδο, η αστική τάξη υπηρεσία προσφέρει στο κομμουνιστικό μας κίνημα. Φτάνει εμείς να πράξουμε το πολιτικό μας χρέος. Να μετατρέψουμε την "ηθική" σε "πολιτική", να βάλλουμε το ηθικό ανάστημα του Ζαχαριάδη, όπως αυτό προβάλλει επιβλητικό μέσα από την αστυνομική παραφιλολογία του αστικού τύπου, πάνω στο πολιτικό βάθρο του κομμουνιστή ηγέτη, το οποίο "γέννησε" και στήριξε αυτή την απαράμιλλη ηθική του ανθρώπου Ζαχαριάδη.

Από αστούς αναλυτές και δημοσιογράφους, βέβαια, οι οποίοι έχουν να παρουσιάσουν λαμπρές επιδόσεις στον τομέα της κάθε είδους σκανδαλολογίας, δεν μπορούσε να περιμένει κανένας τίποτα διαφορετικό. Ομως, η τέτια διάσταση της "υπόθεσης Ζαχαριάδη" έχει παρουσιαστεί και με αξιώσεις πολιτικής ανάλυσης.

Στα πρώτα μεταπολιτευτικά χρόνια, τότε που η μεγάλη μάζα των πολιτικών προσφύγων, ιδιαίτερα αυτών από την Τασκένδη, δεν είχε επιστρέψει στην Ελλάδα, η μεγαλύτερη τότε Οργάνωση του λεγόμενου "αντιρεβιζιονιστικού χώρου", η ΟΜΛΕ (πρόκειται για την Οργάνωση από τη διάσπαση της οποίας ξεπήδησαν το "ΚΚΕ(μ-λ" και το "Μ-Λ ΚΚΕ"), παρουσίαζε αυτή την άποψη σαν απόσταγμα μ-λ ανάλυσης.
Ετσι ο Ζαχαριάδης παρουσιαζόταν σαν ένας αναθεωρητής του αισχίστου είδους, που έχασε σε έναν φραξιονιστικό αγώνα από τους άλλους αναθεωρητές. Αναπαραγόταν μάλιστα, με καλυμμένο (και γι' αυτό πολύ πιο πρόστυχο) τρόπο, η γνωστή κατηγορία των Βαφειάδη-Παρτσαλίδη, ότι ο Ζαχαριάδης ήταν πράκτορας των Αγγλων. (1)

Αυτές οι θεωρίες συντρίφτηκαν, βέβαια, στη συνέχεια. Τώρα, όμως, μέσα από μια σειρά αποκαλύψεις που προέρχονται από τον ίδιο τον χώρο των ρεβιζιονιστών, δέχονται τη χαριστική τους βολή. Και θα άξιζε να αναφέρουμε την τωρινή αντίδραση των δυο μαοϊκών ομάδων, που ξεπήδησαν από την ΟΜΛΕ, όπως εκφράστηκε μέσα από τα έντυπα τους.
Η ομάδα του Μ/Λ ΚΚΕ, με τον γνωστό τυχοδιωκτισμό που τη χαρακτηρίζει, δημοσίευσε έναν ύμνο για τον Ν. Ζαχαριάδη (2), χωρίς βέβαια την παραμικρή αυτοκριτική αναφορά στις θέσεις της του παρελθόντος, θεωρώντας προφανώς ότι οι νεότεροι δεν γνωρίζουν την παλιά προβοκατόρικη φιλολογία της τότε ενιαίας ΟΜΛΕ, με προφανή σκοπό το ψάρειμα στα θολά νερά, στο οποίο με ιδιαίτερη επιμονή, αλλά και σταθερά ανεπιτυχώς, επιδίδεται.

Η ομάδα του "ΚΚΕ(μ-λ)" προτίμησε απλώς να κατεβάσει λίγο τους τόνους, χωρίς όμως ν' αλλάξει σε τίποτα τις εκτιμήσεις της ΟΜΛΕ. Αναπαράγει λοιπόν ορισμένες από τις κατηγορίες που η κακόφημη "6η Ολομέλεια" του 1956 εξαπόλυσε ενάντια στον Ζαχαριάδη, ενώ δεν παραλείπει να ρίξει λάσπη, γράφοντας ότι ο Ζαχαριάδης "στα βαθιά του γεράματα "ανένηψε" με το γράμμα που κατάγγελνε την Κίνα και το Μάο και τασσόταν στο πλευρό των ρεβιζιονιστών της ΣΕ. (3)

Θα μιλήσουμε παρακάτω αναλυτικά γι' αυτό το "γράμμα του Ζαχαριάδη", όμως δεν μπορούμε να μη σημειώσουμε εδώ την προστυχιά για την "ανάνηψη", που γίνεται ακόμη πιο αποκρουστική (η προστυχιά) με τα στοιχεία που η αστική δημοσιογραφική έρευνα έφερε στο φως.
Πρέπει, λοιπόν, να ξεκαθαρίσουμε από την αρχή ότι ο διωγμός και η εξόντωση του Νίκου Ζαχαριάδη δεν οφείλεται σε "μάχη για τις καρέκλες" ή "φραξιονιστικό αγώνα οπορτουνιστών", αλλά είναι ένα κομμάτι της εγκληματικής δράσης του χρουτσιοφικού ρεβιζιονισμού και των πρακτόρων του στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα. Είναι, δηλαδή, προϊόν πολιτικής πάλης ανάμεσα στον αντεπαναστατικό αναθεωρητισμό και τον επαναστατικό μαρξισμό-λενινισμό.

Ακόμη και ο πιο "υποψιασμένος" πολιτικά μέσος αναγνώστης, δύσκολα αναγνωρίζει αυτή τη βασική διάσταση της εξόντωσης του Νίκου Ζαχαριάδη μέσα από την πρόσφατη παραφιλολογία. Ομως, τα ίδια τα ιστορικά ντοκουμέντα αποτελούν αδιάψευστο μάρτυρα γι' αυτό, καθώς πιστοποιούν τη ριζική αλλαγή προγράμματος, στρατηγικής και ταχτικής του ΚΚΕ, η οποία έγινε δυνατή μόνο με την πολιτική (που προηγήθηκε της φυσικής) εξόντωση του Νίκου Ζαχαριάδη.

Το αναθεωρητικό πραξικόπημα

Ακόμα και σήμερα που ο αναθεωρητισμός πλησιάζει στο τέλος του λίγοι γνωρίζουν τα πραγματικά περιστατικά που οδήγησαν το αριστερό κίνημα της χώρας μας ως εδώ. Δεν θα κουραστούμε λοιπόν να επαναλαμβάνουμε ότι η εμφάνιση του αναθεωρητισμού στο ΚΚΕ δεν υπήρξε μια ομαλή εξελικτική εσωτερική διαδικασία, αλλά αποτέλεσμα πραξικοπήματος και επέμβασης των χρουτσιοφικών ρεβιζιονιστών και ορισμένων οπορτουνιστικών στοιχείων μέσα στο κόμμα.

Ενα μήνα μόλις μετά το περιβόητο 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ, στη λεγόμενη "6η πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ", το Μάρτη του 1956, καθαιρέθηκε ο Ν. Ζαχαριάδης. Η "Ολομέλεια" αυτή συνιστούσε από κάθε άποψη πραξικόπημα στο ΚΚΕ. Συγκλήθηκε από τη λεγόμενη "διεθνή επιτροπή των αδερφών κομμάτων", με πρόεδρο τον σοβιετικό Ο. Κουούσινεν και εισηγητή τον Ρουμάνο Γκ. Ντεζ.
Ο Ζαχαριάδης δεν παρευρίσκεται σ' αυτή την Ολομέλεια και είναι άγνωστο τί ακριβώς μεσολάβησε από τη στιγμή που έφυγε εσπευσμένα από την Τασκένδη για τη Μόσχα και μετά. Από τους χώρους των πολιτικών προσφύγων λέγονται πολλά (π.χ. ότι στο 20ό συνέδριο εναντιώθηκε στην αντισταλινική επίθεση, ότι δεν του επέτρεψαν να μιλήσει, κλπ, κλπ), ντοκουμέντα όμως δεν υπάρχουν κι έτσι η ιστορική έρευνα δεν μπορεί να αποφανθεί με ακρίβεια για τα γεγονότα. Σίγουρο πάντως είναι, ότι από τότε αρχίζει ο διωγμός.

