Χρυσός, δολάριο, ευρώ και "εμπιστοσύνη σε χάρτινους πύργους": Μερικές σκέψεις

Τα έχουμε πει πολλές φορές εδώ και χρόνια για το χρυσό, και δεν έχει νόημα να τα ξαναπούμε.

Έχει ωστόσο νόημα νομίζω να δούμε την εξής σκέψη:

Κάποτε, το χρήμα της ανθρωπότητας (ο χρυσός) ήταν επίσης και το νόμισμα της. Αυτόν χρησιμοποιούσε για τις συναλλαγές της.

Στη συνέχεια, το νόμισμα έγινε χάρτινο, διατηρώντας όμως τη σύνδεση του με το χρήμα (το χρυσό). Για κάθε νόμισμα που κυκλοφορούσε, υπήρχε ο αντίστοιχος χρυσός στα θησαυροφυλάκια του κράτους που είχε τυπώσει το εκάστοτε χαρτονόμισμα.

Στις μέρες μας, η καπιταλιστική ανάπτυξη βάθυνε τόσο πολύ που απαιτούσε να καταργηθεί η σύνδεση νομίσματος-χρήματος ("κανόνας του χρυσού"), ώστε να τυπωθούν όσα νομίσματα κρίνουν απαραίτητα τα κράτη, χωρίς περιορισμούς.

Τι είναι λοιπόν τα νομίσματα του σήμερα;

Δεν έχουν αντίκρυσμα σε χρυσό, ούτε σε ασήμι, ούτε σε οτιδήποτε άλλο χειροπιαστό. Πού βασίζονται λοιπόν;

Βασίζονται 100% στην πίστη ("εμπιστοσύνη"). Πάντα η πίστη είναι σημαντικός παράγοντα,ς ωστόσο πλέον τα νομίσματα που κυκλοφορούν έχουν αξία καθαρά επειδή έτσι πιστεύει ο κόσμος. Αν ο κόσμος πάψει να το πιστεύει αυτό, και θεωρήσει ότι τα νομίσματα δεν έχουν αξία, τότε η αξία τους θα μηδενιστεί. Άλλωστε, τα σημερινά νομίσματα δεν είναι τελικά τίποτα άλλο από κομμάτια χαρτιά με μερικές ωραίες ζωγραφιές, και την υπογραφή του Τρισέ, του Μπέρνακι και των άλλων κεντρικών τραπεζιτών.

Πόσο εμπιστεύεστε λοιπόν την υπογραφή του Τρισέ, του Μπέρνακι και των άλλων "παιδιών";

Πολλοί λένε "ο χρυσός είναι φούσκα", ή "δε με ενδιαφέρει εμένα να επενδύσω τα λεφτά μου σε χρυσό, διότι δε θέλω να επενδύω, θέλω τα λεφτά μου να είναι σταθερά και να έχω το κεφάλι μου ήσυχο".

Στην πραγματικότητα βέβαια, οι άνθρωποι αυτοί δεν έχουν καθόλου λεφτά. Έχουν νομίσματα.

Ολόκληρη η ανθρωπότητα αυτή τη στιγμή, έστω και χωρίς να το καταλαβαίνει, συμμετέχει σε ένα "πείραμα" όπου είμαστε όλοι επενδυτές. Έχουμε επενδύσει τα χρήματα μας σε νομίσματα (πέρα από άλλες επενδύσεις που μπορεί να έχει κάνει κάποιος, όπως πχ μετοχές, κτλ).

Τα νομίσματα αυτά, όπως κάθε επένδυση, ανεβοκατεβαίνουν, και μπορεί να έχεις κέρδη ή χασούρα, ή και να χάσεις εντελώς τα λεφτά σου (αν η αξία του νομίσματος στο οποίο έχεις επενδύσει μηδενιστεί - υπερπληθωρισμός).

