Η πείνα στην Αθήνα - Ταξικά προσδιοριζόμενες όψεις της κατοχικής καθημερινότητας ή πώς το κράτος σε σύμπνοια με τους μαυραγορίτες "οργάνωσε" τον λιμό στην πρωτεύουσα

Του Γ.Γ.

Μέρα που είναι σήμερα, λέω να αναδημοσιεύσω στον ιστότοπο μας ένα μεγάλο κείμενο από το προσωπικό μου blog, το οποίο αποτελεί αναπαραγωγή ενός ιστορικού κειμένου που είχε πρωτοδημοσιευτεί στο περιοδικό "Antifa" τ45&46. Κι αυτό γιατί πιστεύουμε ακράδαντα ότι η ιστορική μνήμη πρέπει να μείνει άσβεστη και για να αντισταθούμε στους παραχαράκτες της σύγχρονης ιστορίας μας.  

Ο πόλεμος ήταν ίσως εκείνη η στιγμή όπου η ταξική θέση δεν μπορούσε να λειανθεί. Αυτός που δεν είχε λεφτά δεν μπορούσε να πάρει καμία παράταση πλέον. Ο μπακάλης δεν είχε τεφτέρι για να του πει “γράψτα”. Και τι να έγραφε; Κάτι που τη μια μέρα έκανε 100 δραχμές, την άλλη μπορεί να εκτοξευόταν στις 10.000. Και ποιος θα εξοφλούσε το λογαριασμό; Κάποιος που μέχρι χθες είχε δουλειά και μπορούσε να εγγυηθεί ότι στο τέλος του μήνα θα έδινε τα χρωστούμενα, την επομένη ήταν άνεργος και χωρίς πόρους.

Στην κατοχή, οι προϋπάρχουσες ταξικές αντιθέσεις φόρεσαν τα καλά τους και παρέλασαν χωρίς προσχήματα στους κεντρικούς δρόμους. Στην περίπτωση της διάθεσης των τροφίμων, του στρατηγικής σημασίας αυτού προϊόντος, η ταξική θέση μεταφραζόταν στις πιθανότητες που είχε κάποιος να βρει τα είδη εκείνα που θα του επέτρεπαν να μην πεθάνει από ασιτία. Άρα, λοιπόν, όταν μιλάμε για τα τρόφιμα δεν πρέπει να σκεφτόμαστε τόσο με όρους επάρκειας-ανεπάρκειας όσο με όρους προσβασιμότητας.

Ας γίνουμε, όμως, πιο συγκεκριμένοι. Η πείνα στην κατοχή δεν ξέσπασε επειδή ένα βράδυ ξαφνικά εξαφανίστηκαν τα τρόφιμα από τις προθήκες των μαγαζιών, αλλά επειδή όλο και μεγαλύτερα κοινωνικά κομμάτια, λόγω της ταξικής τους θέσης, αδυνατούσαν μέσα στον πόλεμο να εξασφαλίσουν πρόσβαση στα τρόφιμα.

Δεν υπονοούμε εδώ ότι ο θαλάσσιος αποκλεισμός της χώρας από τον αγγλικό στόλο, η επίταξη των μέσων μεταφοράς, οι ελλείψεις στα καύσιμα, οι καταστροφές στο οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο, η παρουσία των γερμανικών και ιταλικών στρατιωτικών δυνάμεων και τόσοι άλλοι παράγοντες δεν έπαιξαν ρόλο στη διαμόρφωση της ζοφερής πραγματικότητας της κατοχής. Λέμε, όμως, ότι όλα αυτά τα τεράστια εμπόδια σε καιρό πολέμου δεν είναι αρκετά για να εξηγήσουν την καταστροφή και το θάνατο. Μάλιστα, η παρουσίασή τους ως εξόφθαλμων και αυταπόδεικτων αιτίων μάλλον στρογγυλεύει την κατάσταση παρά την ερμηνεύει.

Κάπως έτσι προκύπτουν οι ομογενοποιητικές, σχεδόν εξισωτικές (και γι' αυτό καθησυχαστικές) αφηγήσεις για την πείνα. ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