Ο Ζαχαριάδης, κατά την επίσημη άποψη, εξορίζεται στην αρχή στο Μποροβιτσί του Νόβγκοοοντ, μέχρι το 1962, και δολοφονείται στο Σοργκούτ το 1973, ενώ κατά μια άλλη άποψη μεσολάβησε και εξορία του στη Γιακουτία, κοντά στο Βερίγγειο Πορθμό, δίπλα στο Βόρειο Πόλο και στη συνέχεια τον κατέβασαν πιο νότια στο Σοργκούτ. (4)

Οι ρεβιζιονιστές μ' επιμέλεια έθαψαν όλα τα στοιχεία της πάλης ενάντια στον αναθεωρητικό πραξικόπημα, που αναπτύχθηκε στην Τασκένδη, στις φυλακές και τις εξορίες. Δεν έδωσαν ποτέ στη δημοσιότητα το κείμενο της ομιλίας του Ζαχαριάδη στην 7η Ολομέλεια που παρευρέθηκε, για να διαγραφεί και από μέλος του κόμματος. Η μόνη σχετική αναφορά υπάρχει σε βιβλίο του γνωστού βασιβουζούκου της Τασκένδης Πάνου Δημητρίου (5), όπου η παραχάραξη είναι προφανής για κάποιον που έστω και λίγο ξέρει τον Ζαχαριάδη και τον τρόπο σκέψης του. Και φυσικά έθαψαν όλα τα κείμενα και επιστολές του Ζαχαριάδη από την εξορία στη Σιβηρία.

Στα επίσημα κομματικά ντοκουμέντα μόνο πολλές και ανώδυνες αναφορές υπάρχουν για την "αδιάκοπη και οξεία πάλη" που χρειάστηκε να γίνει ενάντια στα υπολείμματα και τους "φορείς του ανώμαλου εσωτερικού καθεστώτος ενάντια στο δογματισμό και τον σεχταρισμό" (6). Ομως η αδυσώπητη ιστορία δεν επεφύλαξε το σπουδαίο βάθρο που ονειρεύονταν για την κακόφημη 6η Ολομέλεια οι πρωταγωνιστές της. Ποιος και πώς θυμάται σήμερα τους "ήρωες" της "ιστορικής στροφής" Παρτσαλίδη, Κολιγιάννη, Γκρόζο κλπ.; Αμ' ο βίος και η πολιτεία του κ. Βαφειάδη που παρευθύς αποκατέστησαν και ο οποίος ευτυχώς ακόμα ζει για να θυμίζει στους αριστερούς τα χίλια δίκια της διαγραφής του;

Βέβαια, έντεχνα όλες οι μετέπειτα αναθεωρητικές ηγεσίες προσπάθησαν και το κατάφεραν σε μεγάλο βαθμό -βοηθούντων των δύσκολων συνθηκών παρανομίας της εποχής- να περάσουν την άποψη, ότι όσα συνέβηκαν στην 6η Ολομέλεια και μετά ήταν το ξεκαθάρισμα του "Ζαχαριαδισμού" και των προσωπικών διαφορών ορισμένων, ένας οργανωτίστικος φραξιονιστικός αγώνας που δεν είχε σχέση με ιδεολογική και πολιτική πάλη.. Φυσικά δεν είναι έτσι. Ακριβώς όπως η επίθεση ενάντια στο Στάλιν άνοιξε το δρόμο στη καπιταλιστική παλινόρθωση, έτσι και η εξόντωση του Ζαχαριάδη έβαζε τα θεμέλια της ανατροπής της επαναστατικής γραμμής του κόμματος σε καθοριστικά ζητήματα κατά το πρότυπο του 20ου συνεδρίου.

Ρεβιζιονιστική γραμμή

Ποια ήταν λοιπόν τα ζητήματα αυτά; Κατ' αρχήν ανασύρθηκαν ορισμένα ζητήματα που είχαν ήδη συζητηθεί με επάρκεια στο παρελθόν, προκειμένου να χτυπηθεί ύπουλα και βρώμικα ο Ζαχαριάδης. Για όποιον έχει απλώς φυλλομετρήσει τα επίσημα ντοκουμέντα της περιόδου 45-50 είναι σαφέστατο ότι η αναθεωρητική πλατφόρμα της 6ης Ολομέλειας είναι τα ίδια ακριβώς ζητήματα για τα οποία έγινε ισχυρή ιδεολογικοπολιτική πάλη την προηγούμενη δεκαετία. Το κόμμα με αποκορύφωμα την 3η Συνδιάσκεψη, το 1950, υπέβαλε σε εξαντλητική κριτική όλα τα λάθη. Τα αναγνώρισε σαν λάθη ολόκληρης της ηγεσίας του και επιμέρισε τις ευθύνες συγκεκριμένα και τεκμηριωμένα. Πώς έφτασε το κόμμα και ο λαός στην ήττα του 44-45 και τις επαίσχυντες συμφωνίες; Αραγε δεν ήταν: οι Παρτσαλίδης, Σιάντος κλπ., που το 1937 υποβίβασαν το ρόλο των Αγγλων στην Ελλάδα και άμβλυναν τον αγώνα του λαού ενάντια στην αγγλική ιμπεριαλιστική πολιτική; Δεν ήταν ο Σιάντος που με προσωπική του διαταγή στις 17-12-44 επέτρεψε στους Αγγλους να μπουν στην Αθήνα και να μακελέψουν τον ΕΛΑΣ; Δεν ήταν οι Σιάντος και Παρτσαλίδης που υπόγραψαν τη συμφωνία της Βάρκιζας και παραβίασαν τον όρο για γενική πολιτική αμνηστία που είχε βάλει το Πολιτικό Γραφείο; Δεν ήταν οι Παοτσαλίδης, Σιάντος που με επίσημα κείμενα τους εκείνη την περίοδο αναγνώριζαν την παντοδυναμία των Αγγλων;

Ε, όλ' αυτά φορτώθηκαν στον Ζαχαριάδη. Και κατηγορούν, αυτοί που φάνηκαν τόσο λειψοί στις δύσκολες εκείνες στιγμές, αυτοί που υπέγραψαν τη Βάρκιζα, τον Ζαχαριάδη πως όταν εκείνος επέστρεψε από το Νταχάου δεν κατήγγειλε αμέσως αυτή τη συμφωνία. Οταν είναι ιστορικά διαπιστωμένο, ότι αμέσως ο Ζαχαριάδης έβαλε το ζήτημα της Βάρκιζας και συζήτησε για τον ύποπτο προδοσίας Σιάντο με τους Παρτσαλίδη, Ιωαννίδη, Χατζηβασιλείου. Οταν ένα ακριβώς χρόνο μετά τη Βάρκιζα, στη 12η Ολομέλεια, αλλά και στο 7ο συνέδριο το ΚΚΕ, άρχιζε μια τιτάνια προσπάθεια για το ξεπέρασμα των λαθών και θεμελίωνε μια ξεκάθαρη αντιαγγλική και αντιαμερικανική πολιτική, ενώ συγχρόνως ανασυγκροτούσε το κόμμα για ν' αντιμετωπίσει με τη λαϊκή αυτοάμυνα το μοναρχοφασιστικό δολοφονικό όργιο.

Χάρη σ' αυτή την ξεκαθαρισμένη πλέον γραμμή, τον αγώνα και τις θυσίες του στη μεταβαρκιζιανή περίοδο, το ΚΚΕ κατάφερνα να κερδίσει την εμπιστοσύνη του απογοητευμένου από τη συνθηκολόγηση λαού, με αποτέλεσμα στα 1946 να μην υπάρχει κανένα συλλογικό ή συνδικαλιστικό όργανο που να μην ελέγχεται από το κόμμα. Και όλη αυτή την εξέλιξη ο Παρτσαλίδης τη θεωρούσε σαν "χειροτέρευση της κατάστασης μετά τον ερχομό του Ζαχαριάδη". Και ποια θα ήταν η καλυτέρευση; Μήπως η συνέχιση της υποταγής στους Αγγλους μέχρι να μη μείνει ρουθούνι; Το ότι ο λαός μέσα σε δυο χρόνια ξεπερνά την πρώτη ήττα και αρχίζει ένα δεύτερο αγώνα που δεν ήταν μόνο αγώνας ζωής και θανάτου απέναντι στις δολοφονικές φασιστικές συμμορίες αλλά και αγώνας ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ, αυτό δεν είναι τίποτα;