Αντίθετα, ο χρυσός ως χρήμα (και όχι νόμισμα) μένει σταθερός. Μέσα σε χιλιάδες χρόνια ιστορίας, η αξία του δεν έχει ποτέ μηδενιστεί, και ούτε βέβαια έχει αλλάξει ιδιαίτερα. Ο χρυσός απλά μένει σταθερός, ως αποθήκη του πλούτου που παράγεται μέσω της εργασίας.

Όσο για την "άνοδο του χρυσού", τα έχουμε ξαναπεί: Η ισοτιμία του χρυσού έναντι των νομισμάτων σπάει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο ΟΧΙ γιατί ο χρυσός ανεβαίνει, αλλά γιατί σήμερα τα νομίσματα πέφτουν.

Έτσι, όλοι όσοι αναζητούν τη σταθερότητα και θέλουν να αποταμιεύσουν ένα μέρος τους πλούτου τους που τους περισσεύει, στην πραγματικότητα θα έπρεπε να καταφύγουν στο χρυσό. Δυστυχώς, είναι οικονομικά αμόρφωτοι (η άρχουσα τάξη έχει φροντίσει για αυτό, και η αριστερά δεν τα έχει πάει και πολύ καλύτερα).

Έτσι, θεωρούν ότι τα νομίσματα είναι αυτό που μένει σταθερό, και ότι ο χρυσός είναι αυτό που μεταβάλλεται. Αυτή η αντεστραμμένη εικόνα βολεύει βέβαια την άρχουσα τάξη, γι' αυτό και την προβάλει, διότι της επιτρέπει να κατακλέβει τον κόσμο υποτιμώντας το νόμισμα, χωρίς ο λαός να το πολυκαταλαβαίνει (μιας και στο μυαλό των περισσότερων, το νόμισμα είναι η σταθερά, και ο χρυσός η μεταβλητή, και επειδή οι περισσότεροι δεν θέλουν να επενδύουν σε κάτι μεταβλητό, αλλά σε κάτι σταθερό, επιλέγουν...το νόμισμα αντί για το χρυσό. Το εντελώς αντίθετο δηλαδή).

Έχοντας λοιπόν θέσει πλέον τις απαραίτητες θεωρητικές βάσεις, μπορούμε εύκολα να κατανοήσουμε τις νομισματικές -και όχι μόνο- εξελίξεις που μας έφεραν ως εδώ:

Ειδικά μετά την πτώση της ΕΣΣΔ, και την ενσωμάτωση του "ανατολικού μπλοκ" και της Κίνας στην παγκόσμια αγορά, ο παραγωγικός ιστός της Δύσης αποσαθρώθηκε, διότι οι βιομήχανοι έφυγαν μαζικά προς την Ασία (λόγω κυρίως του χαμηλού "εργατικού κόστους").

Η Δύση θα είχε καταρρεύσει εδώ και καρό, αν δε γιγάντωνε τον τραπεζικό δανεισμό, για να "κρύψει" τη φυγή του βιομηχανικού κεφαλαίου.

Τα δάνεια όμως αυτά δε μπορούν να αποπληρωθούν, και έτσι η Δύση τώρα πλέον ούτε παραγωγικό ιστό έχει, αλλά έχει παράλληλα φορτωθεί και ένα τεράστιο χρέος (το οποίο βέβαια η άρχουσα τάξη το φορτώνει όλο στις πλάτες των λαών).

Από τη στιγμή που τα δάνεια δε μπορούν να αποπληρωθούν, οι τράπεζες είναι χρεωκοπημένες (όπως πχ είδαμε ξεκάθαρα με το λουκέτο της Λέμαν Μπράδερς).

Προκειμένου να η χρεωκοπήσει το παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα, τα κράτη ουσιαστικά τους χαρίζουν αμύθητα ποσά (πχ μέσω "πακέτων σωτηρίας" ή άλλων έμμεσων επιδοτήσεων).

Επειδή τα ποσά αυτά είναι αμύθητα, τα κράτη τυπώνουν φρέσκο πληθωριστικό "χρήμα" (νόμισμα), υποτιμώντας το.

