Κι όμως φίλοι μου, το «ουδέν κακό αμιγές καλού» των αρχαίων Ελλήνων είναι ένα ρητό με καθολική ισχύ, που μπορεί να βρει εφαρμογή σε σχεδόν όλες τις περιπτώσεις. Η βαθιά οικονομική, κοινωνική και πολιτική κρίση που βιώνουμε μπορεί να γίνει έναυσμα για την αφύπνιση του κόσμου από το λήθαργο και την αναγέννηση, μέσα από τη ριζική αναθεώρηση θεσμών, πεποιθήσεων και νοοτροπιών. Άλλωστε, οι λαμπρότερες καινοτομίες της παγκόσμιας ιστορίας ακολούθησαν περιόδους παρακμής και ύφεσης. Η αρχαία αθηναϊκή δημοκρατία ακολούθησε την ολιγαρχία και την τυραννία, ο διαφωτισμός ακολούθησε τις σκοτεινές εποχές του μεσαίωνα, η γαλλική επανάσταση ακολούθησε την απολυταρχία του Λουδοβίκου του 16ου, ενώ η ρωσική επανάσταση τις ωμότητες του τσάρου.
Θα ξεκινήσω σήμερα με μια από τις πλέον θετικές συνέπειες της κρίσης, που είναι η αμφισβήτηση των αρχών του καπιταλισμού και του καταναλωτισμού από τους πολίτες. Το παρόν οικονομικό σύστημα εκ θεμελίων προωθεί την ανισότητα, τον ανταγωνισμό και την εκμετάλλευση. Όλες οι μάσκες πλέον πέφτουν, τα παραμύθια των υποστηρικτών του καπιταλισμού δεν πείθουν πια κανέναν. Η ζωή των περισσότερων νέων ανθρώπων σήμερα έχει μετατραπεί σε μια συνεχή μάχη για την επιβίωση. Δεν είναι απλά οι ώρες που περνούν οι εργαζόμενοι στη δουλειά περισσότερες, αλλά επιπλέον σπαταλούν τον υπόλοιπο χρόνο τους για να μετακινούνται από και προς τη δουλειά, για να προετοιμάζονται για τη δουλειά της επόμενης ημέρας, για να ξεκουράζονται από τη δουλειά. Τα χρήματα που οι εργαζόμενοι κερδίζουν ξοδεύονται, πέρα από την ικανοποίηση των βασικών αναγκών τους, με την υπερκατανάλωση προϊόντων και υπηρεσιών που κατά κανόνα δεν χρειάζονται πραγματικά. Οι τηλεοράσεις μας βομβαρδίζουν καθημερινά με χιλιάδες προϊόντα προς κατανάλωση. Έτσι, η πλειοψηφία των ανθρώπων βρίσκεται χωρίς ελεύθερο χρόνο και χρήματα, ενώ οι λιγοστοί ευνοημένοι του συστήματος έχουν πληθώρα και των δύο. Την περίσσεια των χρημάτων τους την κεφαλοποιούν, ώστε να τους φέρει επιπλέον χρήματα, και την περίσσεια του ελεύθερου χρόνου τους τη διαθέτουν όπως αυτοί θέλουν, απολαμβάνοντας πραγματικά τη ζωή τους. Δημιουργούνται με αυτόν τον τρόπο τερατώδεις ανισότητες σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο, ώστε να είναι δυνατόν κάποιοι άνθρωποι να έχουν ετήσιο εισόδημα ίσο με το ΑΕΠ ολόκληρων χωρών του τρίτου κόσμου!
Πέρα από τους «παραδοσιακούς» θεσμούς της μισθωτής εργασίας και της ατομικής ιδιοκτησίας, ο σύγχρονος καπιταλισμός έχει περάσει σε μια νέα εποχή εκμετάλλευσης, με την υπερτροφία του χρηματοπιστωτικού κλάδου της οικονομίας. Η λειτουργία των τραπεζών, αν μελετηθεί προσεκτικά, ένα μόνο πράγμα μπορεί να μας θυμίσει: το οργανωμένο έγκλημα! Δανειζόμενες τα χρήματα των πολιτών με εξευτελιστικό επιτόκιο, τα δανείζουν με τη σειρά τους αλλού, με σαφώς μεγαλύτερο επιτόκιο και ιδιαίτερα επαχθείς όρους. Το παράλογο της όλης υπόθεσης είναι οτι από τα χρήματα που έχουν κατατεθειμένα ανοικτά και υποτίθεται διαθέσιμα ανά πάσα στιγμή οι πολίτες, οι τράπεζες «υποχρεούνται» να έχουν στα ταμεία τους το 10% ή και λιγότερα, ανάλογα με τη νομοθεσία της κάθε χώρας. Τα υπόλοιπα τα έχουν δανείσει ή επενδύσει. Κηδεία με ξένα κόλλυβα δηλαδή, μόνο που στην περίπτωσή μας φέρει το μανδύα της νομιμότητας. Οι όροι των δανείων που χορηγούν είναι συνήθως απάνθρωποι και παράλογοι, καταφέρνουν όμως να τους επιβάλουν μέσα από ένα μείγμα εξαπάτησης και πειθαναγκασμού. Οι περισσότεροι δανειολήπτες δεν έχουν αποσαφηνίσει όλα τα «ψιλά γράμματα» του συμβολαίου τους, ούτε έχουν αναρωτηθεί αν πραγματικά χρειάζονται το δάνειο που τόσο λυσσασμένα προσπαθεί να τους λανσάρει ο χαμογελαστός υπάλληλος. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες στην Ελλάδα η κατάσταση με τα δάνεια έχει πάρει γιγάντιες διαστάσεις, με όσα αυτό συνεπάγεται: κατασχέσεις χιλιάδων σπιτιών και αυτοκινήτων, κλείσιμο αμέτρητων επιχειρήσεων, μυριάδες άνθρωποι στο δρόμο, αλματώδης αύξηση των διαζυγίων και τον αυτοκτονιών...