Αλλά και όσο αφορά το λάθος της μη συμμετοχής στις εκλογές του '46 τί έκαμε αυτός ο πρόδρομος του ειρηνικού περάσματος, ο Παρτσαλίδης, όταν σαν ΓΓ του ΕΑΜ απότυχε να περάσει σ' αυτό τη γραμμή του κόμματος, που δεν ήταν αποχή αλλά συμβολική συμμετοχή μ' ένα υποψήφιο σε κάθε νομό; Αλλού, όμως, ήταν η ουσία. Ο Παρτσαλίδης και οι άλλοι οπορτουνιστές, ξαναθυμήθηκαν την αποχή του 1946, όχι για να κριτικάρουν το όποιο ταχτικό λάθος, που άλλωστε το είχε ήδη κριτικάρει το κόμμα και ο Ζαχαριάδης. Γι' αυτούς, η μη συμμετοχή στις εκλογές του 1946 σήμαινε χάσιμο της ευκαιρίας για "ειρηνικό πέρασμα στον σοσιαλισμό" (ναι, αυτό έλεγαν, για την Ελλάδα του 1946, με το δολοφονικό όργιο!), που οδήγησε μετά στον "τυχοδιωκτισμό" του δεύτερου ένοπλου αγώνα.
Αυτά και άλλα πολλά αμαρτήματα των οπορτουνιστών τα έχει καταγράψει η ιστορία και κανένας αναθεωρητισμός δεν θα μπορέσει να τα σβήσει από τα μητρώα της. Αυτή λοιπόν τη γραμμή της ηττοπάθειας απέναντι στον ιμπεριαλισμό και των αυταπατών απέναντι στη μοναρχοφασιστική εξουσία ήρθε να δικαιώσει το 20ο συνέδριο του ΚΚΣΕ και η 6η Ολομέλεια του "56. Ολα όσα καταδικάστηκαν με βούλα και σφραγίδα πάμπολλων κομματικών οργάνων επανήλθαν πραξικοπηματικά στο προσκήνιο.

"Το 20ο συνέδριο τον ΚΚΣΕ εγκαινίασε νέα εποχή όχι μόνο για το ΚΚΣΕ αλλά και για το παγκόσμιο εργατικό κίνημα... Η 6η Πλατιά Ολομέλεια που συνήλθε αμέσως μετά το 20ο συνέδριο του ΚΚΣΕ διόρθωσε τη λαθεμένη σεχταριστική και αντιφατική πολιτική της καθοδήγησης Ζαχαριάδη... και τον καθαίρεσε. Εξοπλισμένο με τις ιστορικές αποφάσεις του 20ου συνεδρίου του ΚΚΣΕ και τις αποφάσεις της 6ης πλατιάς Ολομέλειας το ΚΚΕ καταπιάστηκε με ενθουσιασμό με την εφαρμογή τους".(7) Ζητήματα λυμένα όπως το "Βορειοηπειρωτικό", όπου ο Ζαχαριάδης είχε κάνει αμείλικτη αυτοκριτική, Επανήλθαν στην επιφάνεια για να δικαιολογήσουν ένα λυσσασμένο αντιζαχαριαδισμό.
Αλλα ζητήματα διαστρεβλώθηκαν αισχρά. Εφτασαν να κατηγορήσουν τον Ζαχαριάδη για το γράμμα του του 1940, ότι τάχα έβαζε ζήτημα άνευ όρων υποστήριξης του Μεταξά! Αποσιωπήθηκαν όχι μόνο οι γνωστοί όροι με τους οποίους ο Ζαχαριάδης συνόδευε το πρώτο γράμμα του, αλλά και το δεύτερο και τρίτο γράμμα του, που ολοκλήρωναν τη γραμμή για τον πόλεμο του ' 40 (αυτά αναπαράγουν ακόμη και τώρα οι μαοϊκοί).

Είναι πράγματι κουραστικό να επαναλαμβάνει κανένας πράγματα χιλιοβεβαιωμένα από την ιστορική έρευνα, όπως ότι ο Ζαχαριάδης έγραψε για άνευ όρων υποστήριξη στον πόλεμο και όχι στον Μεταξά, ότι με αισώπεια (αλλά σαφή) γλώσσα έδωσε την προοπτική της λαϊκοδημοκρατικής επανάστασης, ότι στη συνέχεια χαρακτήρισε καταχτητικό-ιμπεριαλιστικό τον πόλεμο στην Αλβανία, θέτοντας θέμα ειρήνευσης και ανατροπής της δικτατορίας που εξακολουθούσε να παραμένει ο κύριος εχθρός, κλπ.
Οι τυφλωμένοι πραξικοπηματίες, όμως, δεν δίσταζαν μπροστά σε τίποτα. Κακοποιήθηκε βάναυσα η θέση του Ζαχαριάδη για τους "δυο πόλους", που όσο κι αν έχει ασάφειες ήταν βασικά σωστή για την χρονική στιγμή στην οποία αναφερόταν (ο Ζαχαριάδης μιλούσε για την πολιτική που θα έπρεπε να ακολουθηθεί λίγο πριν την απελευθέρωση) και για τα όργανα (ΕΑΜ, ΠΕΕΑ) προς τα οποία προτάθηκε ως πολιτική. Και φυσικά αποκρύφτηκε η σχετική απόφαση της 3ης Συνδιάσκεψης και επανήλθε η γνωστή διαστρεβλωτική παρουσίαση της σχετικής εισήγησης του Ζαχαριάδη στη 12η Ολομέλεια του 1945, από την οποία έκοβαν το πιο ουσιαστικό κομμάτι, προκειμένου να τον βγάλουν... αγγλόδουλο:

"Από τη δική μας πλευρά μια πολιτική μπορούσε να υπάρξει στο ζήτημα αυτό. Κατανόηση της μεσογειακής θέσης της Αγγλίας. Διαπραγμάτευση μαζί της σαν ίσος προς ίσο με αρχή τη διαφύλαξη της τιμής της αξιοπρέπειας, της ανεξαρτησίας και ακεραιότητας της χώρας, στο εσωτερικό αποκλεισμό κάθε ανάμιξης της Αγγλίας. Αυτού κρίνει και αποφασίζει μόνο ο ελληνικός λαός. Η Ελλάδα απαλλάσσεται απ' την οικονομική εξάρτηση, απτό αγγλικό και κάθε ξένο κεφάλαιο" (8)
Οσον αφορά την παραβίαση της δημοκρατίας από το Ζαχαριάδη, μιλούσαν αυτοί που στη διάρκεια της κατοχής παραβίασαν καταστατικές αρχές και αλλοίωσαν την κοινωνική σύνθεση του κόμματος. Που την περίοδο αυτή το ΠΓ και η ΚΕ λειτούργησαν υπτοτυπώδικα (ουσιαστικά δεν λειτούργησαν) χωρίς να βγάλουν ένα ντοκουμέντο, μια πολιτική απόφαση, ούτε για τον ΕΛΑΣ και τον αγώνα του, ούτε για το Λίβανο και την Καζέρτα, ούτε για την ΠΕΕΑ και το εθνικό συμβούλιο, ούτε για τα οργανωτικά προβλήματα του ΚΚΕ.

Μιλούσαν αυτοί που "δίκαζαν" τον Ζαχαριάδη απόντα, στηριγμένοι στις πλάτες του σοβιετικού κρατικού μηχανισμού, μαζεμένοι σε μια παρασυναγωγή, ανίκανοι να έχουν έστω και δικό τους εισηγητή. Οι κομμουνιστές ήξεραν καλά, ότι όλες οι αποφάσεις επί ηγεσίας Ζαχαριάδη πάρθηκαν από τα ανώτατα όργανα του κόμματος, που συγκλήθηκαν κανονικά, χωρίς την παραμικρή καταστατική παραβίαση. Ομως όλα τα παραπάνω ανασύρθηκαν απλώς για να "γαρνίρουν" τις βασικές αποφάσεις της 6ης Ολομέλειας. Αυτές που αφορούσαν την ανατροπή της επαναστατικής γραμμής του ΚΚΕ, σε ό,τι αφορούσε το πρόγραμμα και τη στρατηγική. Επρεπε να διακηρυχτεί η συνεργασία με την αστική τάξη και η αποκήρυξη του ένοπλου αγώνα.