Η πολιτική αυτή της χωρίς όρια εκτύπωσης χρήματος υποστηρίζεται κυρίως από τις τράπεζες, αλλά και από τους βιομήχανους, διότι όσο το νόμισμα υποτιμάται, τόσο μειώνεται (έμμεσα) και ο μισθός του εργάτη που πληρώνεται σε αυτό το νόμισμα. Έτσι, μπορούν να κάνουν και φτηνότερες εξαγωγές, και άρα να είναι και πιο "ανταγωνιστικοί", αυξάνοντας αυτές τις εξαγωγές.

Επειδή όλα τα κράτη θέλουν να σώσουν τις τράπεζες τους, και να ενισχύσουν τις εξαγωγές των ντόπιων βιομήχανων έναντι των ξένων ανταγωνιστών τους, όλα τα κράτη τυπώνουν χρήμα. Εξ ου και η φράση "νομισματικός πόλεμος".

Μάλιστα, θυμίζουμε ότι πριν 8 μήνες ο υπουργός οικονομικών της Βραζιλίας είχε πει ότι θα έκαναν μια εκεχειρία σε αυτό τον πόλεμο - τώρα όμως οι εχθροπραξίες ξανάρχισαν πολύ έντονα, καθώς η Ελβετία και η Ιαπωνία άρχισαν επίσημα να τυπώνουν κι άλλο χρήμα για να υποτιμήσουν τα νομίσματα τους.

Την ίδια ώρα, στην ευρωζώνη υπάρχουν πλέον στο προσκήνιο χώρες όπως η Ισπανία και -κυρίως- η Ιταλία, που έχουν πολύ μεγάλο οικονομικό μέγεθος και αντίστοιχα μεγάλο τραπεζικό τομέα. Μιάμε λοιπόν για τεράστια χρέη, που για να καλυφθούν, δεν αρκούν καν αυττά τα δισεκατομμύρια που ήδη έχουν τυπωθεί. Χρειάζονται ακόμα περισσότερα.

Δείτε έναν πανεπιστημιακό καθηγητή που αρθρογραφεί σήμερα στους Financial Times, και εκλιπαρεί την ΕΚΤ να τυπώσει χρήμα με τη σέσουλα για να γλιτώσουν οι τράπεζες από τη χρεωκοπία:

Μόνο η ΕΚΤ μπορεί να σταματήσει την κρίση

Η μετάδοση της κρίσης στην ευρωζώνη δείχνει ασυγκράτητη. Οι επενδυτές οδήγησαν σε νέα υψηλά τις αποδόσεις των ισπανικών και των ιταλικών ομολόγων καθώς εντείνονται οι ανησυχίες ότι το τελευταίο πακέτο που συμφωνήθηκε για την Ελλάδα δεν αρκεί για να σταματήσει η σήψη στην Ευρώπη.

Η δυναμική μετάδοσης στις αγορές κρατικών ομολόγων μπορεί να ανακοπεί εάν κάποιος θελήσει να αναλάβει τον ρόλο του έσχατου πιστωτή. Ο μόνος οργανισμός που μπορεί να αναλάβει αυτόν τον ρόλο είναι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Η ΕΚΤ αρχικά λειτούργησε σε αυτό το μοτίβο, αλλά διστακτικά, ενώ προσφάτως κατέστησε σαφές ότι δεν είναι διατεθειμένη να προχωρήσει περισσότερο.

Οι ηγέτες της ευρωζώνης προσπάθησαν να λύσουν το πρόβλημα δημιουργώντας έναν άλλο θεσμό, τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας (EFSF). Το EFSF, όμως, δεν θα έχει ποτέ την απαιτούμενη αξιοπιστία για να σταματήσει τη δυναμική της μετάδοσης, απλούστατα επειδή δεν μπορεί να τυπώσει χρήμα. Οι πόροι του εξαρτώνται από τα κράτη-μέλη της ένωσης και είναι περιορισμένοι. Κατά συνέπεια, δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι θα υπάρχει πάντα η απαιτούμενη ρευστότητα για να αποπληρωθούν οι κάτοχοι κρατικών ομολόγων, ακόμα και εάν οι πόροι διπλασιαστούν ή τριπλασιαστούν. Μόνο η κεντρική τράπεζα έχει απεριόριστη ρευστότητα για να παρέχει τέτοιες εγγυήσεις.