Εκτός από το δανεισμό σε φυσικά και νομικά πρόσωπα, οι τράπεζες δανείζουν και σε ολόκληρα κράτη. Μέσα από ένα προσεκτικά μελετημένο σύστημα, επιτυγχάνουν να έχουν τις κυβερνήσεις του κόσμου υπό τον έλεγχό τους, καθώς τα κράτη τους είναι δέσμια ενός διαρκώς αυξανόμενου δημόσιου χρέους. Η χώρα μας δεν είναι η πρώτη, ούτε η τελευταία χώρα-θύμα των συνεπειών του δανεισμού. Η Αργεντινή, το Μεξικό, η Ουγγαρία, η Ρωσία, η Ζιμπάμπουε και πολλά άλλα κράτη ένιωσαν στο πετσί τους τις συνέπειες του εξωτερικού δανεισμού. Οργανισμοί όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Κεντρική Τράπεζα της Ευρώπης δεν φτιάχτηκαν για να ενισχύουν τις οικονομίες των υποβαθμισμένων χωρών, όπως κυνικά προπαγανδίζουν, αλλά για να τις καταστρέφουν και να καθιστούν τους λαούς υπόδουλους στα συμφέροντα των τραπεζιτών. Στη σημερινή παγκοσμιοποιημένη οικονομία, η επιβολή με τη χρήση όπλων θεωρείται ξεπερασμένη. Ο προτιμώμενος τρόπος δράσης των καπιταλιστών είναι η υποδούλωση κρατών μέσω του δανεισμού. Η τακτική τους θυμίζει το παλιό κόλπο με τη σοκολάτα στη φυλακή: εκεί που κάθεσαι αμέριμνος, έρχεται ένας «νταής» και σου προσφέρει μια σοκολάτα, χωρίς να σου εξηγήσει γιατί. Αν εσύ δεν πονηρευτείς και την πάρεις, ο νταής θα επιστέψει την επόμενη μέρα, ανακοινώνοντας σου πως για να ξεπληρώσεις τη σοκολάτα θα πρέπει να του κάνεις κάποιες χάρες, μεταξύ των οποίων συνήθως περιλαμβάνεται το να γίνεις ερωμένη του...
Ήρθε επιτέλους ο καιρός να αλλάξουμε οπτική. Να καταλάβουμε οτι μπορούμε να ζήσουμε και διαφορετικά, με λιγότερη καταπίεση, άγχος και αλλοτρίωση, έχοντας περισσότερη ελευθερία και χρόνο για τον εαυτό μας. Η κρίση που διανύουμε είναι μια εξαιρετική ευκαιρία να αποβάλουμε τις σκουριασμένες αξίες και ιδεολογίες που μας έφεραν μέχρι εδώ, αντικαθιστώντας τις με άλλες, πιο ανθρώπινες. Δεν χρειαζόμαστε τον καπιταλισμό, ένα σύστημα που προωθεί την εκμετάλλευση και τον ανταγωνισμό. Η υπερπληθώρα των προϊόντων που μας προσφέρει είναι σε τελική ανάλυση όχι απλά άχρηστη, αλλά επικίνδυνη. Μας κάνει να λησμονούμε τις πραγματικές ανάγκες μας για αγάπη, επικοινωνία, κατανόηση, καθώς καταλήγουμε να θεωρούμε ως αυτοσκοπό της ζωής την απόκτηση υλικών αγαθών. Η αλλοτρίωση της προσωπικότητάς μας είναι μια αναπόφευκτη συνέπεια του σύγχρονου τρόπου ζωής. 
Δημοσίευση σχολίου