Ποια ήταν η εκτίμηση της "6ης Πλατιάς Ολομέλειας" για τον αγώνα του ΔΣΕ; Οτι "η έκβαση του ήταν προδικασμένη" (9) Ετσι επί λέξει. Γι' αυτό δεν είναι ν' απορεί κανείς που οι διάδοχοι των κυρίων αυτών "ξέχασαν" και την ύπαρξη αυτού του αγώνα. Η εκτίμηση του Ζαχαριάδη ότι ο αγώνας '46-'49 ήταν αγώνας ενάντια στη ξενική κατοχή και επέμβαση, αγώνας για την εξουσία, μια λαϊκοδημοκρατική σοσιαλιστική επανάσταση, ήταν απολύτως σωστή. Αλλά και αν ακόμα δεχτούμε την εκτίμηση τους, ότι αυτός ο αγώνας έπρεπε νά'χει μόνο αντιιμπεριαλιστικό χαρακτήρα, ποιος έδωσε το δικαίωμα στον κ. Φλωράκη ν' αγνοήσει στην ομιλία του στη Βουλή, για την αναγνώριση της εθνικής αντίστασης τους μαχητές του ΔΣΕ;

Μόνο μια εξήγηση υπάρχει. Ολοι αυτοί θεωρούσαν και θεωρούν έγκλημα αυτόν τον αγώνα που αμφισβήτησε το καθεστώς της υποτέλειας και έβαλε θέμα εξουσίας. Οσο ήσαν οι Γερμανοί υπήρξε εθνική αντίσταση, μετά όχι. Ο Ζαχαριάδης, λοιπόν, κατηγορήθηκε πρώτο για τη στρατηγικη κατάκτησης της εξουσίας που έθεσε στον δεύτερο ένοπλο αγώνα και για την "παραγνώριση των συμμάχων μας τον ΕΑΜ (10), δηλαδή των γνωστών Σβωλοτσιριμώκων. Κατηγορήθηκε δηλαδή, γιατί χάραξε μια ξεκάθαρη γραμμή εξουσίας, γιατί προσανατόλισε τον ένοπλο αγώνα στη νίκη και την εγκαθίδρυση της δικτατορίας του προλεταριάτου. Ξανατονίξρυμε, ότι εδώ δεν μπαίνουμε σε αποτίμηση εκείνης της ιστορικής περιόδου, αλλά στεκόμαστε μόνο στα ζητήματα πολιτικής γραμμής, στα οποία αναπτύχθηκε η αντιπαράθεση των οπορτουνιστών απέναντι στον Ν. Ζαχαριάδη.

Κατηγορήθηκε ακόμη ο Ζαχαριάδης για το πρόγραμμα που εισηγήθηκε αργότερα, στην 4η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ το 1953, γιατί διακήρυσσε "ότι το αστικοδημοκρατικό στάδιο της επανάστασης έχει ξεπεραστεί" και γιατί "διακήρυττε ουσιαστικά πως δεν υπάρχει θέση κάτω από τον ήλιο στη Λαϊκή Δημοκρατία όχι μόνο για την πατριωτική μερίδα των βιομηχάνων, αλλά ούτε και για τους μικροεπιχειρηματίες και βιοτέχνες... αλλά ούτε και για ορισμένα στρώματα της αγροτιάς" (11)
Εδώ λοιπόν βρισκόταν η ουσία. Οχι βέβαια στην αγροτιά και τα μεσαία στρώματα, για τα οποία είχε σαφείς διεκδικήσεις το σχέδιο προγράμματος του Ζαχαριάδη, αλλά στην "πατριωτική μερίδα των βιομηχάνων", στην οποία ανατέθηκαν... επαναστατικά καθήκοντα από τους πραξικοπηματίες αναθεωρητές. Γι' αυτό και γίνεται απόλυτα κατανοητή και η επίθεση τους ενάντια στην "αριστερίστικη σεχταριστική" πολιτική του Ζαχαριάδη απέναντι στα κόμματα του κέντρου, που ήταν "αριστερίστικη", γιατί "απαιτούσε το κύριο χτύπημα να το καταφέρουμε ενάντια σ' αυτούς που έπρεπε να κάνουμε το παν για να συνεργαστούμε μαζί τους". (12)

Αυτά λοιπόν αποφάσισε η 6η Ολομέλεια, αποδείχνοντας ότι το ζήτημα δεν ήταν να "φαγωθεί" ο Ζαχαριάδης, αλλά να ανατραπεί η επαναστατική γραμμή του κόμματος και να μετατραπεί βαθμιαία σ' ένα σοσιαλδημοκρατικό κόμμα, με κομμουνιστική επίφαση. Αν ο Ζαχαριάδης ερχόταν να περάσει στο ΚΚΕ αυτή τη γραμμή, τότε δεν θα διώκονταν ούτε θα εξοντώνονταν. Η απλή λογική το αποδεικνύει αυτό. Το κύρος του στην Ελλάδα και διεθνώς δεν μπορούσε να συγκριθεί ούτε με τους χρεοκοπημένους Παρτσαλίδη και Βαφειάδη που τους ανέσυραν από τα σκουπίδια για να τους ξαναβάλουν στην ηγεσία του ΚΚΕ, ούτε με τους διάφορους Κολιγιάννηδες και Γκρόζους, που το μόνο που ήξεραν ήταν να κάθονται σούζα μπροστά και στον τελευταίο σοβιετικό.

1. Βλέπε τη μπροσούρα "θέσεις της ΟΜΛΕ για τα 56 χρό νια από την ίδρυση τον ΚΚΕ".
2. "Λαϊκός Δρυμός", 12.1.1991
3. "Προλεταριακή Σημαία", 12.1.1991.
4. Αχ. Παπαϊωάννου: Η διαθήκη του Νίκου Ζαχαριάδη, ΓΛΑΡΟΣ 1986, σελ. 90
5. Π. Δημητρίου: Η διάσπαση του ΚΚΕ, τόμ. Λ σελ. 82-109, ΘΕΜΕΛΙΟ, 1978.
6. θέσεις για τα σαραντάχρονα του ΚΚΕ (Ψηφίστηκαν στην 9η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, Αύγουστος 1958), "40 χρόνια του ΚΚΕ", σελ. 719,
7. Γράμμα της ΚΕ του ΚΚΕ προς όλα τα μέλη τον Κόμμα τος, μετά την 6η Ολομέλεια. 40 ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΚΚΕ, σελ. 642.
8. Ν. Ζαχαριάδη: Δέκα χρόνια πάλης, σελ. 72, ΠΟΡΕΙΑ 1978
9. 40 ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΚΚΕ, σελ. 646
10. Στο ίδιο
11. Στο ίδιο σελ 648
12. Στο ίδιο σελ. 647

Η ολοκλήρωση του αναθεωρητισμού

Η 6η Ολομέλεια έθεσε λοιπόν τα πρώτα αναθεωρητικά αγκωνάρια. Διακήρυξε την ανάγκη επεξεργασίας νέων προγραμματικών θέσεων που πρέπει να πάρουν υπόψη και να φωτίσουν "τα σπουδαιότατα ζητήματα αρχής της σύγχρονης διεθνούς εξέλιξης που τέθηκαν στο 20ο συνέδριο του ΚΚΣΕ όπως το ζήτημα της ειρηνικής συνύπαρξης των λαών, της δυνατότητας αποτροπής του πολέμου, το ζήτημα των μορφών περάσματος στο σοσιαλισμό.

Λίγο αργότερα, στην 7η Ολομέλεια (Φλεβάρης 57) η γραμμή ολοκληρώθηκε με την ψήφιση προγραμματικής διακήρυξης, με την οποία στρατηγική του ΚΚΕ έγινε η λεγόμενη "ΕΘΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ".Από άποψη ουσίας, η 7η Ολομέλεια είπε πολύ σπουδαιότερα πράγματα από την 6η. Κυριολεκτικά δημιούργησε μια ολοκληρωμένη αναθεωρητική πλατφόρμα, όπου τα μετέπειτα συνέδρια και ολομέλειες δεν πρόσθεσαν σχεδόν τίποτα, μέχρι τη σύσταση του Συνασπισμού το πρόγραμμα του οποίου ασφαλώς σηματοδότησε την πλήρη ενσωμάτωση των αναθεωρητών στο καπιταλιστικό σύστημα.

Το ΠΑΣΟΚ πάντως ουδόλως δικαιούται να εμφανίζεται σαν ο πατέρας της "αλλαγής". Πριν απ' αυτό την εφεύραν οι σφετεριστές του ΚΚΕ. Δεν είναι του παρόντος μια ανάλυση αυτού του προγράμματος. Αξίζει μόνο να σημειώσουμε τον φορέα αυτής της "αλλαγής", που θα ήταν "μια πατριωτική κυβέρνηση συνασπισμού εργατών-αγροτών-μεσαίων στρωμάτων των πόλεων, της εθνικής αστικής τάξης και όλων γενικά των άλλων αντιιμπεριαλιστικών δημοκρατικών δυνάμεων, κυβέρνηση όλων των πατριωτικών κομμάτων και οργανώσεων". Οπως επίσης και την πολιτική απέναντι στους "πατριώτες βιομηχάνους": "προστασία και ενθάρρυνση κάθε βιομηχανικής επιχείρησης εφόσον αυτή θα συντελεί στην εθνική προσπάθεια υπέρ της εκβιομηχάνισης του τόπου και της ανάπτυξης γενικότερα της παραγωγής".

Επίσης "περιοριστικά μέτρα ενάντια στην ασυδοσία των μονοπωλίων". Από κει και πέρα, δεν εκπλήσσει καθόλου, ότι για το πώς και πόσο γρήγορα θα εφαρμοστεί αυτό το πρόγραμμα "θα αποφασίζει κάθε φορά ο λαός με βάση την ελεύθερη ανταλλαγή και πάλη γνωμών και το σεβασμό της θέλησης της λαϊκής πλειοψηφίας"^ ούτε η διακήρυξη, ότι "το ΚΚΕ πιστεύει πως η δημοκρατική αλλαγή είναι δυνατό να πραγματοποιηθεί ειρηνικά χωρίς εμφύλιο πόλεμο και διακηρύχνει πως θα διαθέσει όλες τις δυνάμεις τοι| για να γίνει η δυνατότητα αυτή πραγματικότητα". Και αφού έφτασαν ως εκεί, όπου ως γνήσιοι απόγονοι του Μιλλεράν, υιοθέτησαν την κυβέρνηση συνασπισμού με την "εθνική" αστική τάξη (τύφλα νάχει η κυβέρνηση Τζανετάκη), αφού αναγνώρισαν τον αστικό κοινοβουλευτικό πλουραλισμό, ε δεν είναι παράξενο που διαλύθηκαν και οι οργανώσεις του κόμματος στην Ελλάδα το 1958.

Ο διωγμός του Νίκου Ζαχαριάδη

Ελπίζουμε, όσο κι αν αυτή ήταν μια σύντομη και υποτυπώδης αναφορά στις θέσεις των αναθεωρητών, ότι έγιναν καθαροί οι λόγοι για τους οποίους η πραξικοπηματική απομάκρυνση ταυ Ν. Ζαχαριάδη δεν ήταν το ξήλωμα ενός μόνο προσώπου, μα κυρίως ξήλωμα του επαναστατικού προγράμματος, της στρατηγικής και ταχτικής του ΚΚΕ.

Στο πλαίσιο ακριβώς αυτής της πάλης πρέπει να δούμε τον διωγμό του Νίκου Ζαχαριάδη, που ακολούθησε, φτάνοντας μέχρι τη δολοφονία του. Πώς εξελίχτηκε η σύγκρουση ανάμεσα στον Ζαχαριάδη και τους αναθεωρητές πραξικοπηματίες; Το ζήτημα αυτό αξίζει μια διερεύνηση, ιδιαίτερα γιατί λέχτηκαν και γράφτηκαν πάρα πολλά, ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα. Ας ξεκαθαρίσουμε, λοιπόν, τα κύρια σημεία της ιστορικής διαδρομής του Ζαχαριάδη από το 1956 μέχρι το 1973.
Δεν πρόκειται να ασχοληθούμε με όλη αυτή την κάλπικη ιστοριογραφία που κατέκλυσε τις σελίδες του αστικού τύπου από τον Δεκέμβρη του 1990 και συνεχίζεται ακόμη. Το να αναδείξουμε όλες τις αντιφάσεις, τις εξόφθαλμες ιστορικές ανακρίβειες και τις διαστρεβλώσεις, ανθρώπων εντελώς άσχετων με το κομμουνιστικό κίνημα ή ξεσκολισμένων οπορτουνιστών που άρπαξαν τη γραφίδα, δεν είναι καθόλου δύσκολη υπόθεση. Μόνο που θα μας ξεστράτιζε από το θέμα μας και θα μας ανάγκαζε να γεμίσουμε σελίδες επί σελίδων με ζητήματα που τελικά δεν αξίζει να ασχολείται κανένας μαζί τους.

Πρέπει, όμως, να σημειώσουμε κάτι που σαν κόκκινη κλωστή διαπερνάει όλη αυτή την επιφυλλιδογραφία: ο θαυμασμός για την ηγετική προσωπικότητα του Ζαχαριάδη. Αυτός ο θαυμασμός των αστών, που πολύ θα ήθελαν αυτός ο ηγέτης να ήταν της δικής τους τάξης, ξεπηδά ακόμη και μέσα από τα πιο βρώμικα σχόλια, εκείνα που προσπαθούν να ανακαλύψουν την "αντιφατικότητα του χαρακτήρα" του. Στο αστικό στρατόπεδο έχουμε γνωρίσει μόνο χαμερπείς ηγετίσκους, που στέκονταν σούζα μπροστά στον κάθε Αμερικάνο πρεσβευτή, που κοίταζαν μόνο να σώσουν το τομάρι τους. Και τώρα η ανυποψίαστη Ελλάδα ανακαλύπτει έναν ηγέτη που ποτέ δεν έσκυψε τη μέση του, που δεν δέχτηκε να ανταλλάξει τις ιδέες του ούτε με την ίδια του*τη ζωή, δείχνοντας έτσι ότι ήταν πραγματικός ηγέτης όλων εκείνων των "επώνυμων" και "ανώνυμων" ηρώων του ΚΚΕ που στάθηκαν παλικαρίσια μπροστά στα εκτελεστικά αποσπάσματα.

Ολ' αυτά τα περί "αντιφατικής προσωπικότητας" μοναδικό σκοπό έχουν, με τη δήθεν αντικειμενικότητα τους και με την ηθικολογική-ιδεαλιστική προσέγγιση του ζητήματος, να μειώσουν αυτή την ακτινοβολούσα προσωπικότητα, να διαγράψουν τα βασικά χαρακτηριστικά που, πέρα από τις φυσικές ικανότητες, την ανέδειξαν στη μεγαλύτερη φυσιογνωμία της Ελλάδας του 20ού αιώνα: την επιστημονική μαρξιστική-λενινιστική κατάρτιση και την πίστη στα κομμουνιστικά ιδανικά. Αυτά ακριβώς τα χαρακτηριστικά είναι που καθόρισαν και τη σύγκρουση του Ζαχαριάδη με τους χρουτσιοφικούς.

Ο Ζαχαριάδης δεν είπε ποτέ κουβέντα ενάντια στον Στάλιν, αλλά αντίθετα υπεράσπιζε με πάθος τον σταλινισμό και την Τρίτη Διεθνή, βεβαιώνουν όλοι οι συνομιλητές του, πραγματικοί και υποθετικοί. "Νομίζω, όμως, ότι έβλεπε τον Χρουτσιόφ ως έναν νέο Μπουχάριν, ένα είδος ρεβιζιονιστή, λέει ο γιος του. Αυτή είναι ίσως η καλύτερη απάντηση σε όλους εκείνους που μίλησαν για "μάχη για τις καρέκλες" και "φραξιονιστικό αγώνα". "" ,: Ο Ζαχαριάδης δεν δέχτηκε την επέμβαση της "διεθνούς επιτροπής" που έφτιαξε ο Χρουτσιόφ. Γι' αυτό και φρόντισαν να μην τον αφήσουν να παρευρεθεί στην κακόφημη 6η Ολομέλεια. Μολονότι αυτή η παρασυναγωγή είχε καθαρά πραξικοπηματικό χαρακτήρα και αρκετά επιλεγμένη σύνθεση, δεν ήταν καθόλου σίγουροι, ότι μαριονέτες σαν τον Ντεζ θα μπορούσαν να τα βγάλουν πέρα μ' έναν από τους μπολσεβίκους τριτοδιεθνιστές ηγέτες.

Στη συνέχεια, μέσα στο 1956, τον εξορίζουν στο Μποροβιτσί του Νόβγκοροντ, απαγορεύοντας του κάθε μετακίνηση σε άλλη πόλη της ΕΣΣΔ. Τον πάνε συνοδεία στην 7η Ολομέλεια, πιστεύοντας ότι εκεί θα γίνει το Βατερλό του. Δεν τον αφήνουν να μιλήσει, όπως παραδέχεται ακόμη κι ο δηλωμένος αντιζαχαριαδικός Λ. Ελευθερίου: "Η έβδομη Ολομέλεια, πάντως, ήταν ένα αλαλούμ ανάξιο του κόμματος και της ιστορίας του. Μέσα σε ένα κλίμα έντασης και φανατισμού, ο Ζαχαριάδης προσπαθούσε να μιλήσει, διακοπτόμενος συνεχώς από διάφορους πιστούς του Κολιγιάννη, οι οποίοι του θύμιζαν την κατηγορία του Μάρκου Βαφειάδη. "Είσαι προδότης"...Εδώ αξίζει να σημειώσουμε, ότι στα "πραχτικά" που δημοσιεύει ο Π. Δημητρίου, στο γνωστό βιβλίο του που αναφερθήκαμε παραπάνω, τέτιες στιχομυθίες και διακοπές δεν παρουσιάζονται.

Παρουσιάζεται ένας Ζαχαριάδης να μιλάει ανενόχλητος, για όσο χρόνο θέλει. Κι αυτή η... "μικρή διαφορά" στην περιγραφή αποκαλύπτει τελικά τη "γνησιότητα" των πρακτικών του Δημητρίου. Από το Μποροβιτσί ο Ζαχαριάδης συνεχίζει τις προσπάθειες να δραπετεύσει, αφού επίσημα αρνούνται να του δώσουν διαβατήριο για το εξωτερικό. Αποκορύφωμα, η αίτηση του στην ελληνική πρεσβεία της Μόσχας, με την οποία ζητάει να έρθει στην Ελλάδα και να δικαστεί. Πράξη απίστευτης γενναιότητας, αλλά και σπουδαίας πολιτικής σύλληψης. Το δικαστήριο θα ήταν για τον Ζαχαριάδη ο χώρος επανίδρυσης του ΚΚΕ, ενός ΚΚΕ επαναστατικού, χωρίς τα χρουτσιοφικά βαρίδια. Κι αν ακόμη τον εκτελούσαν, η θυσία του δεν θα πήγαινε χαμένη, θα άφηνε πίσω του ένα έργο τόσο σημαντικό, όσο ήταν εκείνο που επετέλησε, όταν το 1931 αναδείχτηκε, μετά την παρέμβαση της Διεθνούς, σε ΓΓ του κόμματος.

Οι αναθεωρητές, βέβαια, δεν ήταν κουτοί να τον αφήσουν. Κι αυτό το ήξερε ο Ζαχαριάδης. Υπολόγιζε, όμως, στο ντόρο που μπορεί να σηκωνόταν στην Ελλάδα, γι' αυτό και φρόντισε να διοχετευθεί η επιστολή του στον αστικό τύπο. Ομως η ελληνική αστική τάξη, τον φοβόταν το ίδιο με τους αναθεωρητές. Οι επιτελείς της ήδη είχαν δει τη στροφή στο ΚΚΕ και στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα και δεν είχαν καμιά διάθεση να φέρουν τον Ζαχαριάδη στην Ελλάδα, ένα καμίνι που έβραζε τότε από τις εργατικές και αγροτικές κινητοποιήσεις. Γι' αυτό αρνήθηκαν. Ποιος ξέρει και τί παρασκήνιο μεσολάβησε ανάμεσα σε Ελληνες και Σοβιετικούς. Το αποτέλεσμα ήταν να δοθεί εντολή εξόντωσης του Ζαχαριάδη, εξαφάνισης του από προσώπου της γης. Η Κουκούλου (μάλλον κατά λάθος) ομολογεί αυτό που όλοι οι κομμουνιστές ήξεραν: "Η τότε καθοδήγηση του Κόμματος πήρε θέση ότι ο Ν. Ζαχαριάδης έκανε μια απαράδεκτη αντικομματική ενέργεια, και εισηγήθηκαν να σταλεί εξορία. Πράγμα που έγινε και στάλθηκε στο Σοργκούτ σε περιορισμό.

Και ο Π. Δημητρίου επιβεβαιώνει: "Με απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος ο Ν. Ζαχαριάδης εστάλη στο Μποροβίτσι. Εκεί, όμως, θεωρήθηκε επικίνδυνος, λόγω των ποικίλων δράστηριοτήτων του και η ηγεσία τον κόμματος εισηγήθηκε την εξορία τον στο Σοργκούτ.. Πόσο ελεεινή και κατάπτυστη παρουσιάζεται, μετά από αυτές τις ομολογίες, η δήλωση του Μπορίς Πονομαριόφ, δήλωση διεστραμμένου, εγκληματικού εγκεφάλου: "Κατόπιν, η ηγεσία του ΚΚΕ ζήτησε να τεθεί ένα τέλος σ' αυτή τη διαμάχη. Παραιτήθηκαν και οι δύο: και ο Ζαχαριάδης και ο Μάρκος. Ο Μάρκος πήγε στο Νότο, νομίζω στο Σαράτοφ, και ο Ζαχαριάδης σε μια άλλη πόλη, πριν πάει στο Σοργκούτ, δεν θυμάμαι σε ποια ακριβώς. Και ίσως ζήτησε και ο ίδιος ο Ζαχαριάδης να πάει στο Σοργκούτ, γιατί τότε το Σοργκούτ γινόταν κέντρο της βιομηχανίας πετρελαίου. Η πόλη μεγάλωνε, ο ίδιος ζήτησε να πάει εκεί. Και πήγε. Ισως η διανοητική τον κατάσταση δεν ήταν καλή, και συνέβη έτσι αυτό το δυσάρεστο γεγονός.

Αξίζει εδώ ένα σχόλιο όχι μόνο για την "Ηρωδιάδα", όπως την ονόμασαν οι πολιτικοί πρόσφυγες της Τασκένδης, Ρ. Κουκούλου, αλλά και για τον Χ. Φλωράκη, που προσπαθεί να πείσει μέσω των επιρροών του στον αστικό τύπο, ότι ο ίδιος δεν έχει καμία ευθύνη, γιατί τότε ήταν φυλακή στην Ελλάδα. Ωστε έτσι λοιπόν! Οι ηγεσίες δεν είναι συλλογικές, ούτε η ευθύνη. Και ο Φλωράκης είναι "άμοιρος του αίματος τούτου", γιατί ήταν φυλακή στην Ελλάδα. Και πώς αντιμετώπισε το ζήτημα όταν βγήκε και μάλιστα έγινε ΓΓ, τί έκανε τόσα χρόνια, τί κάνει ακόμη και τώρα που βουίζει ο κόσμος;
Αξίζει, όμως και μια αναφορά σ' έναν της "επαναστατικής ανανέωσης". Δηλώνει ο Ευτυχής Μπιτσάκης: "Πρέπει να σας πω ότι έχω και γω μια μικρή ευθύνη για το θέμα Ζαχαριάδη, μια που ήμουν μέλος της ΚΕ τον ΚΚΕ εκείνη την περίοδο. Η ευθύνη μου έγκειται στο ότι δεν υποψιαζόμουν το τί συνέβαινε και το τί μπορούσε να συμβεί. Γιατί πρέπει να σας πω ότι το Πολιτικό Γραφείο δεν είχε ενημερώσει ούτε καν τα μέλη της ΚΕ- εγώ τουλάχιστον είχα πλήρη άγνοια για το τί συνέβαινε.

Μικρή, λοιπόν, η ευθύνη τσυ κ. Μπιτσάκη, γιατί... δεν ήξερε. Πόση αδιαντροπιά μπορεί να κρύβει ένας αξιοσέβαστος καθηγητής! Οταν και οι πέτρες ακόμη ήξεραν, ότι ο Ζαχαριάδης ήταν εξόριστος στο Σοργκούτ (μέχρι αντικομμουνιστικοί ραδιοσταθμοί το είχαν μεταδώσει) κι ο Μπιτσάκης κάνει τώρα τον έκπληκτο και τον ανήξερο, όπως ακριβώς ο Φλωράκης, ο Ανδρουλάκης και όλοι οι άλλοι. Ποιόν προσπαθεί να κοροϊδέψει ο κ. Μπιτσάκης; Ξέχασε την 11η Ολομέλεια της ΚΕ στις 30 Ιούνη του 1967, που ασχολήθηκε με το ζήτημα της εξορίας του Ζαχαριάδη και των απεργιών πείνας που έκανε; Τόσο ασθενή μνήμη έχει ο κ. καθηγητής; Τελικά, όλοι οι οπορτουνιστές, ο καθένας με το δικό του τρόπο, προσπαθούν να βγάλουν την ουρά τους απέξω, να δείξουν στον ελληνικό λαό καθαρά τα χέρια τους, που όμως είναι λερωμένα από τα αίμα του Ν. Ζαχαριάδη.

Η δολοφονία

Στο Σοργκούτ ο Ζαχαριάδης δεν κάθεται με σταυρωμένα χέρια. Κάνει επανειλημμένες απόπειρες δραπέτευσης και απεργίες πείνας, με αίτημα να του δοθεί ταυτότητα πολιτικού πρόσφυγα και ελευθερία μετακίνησης, με προφανή σκοπό να δραπετεύσει στο εξωτερικό. Οι δεσμώτες του σκληραίνουν. Παρακολουθούν κάθε του κίνηση. Μετά τις δραπετεύσεις (ο Ζαχαριάδης ήταν ιδιοφυΐα στα ζητήματα παρανομίας και είχε πλουσιότατη προσωπική πείρα), εγκαθιδρύουν φυλάκιο έξω από το σπίτι που έμενε και φρουρά, ώστε να μην τους ξεφεύγει από τα μάτια ούτε δευτερόλεπτο.

Του απαγορεύουν κάθε αλληλογραφία πολιτικού περιεχομένου, ελέγχουν εξονυχιστικά τα παιδιά του και τους παίρνουν κάθε γράμμα που κουβαλούσαν, όταν έφευγαν από τον τόπο εξορίας του πατέρα τους. Κανένας άλλος δεν μπορεί να πλησιάσει στο Σοργκούτ και προπαντός να συναντηθεί με τον Ζαχαριάδη. Ταυτόχρονα, συνεχίζουν την ταχτική των εκβιασμών, προσπαθώντας να πετύχουν έναν κάποιο συμβιβασμό. Κλιμάκια της αναθεωρητικής κλίκας πήγαν αρκετές φορές στο Σοργκούτ, προσπαθώντας να πετύχουν κάποια συμφωνία με τον Ζαχαριάδη, ζητώντας του να κάνει δήλωση παραίτησης από κάθε πολιτική δραστηριότητα, ώστε να τον στείλουν κάπου στο Νότο. Συναντούν απέναντι τους βράχο.

Ο Ζαχαριάδης δεν δέχεται κανένα όρο και τους πολεμά όπως μπορεί, με τις απεργίες πείνας. Ετσι φτάνουμε στα 1973. Στην Ελλάδα αρχίζει η "φιλελευθεροποίηση". Ολα δείχνουν ότι βαδίζουμε προς μεταπολίτευση και στους κύκλους των πολιτικών προσφύγων ανάβει και πάλι ο πόθος του επαναπατρισμού. Οι ρεβιζιονιστές έχουν ήδη διασπαστεί και το "ορθόδοξο" κομμάτι έχει φιλοδοξίες, αλλά δεν διαθέτει καμιά ουσιαστική δύναμη μέσα στην Ελλάδα, αφού το κόμμα είχε ήδη διαλυθεί μέσα στην ΕΔΑ και οι οργανώσεις που άρχισαν να στήνουν επί χούντας δεν είχαν καμιά σχέση με τις παλιές παράνομες οργανώσεις του ΚΚΕ.

Μπορεί κανένας εύκολα να φανταστεί, τί θα σήμαινε ταυτόχρονη παρουσία στην Ελλάδα, το 1974, της φλωρακικής ηγεσίας και του Νίκου Ζαχαριάδη! Ο κύβος είχε πια ριχτεί: ο Ζαχαριάδης έπρεπε να φύγει από τη ζωή. Η εξορία του στη Σιβηρία δεν ήταν πια αρκετή για να τον κρατήσει στην αφάνεια. Αν άρχιζαν να γυρίζουν οι πολιτικοί πρόσφυγες θα έπρεπε να γυρίσει κι αυτός. Στις 10 Αυγούστου του 1973 (με δέκα μέρες καθυστέρηση, δηλαδή) ανακοινώνουν, ότι ο Νίκος Ζαχαριάδης "πέθανε από την καρδιά του". Δεκαεφτά χρόνια αργότερα μας δίνουν μια άλλη εκδοχή: "ο Ζαχαριάδης αυτοκτόνησε. Είχε απειλήσει με αυτοκτονία, αν δεν τον άφηναν να φύγει κι έκανε πράξη την απειλή του, μόλις πέρασε η προθεσμία που είχε δώσει".

Οι αντιφάσεις στην όλη ιστορία είναι πολύ χοντρές για να γίνει πιστευτή και η δεύτερη εκδοχή. Ο γιος του δηλώνει, ότι παρέδωσε μια επιστολή στη μητέρα του, ένα δυο μήνες πριν τον θάνατο του Ζαχαριάδη, η οποία τη διάβασε αμέσως και γι' αυτό έστειλαν τον Λουλέ στο Σοργκούτ να τον μεταπείσει.. Η Κουκούλου δηλώνει, ότι ο γιος της της έδωσε την επιστολή τη μέρα της κηδείας και τότε έμαθε για την απειλή αυτοκτονίας, προσθέτοντας, ότι "αυτό το βεβαιώνουν και με γράμμα τους τα δυο παιδιά". Ταυτόχρονα, όμως, λέει ότι "στην καθοδήγηση του κόμματος εκείνη την εποχή ήρθε ειδοποίηση από τον Ζαχαριάδη, ότι ήταν πολύ αγανακτισμένος και απειλεί ότι θα αυτοκτονήσει.

Αποφάσισε η καθοδήγηση του κόμματος και έστειλε εκπρόσωπο τον Κώστα Λουλέ.... Ποιος λέει αλήθεια, ο γιος ή η μάνα; Κι αν δεν υπήρξε επιστολή, πώς έφτασε η "ειδοποίηση από το Σοργκούτ στην καθοδήγηση του κόμματος"; Και πού είναι αυτή η επιστολή; Γιατί δεν δίνεται στη \δημοσιότητα; Στα ΝΕΑ, "έγκυροι κύκλοι του ΚΚΕ" δηλώνουν, ότι η επιστολή βρίσκεται μόνο στα αρχεία του ΚΚΣΕ. Η ΑΥΓΗ απευθύνεται στο Ιστορικό Τμήμα της ΚΕ του "Κ"ΚΕ και από κει της λένε να απευθυνθεί στον "Ριζοσπάστη" που έχει την επιστολή. Ο "Ριζοσπάστης" δηλώνει έκπληκτος και την ξαναστέλνει στο Ιδεολογικό τμήμα!.

Είναι φανερό, ότι αυτή η επιστολή, αν τελικά υπάρχει και είναι γνήσια, καίει και μάλλον αποδείχνει το αντίθετο από την εκδοχή της αυτοκτονίας. Αν απόδειχνε μόνο αυτό, τότε οι αναθεωρητές είχαν κάθε συμφέρον να τη δώσουν στη δημοσιότητα για να κλείσουν την υπόθεση, η οποία έτσι κι αλλιώς συνεχίζεται. Η σκυτάλη της "αυτοκτονιολογίας" περνάει στον Γ. Μαύρο της "ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ", που πάει στο Σοργκουτ και, ω του θαύματος, ανακαλύπτει τον ιατροδικαστή Πλετενιόφ, ο οποίος... ανοίγει σ' αυτόν την καρδιά του. Βλέπετε, 17 χρόνια ο άνθρωπος... περίμενε έναν Ελληνα. Τί λέει ο ιατροδικαστής; Οτι τον πήγε η ΚGΒ σ' ένα ξενοδοχείο, όπου είδε τον Ζαχαριάδη σ' ένα κρεβάτι, με τη θηλιά στο λαιμό. Μολονότι η ετεροχρονισμένη ιατροδικαστική μαρτυρία βρωμάει (αλήθεια, γιατί να μην λέει και τώρα ψέμματα;), ας πούμε πως είναι έτσι.

Ποιος μας λέει, όμως, ότι ο Ζαχαριάδης πέρασε μόνος του τη θηλιά στο λαιμό και δεν του την πέρασαν; Κι όμως, ο αναμφισβήτητα ευφυής δημοσιογράφος ούτε που αναρωτιέται γι' αυτή την εκδοχή, μολονότι η πιο στοιχειώδης δεοντολογία του επέβαλε να τη διερευνήσει, αφού δεν έχει την παραμικρή μαρτυρία που να λέει έστω ότι τον βρήκαν κρεμασμένο. Αντίθετα, αρχίζει όλα τα ρεπορτάζ του με την εκδοχή της αυτοκτονίας, θέλοντας να επιβάλλει στον αναγνώστη του την ιδέα, πιστός στη διαφημιστική (για να μη πούμε γκαιμπελική) λογική: η επανάληψη του ίδιου πράγματος, "σφηνώνει" την ιδέα στο μυαλό του "δέκτη". Ο σκοπός της "αυτοκτονιολογίας" είναι προφανής. Να μειωθεί η επαναστατική προσωπικότητα του Ζαχαριάδη ("στο τέλος δεν άντεξε"), να αφαιρεθεί κάθε ουσιαστικό πολιτικό στοιχείο της δράσης του μετά το αναθεωρητικό πραξικόπημα, να παρουσιαστεί σαν ένας σκληροτράχηλος άνθρωπος που έδινε μόνο μια προσωπική μάχη, φτάνοντας κάποτε στην απελπισία και την αυτοκτονία.

Ολα, όμως, δείχνουν, ότι ο Ζαχαριάδης δολοφονήθηκε. Ολη η δράση του έδειχνε, ότι δεν συμβιβαζόταν με τίποτα, αλλά πάλευε με όποιο μέσο είχε στη διάθεση του. Η πολιτική του διορατικότητα (ενημέρωση είχε από το ραδιόφωνο) του επέτρεπε να διακρίνει αυτό που διέκριναν όλοι (και οι διώκτες του): ότι στην Ελλάδα διαγράφεται μεταπολίτευση, οπότε οι συνθήκες θα άλλαζαν και γι' αυτόν. Δεν ήταν αφελής να πιστεύει, ότι η αυτοκτονία του θα μπορούσε να λειτουργήσει έστω σαν πράξη καταγγελίας, αφού ήξερε καλά ότι θα την "έθαβαν". Πώς λοιπόν έφτασε στην αυτοκτονία, χωρίς να φροντίσει καν να δημοσιοποιήσει τις απόψεις του; Ολη του η ιστορία μαρτυρεί ακριβώς για το αντίθετο κι είναι σίγουρο, ότι τον δολοφόνησαν για να εξαφανίσουν κάθε δυνατότητα πολιτικής του δράσης, στις νέες συνθήκες που διαφαινόταν.

Ο Ζαχαριάδης δεν ήταν όποιος όποιος. Δεν ήταν μόνο ο ιστορικός ηγέτης του ΚΚΕ, αλλά ένας από τους ιστορικούς ηγέτες της Τρίτης Διεθνούς, ήταν δηλαδή κίνδυνος-θάνατος για τον αναθεωρητισμό.
Προβοκάτσιες

Ο Ζαχαριάδης στην εξορία του δεν περιοριζόταν, βέβαια, μόνο σε απεργίες πείνας. Δούλευε ακούραστα θεωρητικά (αυτό μαρτυρούν και οι κάτοικοι του Σοργκούτ στην έρευνα του Μαύρου). Αλλωστε, ήταν πολυγραφότατος και δεν τον σταμάτησε ούτε η μεταξική φυλακή (εκεί έγραψε τις "θέσεις για την ιστορία του ΚΚΕ" και τον "Αληθινό Παλαμά"). ΤΙ έγινε όλο αυτό το έργο; Ασφαλώς, το μεγαλύτερο τμήμα του πρέπει να βρίσκεται στα αρχεία της ΚGΒ. Πρέπει, όμως, να πιθανολογήσουμε, ότι ο Ζαχαριάδης κάπου (σε κάποιους) στο Σοργκούτ άφησε γραφτά του. Ισως κάποτε η ιστορία μας τα αποκαλύψει. Εδώ οφείλουμε μια μικρή αναφορά στα "γραπτά" του Ζαχαριάδη, που εδώ και χρόνια κυκλοφορούν με μοναδικό σκοπό να δημιουργήσουν σύγχυση και να σκυλεύσουν τη μνήμη του. Και ασφαλώς πρέπει να ξεκινήσουμε από τον Αχ. Παπαϊωάννου και τη γνωστή "Διαθήκη του Ν. Ζαχαριάδη". Ο κύριος αυτός, ενεργώντας σαν κοινός προβοκάτορας, κατασκεύασε έναν Ζαχαριάδη στα μέτρα του ΠΑΣΟΚ, προκειμένου να εγκλωβίσει σ' αυτό το κόμμα μια μερίδα των επαναπατρισθέντων πολιτικών προσφύγων (πρέπει να σημειωθεί, ότι ο Παπαϊωάννου είναι από τους ελάχιστους Σλαβομακεδόνες που επέτρεψε το ΠΑΣΟΚ να επαναπατρισθούν, για ευνόητους λόγους). Ο Παπαϊωάννου ποτέ δεν πήγε στο Σοργκούτ κι αυτό αποδεικνύεται από το ίδιο το βιβλίο του. Δηλώνει ότι συνάντησε τον Ζαχαριάδη στο σπίτι του, στον πρώτο όροφο ενός δίπατου κτιρίου στην οδό Παυλωφ.

.Ο Μαύρος απέδειξε, ότι ο Ζαχαριάδης έμενε στο Σοογκούτ διαδοχικά σε τρία σπίτια: Λένιν 29, Κεντρόβαγια 7, Ναγκόρναγια 31. Δημοσίευσε μάλιστα και φωτογραφίες που δείχνουν ότι κανένα δεν είναι δίπατο! Οι συνεντεύξεις του Μαύρου, επίσης, αποκάλυψαν ότι και στα δυο σπίτια υπήρχε απέξω φυλάκιο της Μιλίτσια (ξύλινο στη Ναγκόρναγια, σιδερένιο στην Κεντρόβαγια). Ο Παπαϊωάννου γράφει, ότι ανενόχλητος μπήκε στο σπίτι, χωρίς να τον σταματήσει κανένας, χωρίς να δει κανέναν απέξω! Ας αφήσουμε δε το παραμύθι, ότι η ΚGΒ δεν έψαξε το τακούνι του παπουτσιού και δεν βρήκε τις "σημειώσεις" του. Οποιος έχει διαβάσει αστυνομική φιλολογία θα έχει δει, ότι όλοι οι "ήρωες" της στο τακούνι κρύβουν τις σημειώσεις τους! Κι αυτά τα ψέματα να μην υπήρχαν, όμως, το ίδιο το περιεχόμενο της "διαθήκης" αποκαλύπτει τον προβοκατόρικο ρόλο του Παπαϊωάννου. Μια σύγκριση με τις αποφάσεις της 3ης Συνδιάσκεψης του ΚΚΕ (1950) είναι αποκαλυπτική.

Ο Ζαχαριάδης όχι μόνο εμφανίζεται από τον Παπαϊωάννου αντισταλινικός, αλλά εμφανίζεται να έχει αναθεωρήσει και όλες τις απόψεις του. Ακόμη και τη γνωστή θέση για το "βορειοηπειρωτικό" τον βάζει να υπερασπίζεται, σε απάντηση τάχα στη δεξιά που ξεπουλά τα εθνικά συμφέροντα. Αντίθετα, όλες οι άλλες μαρτυρίες (και πρώτα πρώτα των ίδιων των αναθεωρητών) επιβεβαιώνουν, ότι ο Ζαχαριάδης δεν είχε αλλάξει καμιά του άποψη, ιδιαίτερα για τον ΔΣΕ και τη μετεμφυλιακή ταχτική.
Ο Παπαϊωάννου αποκαλύπτεται κι από πολλά άλλα. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε, ότι βάζει στο στόμα του Ζαχαριάδη κριτική ενάντια στην ομάδα Ράφτη-Λακαρέα, που τάχα τον έβγαζαν "πράχτορα του Στάλιν". Οταν είναι γνωστό, ότι η ομάδα αυτή ήταν πραγματικά σταλινική και δέχτηκε τα μεγαλύτερα πλήγματα στην Τασκένδη (ψυχιατρεία και φυλακές). Μπορούμε μάλιστα να αναφέρουμε όχι μόνο συνεντεύξεις του αείμνηστου Κ. Κυργιάννη (Λακαρέα) στον "Οχτώβρη", αλλά να καταθέσουμε και τη μαρτυρία συντρόφων μας: τα τελευταία λόγια του Λακαρέα, λίγο πριν ξεψυχήσει σε νοσοκομείο της Αθήνας, ήταν "ζήτω ο Στάλιν"!

Επίλογος

Το άρθρο αυτό δεν πρέπει να θεωρηθεί σαν μια τελική τοποθέτηση γύρω από την ιστορία του Νίκου Ζαχαριάδη, που είναι αξεχώριστη από την ιστορία του ΚΚΕ και της Ελλάδας του 20ού αιώνα, θελήσαμε περισσότερο να δώσουμε μια σύντομη απάντηση στην αστική και αναθεωρητική "ζαχαριαδολογία" των ημερών. Ο Νίκος Ζαχαριάδης και μέσα από τον τάφο του εκδικείται, πλήττει τον αναθεωρητισμό. Χρέος δικό μας δεν είναι μόνο να τιμούμε τη μνήμη του μπολσεβίκου ηγέτη, αλλά να στεκόμαστε πιστοί στη διδασκαλία του, να ακολουθούμε το παράδειγμα του, να συνεχίσουμε το έργο του.