Ο λόγος που πράγματι η ευρωζώνη δεν τυπώνει τόσο χρήμα όσο οι υπόλοιποι είναι βέβαια η Γερμανία, που είναι η μοναδική δυτική χώρα που διατηρεί ένα σοβαρό παραγωγικό ιστό, και δε χρειάζεται τόσο πολύ όσο οι υπόλοιποι την εκτύπωση χρήματος. Και βέβαια, η Γερμανία έχει και την ιστορική εμπειρία του υπερπληθωρισμού από το Μεσοπόλεμο, που οδήγησε στην άνοδο του Χίτλερ, και αυτό οπωσδήποτε επηρεάζει τη σκέψη της.

Έλα όμως που οι υπόλοιποι χρειάζονται "απεριόριστη ρευστότητα", όπως ωραία το θέτει και ο καθηγητής στο άρθρο του.

Και να που έγινε το "θαύμα", και ήδη ο Τρισε ανακοίνωσε εσπευσμένα ότι θα τυπώσει κι άλλο χρήμα (μέσω αγοράς ομολόγων) και θα το δώσει στις τράπεζες:

ΕΚΤ: Με «ενέσεις» ρευστότητας στις τράπεζες επιχειρεί να ηρεμήσει τις αγορές

Τη διοχέτευση επιπρόσθετων κεφαλαίων στο τραπεζικό σύστημα ανακοίνωσε ο επικεφαλής της ΕΚΤ Ζαν-Κλοντ Τρισέ, σε μια προσπάθεια να καθησυχάσει τις αγορές για τα προβλήματα χρέους στην ευρωζώνη.

Κατά την καθιερωμένη συνέντευξη Τύπου μετά τη συνεδρίαση της ΕΚΤ, ο Τρισέ ανακοίνωσε τη διενέργεια εξάμηνων δημοπρασιών καθώς και την επέκταση των υφιστάμενων μέτρων ρευστότητας μέχρι τα τέλη του έτους.

Ερωτηθείς για το πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων, δήλωσε πως είναι ακόμη σε λειτουργία. «Είναι ένα πρόγραμμα που συνεχίζεται» τόνισε ο Τρισέ, διευκρινίζοντας ότι ποτέ δεν δήλωσε ότι το πρόγραμμα ήταν σε αδράνεια.

Όσο για την Αμερική, εκεί έχουν τυπωθεί τρισεκατομμύρια επί τρισεκατομμυρίων, και συνεχίζουν. Η συμφωνία για την αύξηση του ορίου χρέους ήδη αύξησε πάνω από το ψυχολογικό φράγμα του 100% το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ. Κυρίως όμως έδειξε σε ακόμα περισσότερους ότι η Αμερική δεν έχει σκοπό να σταματήσει να τυπώνει χρήμα. Έτσι, ολοένα και περισσότεροι απομακρύνονται από το δολάριο, διότι ξέρουν ότι θα υποτιμηθεί. Εξ ου και οι βρισιές από Ρωσία (ο Πούτιν τους αποκάλεσε "παράσιτο", ενώ το ίδιο είπε και ο πετρελαιάς Τσάβεζ), από Κίνα (που τους υποβάθμισε κιόλας μέσω του δικού της οίκου αξιολόγησης, που αναμένει νέο γύρο εκτύπωσης χρήματος (QE3) και παράλληλα κατηγόρησε για μεροληψία τους αμερικανικούς οίκους).

Εδώ ο Nouriel Roubini σε μήνυμα του στο tweeter αναμένει και αυτός ότι οι ΗΠΑ θα τυπώσουν κι άλλα δολάρια:

Τι σχέση έχουν όλα αυτά με το χρυσό;

Μα προφανώς όσο περισσότερο τα κράτη πληθωρίζουν τα νομίσματα τους, τόσο περισσότερο θα αλλάζει η σκέψη των ανθρώπων για αυτά. Τα δολάρια, ευρώ, γιεν, κτλ είναι εκεί που είναι διότι ο κόσμος λέει "αυτά τα νομίσματα αξίζουν".

Όσο όμως αυτά τα νομίσματα πληθωρίζονται, τόσο ο κόσμος λέει "αυτά τα νομίσματα αξίζουν ολοένα και λιγότερο" (και γι' αυτό τόσο οι απλοί πολίτες όσο -κυρίως- οι κεντρικές τράπεζες αγοράζουν χρυσό με διαρκώς αυξανόμενο ρυθμό - δείτε εδώ, εδώ και εδώ για τα πιο φρέσκα παραδείγματα αυτής της τάσης).

Και γι' αυτό και οι πετρελαιάδες, που ολιγαρχικά ελέγχουν τη #1 πηγή ενέργειας της ανθρωπότητας, αλλά πληρώνονται αποκλειστικά σε δολάρια βρίζουν την Αμερική - διότι δε θέλουν να πληρώνονται σε ένα νόμισμα του οποίου η αξία διαρκώς εξατμίζεται (κορυφαίο παράδειγμα είναι η πετρελαϊκή κρίση του 1973, που ξέσπασε λίγο μετά την κατάργηση του "κανόνα του χρυσού" από το Νίξον, με τους πετρελαιάδες να μη θέλουν να πληρώνονται σε δολάρια, αλλά σε χρυσό).

Η διαδικασία αυτή της απομάκρυνσης από το δολάριο, αλλά και α υπόλοιπα νομίσματα, θα συνεχίζεται, και ολοένα και περισσότεροι θα συνειδητοποιούν ότι η αξία των νομισμάτων διαρκώς πέφτει. Έτσι, αργά ή γρήγορα, κάποια στιγμή ο κόσμος θα ΑΠΟΡΡΙΨΕΙ τα νομίσματα, μιας κανένας δε θέλει ένα νόμισμα όταν ξέρει ότι η αξία του διαρκώς πέφτει. Τότε, θα γίνει ΧΑΜΟΣ στα γκισέ των τραπεζών για να μετατρέψουν όλοι τα νομίσματα τους σε χρήμα, δηλαδή σε χρυσό.

Πολλές περιουσίες θα χαθούν (διότι είναι "χάρτινες"), ενώ μερικοί άλλοι, οι πιο "ξύπνιοι" που προμηθεύτηκαν εγκαίρως τη "φούσκα" του χρυσού, θα γλιτώσουν την πραγματική φούσκα (δηλαδή τα νομίσματα). Ο χρυσός θα είναι το μοναδικό πράγμα που θα μείνει "όρθιο" όταν το υπόλοιπο νομισματικό σύστημα καταβυθίζεται, και ετοιμάζεται να αντικατασταθεί από ένα άλλο, στο οποίο σαφώς και ο χρυσός θα παίζει κεντρικό ρόλο.

Όσο για το γενικότερο μέλλον των εργατών, αυτό προβλέπεται δυστοπικό αν δεν οργανωθούν με σκοπό την ανατροπή - και μόνο το ότι θα πληρώνονται σε υπερπληθωρισμένα νομίσματα αποτελεί τρομερή μείωση των μισθών τους, και αυτό δεν είναι παρά η "καλή" περίπτωση, όπου έχουν δουλειά (διότι πολλοί δε θα έχουν).

Και βέβαια, η μεταφορά πλούτου και δύναμης από τις ΗΠΑ και τη Δύση στην Κίνα-Ρωσία, δε θα μείνει εύκολα σε οικονομικό επίπεδο (με Κίνα και Ρωσία να αγοράζουν χρυσό σαν τρελές), αλλά οι ΗΠΑ δύσκολα θα αφήσουν τα "ηνία" σε κάποιον άλλο χωρίς μάχη, ειδικά από τη στιγμή που η στρατιωτική τους μηχανή είναι το μόνο που τους έχει απομείνει.

Για το τέλος, ένα "τραγουδάκι" του Morricone που νομίζω ότι ταιριάζει: